Từ một thị xã nhỏ bé, Phủ Lý bây giờ đã là thành phố, đô thị loại II với những nhà cao tầng san sát, dân cư đông đúc. Nhưng đi trong thành phố hiện đại hôm nay vẫn có thể dễ dàng bắt gặp những nét xưa cũ của vùng đất này còn lưu lại. Đó là những tên địa danh, hàng quán, di tích,… đã gắn liền với sự hình thành, phát triển của Phủ Lý. Giữa các khu nhà khang trang, con đường rộng dài sôi động, những dấu tích xưa cũ như những nốt trầm tạo nét sâu lắng cho Phủ Lý, quyện hòa truyền thống và hiện đại. 

Câu ca “Núi Đọi ai đắp mà cao/Ngã ba sông Lệnh ai đào nên sâu/ Khen ai khéo bắc cầu Châu/ Khéo bắc cầu Hầu cho cả đường Ngang...” đi vào lòng nhân dân từ bao đời như khẳng định ranh giới của tạo hóa và những đặc điểm vốn có của di sản. Núi Đọi - sông Châu không chỉ là biểu tượng núi - sông của Hà Nam, mà còn mang những dấu tích minh chứng cho sự phát triển xã hội, con người và văn hóa vùng đất Duy Tiên trong dòng chảy lịch sử bất tận.

Nói đến xã Liêm Túc (Thanh Liêm) mọi người luôn nghĩ tới quê hương thượng võ với môn vật cổ truyền Liễu Đôi được nhân dân gìn giữ, lưu truyền từ bao đời nay và hiện tại vẫn được duy trì biểu diễn vào mỗi dịp lễ hội đầu xuân ở địa phương. Không chỉ vậy, cuối năm 2023 người dân nơi đây còn vinh dự và tự hào về đặc sản rượu nếp Liễu Đôi được Sở Khoa học và Công nghệ cấp Giấy chứng nhận “Nhãn hiệu chứng nhận Hà Nam”. Bên cạnh đó, sản phẩm cũng được Công ty TNHH khoa học TSL – Trung tâm kiểm nghiệm TSL Hà Nội tiến hành kiểm nghiệm và kết quả chất lượng  bảo đảm đạt các tiêu chuẩn quy định.

Kim Bảng là vùng quê có bề dày truyền thống yêu nước, cách mạng. Trong suốt chiều dài sự nghiệp cách mạng của dân tộc, cùng với quê hương Hà Nam, đảng bộ, chính quyền, nhân dân Kim Bảng đã luôn nỗ lực phấn đấu lập nhiều thành tích xuất sắc và có những đóng góp to lớn. Phát huy truyền thống vẻ vang đó, trong sự nghiệp đổi mới, hội nhập, phát triển, đảng bộ, chính quyền, nhân dân Kim Bảng đã và đang không ngừng nỗ lực phấn đấu xây dựng quê hương trở thành đô thị văn minh, giàu đẹp.

Ngôi nhà của cựu chiến binh (CCB) Trần Bình Yên nằm ẩn mình giữa mầu xanh của cây trái nơi vùng núi Ba Sao (Kim Bảng). Gần 50 năm trước, trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, CCB Trần Bình Yên là người lính lái chiếc xe tăng T54B - 846 có mặt tại Dinh Độc Lập vào thời khắc lịch sử của dân tộc - trưa ngày 30/4/1975. Thời gian trôi nhanh, từ chàng trai tuổi đôi mươi ngày ấy, nay CCB Trần Bình Yên đã bước sang tuổi 71. Tuổi cao, sức khỏe yếu nhưng ký ức đầy tự hào về những năm tháng tuổi xuân tham gia Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử luôn đậm sâu trong ký ức người lính lái xe tăng năm nào.

Trong các cuộc chiến tranh giành độc lập dân tộc, xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, lực lượng thanh niên xung phong (TNXP) đã có những đóng góp, hy sinh to lớn cho đất nước. Với họ, những năm tháng tuổi trẻ tuy nhiều gian nan, vất vả nhưng là quãng thời gian có nhiều ký ức tươi đẹp và kỷ niệm không thể nào quên.

Thiếu tướng Trần Tử Bình (tên thật là Phạm Văn Phu, sinh năm 1907) sinh ra trong một gia đình công giáo nghèo ở thôn Tiêu Thượng, xã Tiêu Động, huyện Bình Lục. Mang trong mình trái tim yêu nước nồng nàn, được các nhà cách mạng tiền bối giác ngộ, ông tham gia cách mạng từ sớm. Với những đóng góp to lớn cho cách mạng, cho dân tộc, ông đã được trao tặng nhiều phần thưởng đặc biệt cao quý: Huân chương Quân công hạng Ba, Huân chương Chiến thắng hạng Nhất, Huân chương Độc lập hạng Nhất, Huân chương Hồ Chí Minh...

"Sinh năm 1944, nhưng phải đến năm 1954, khi miền Bắc hoàn toàn được giải phóng tôi mới được chính thức tới trường, lúc ấy tôi đã lên 10 tuổi..." - Cựu chiến binh (CCB) Nguyễn Hữu Úc, Chủ tịch Hội chiến sỹ cách mạng bị địch bắt tù đầy huyện Thanh Liêm bồi hồi nhớ lại. Trong ký ức của ông, lớp học ngày ấy đơn sơ và còn nhiều thiếu thốn, có lúc phải dùng cánh cửa để làm bảng...; thậm chí, khi học lớp 1, ông và các bạn còn phải học nhờ trong chùa Âm, xã Thanh Bình (nay là thị trấn Tân Thanh); đến khi lên lớp 2, lớp học của ông mới rời chùa vào học tại Trường cấp 1 xã Thanh Bình... Sau này lên đường nhập ngũ, rồi bị địch bắt tù đầy tại nhà lao Phú Quốc, ông Nguyễn Hữu Úc còn từng học và dạy học ở những lớp học hết sức đặc biệt với những kỷ niệm sâu sắc không thể nào quên.

Duy Tiên, vùng đất cổ cận kề địa danh nổi tiếng “phố Hiến” từ thuở bình minh của lịch sử đã nổi danh với những di tích, lễ hội văn hóa, tâm linh vô cùng độc đáo mang đậm bản sắc dân tộc Việt. Vùng đất “núi Đọi - sông Châu” - Duy Tiên cũng là một trong những cái nôi của phong trào cách mạng, một điểm sáng trong thời kỳ đổi mới, hội nhập và phát triển của quê hương Hà Nam. Trên mảnh đất này, từ cổ đại đến nay, các thế hệ người Duy Tiên đã tạo lập nên nhiều giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể đặc sắc, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho hôm nay và trao truyền cho con cháu mai sau.

Đình Quan Phố, xã Chuyên Ngoại (thị xã Duy Tiên) nằm ở vị trí trung tâm của thôn, có cảnh quan đẹp, trước mặt là giếng nước cổ, hồ nước rộng trong xanh bao quanh. Trong khuôn viên đình trồng nhiều cây cổ thụ, cây lâu năm tỏa bóng mát sum suê. Đình Quan Phố xây dựng từ thời hậu Lê, được trùng tu vào năm Mậu Dần, niên hiệu Gia Long thứ 17 (1818) và niên hiệu Bảo Đại thứ 10 (1935).

Ngày 20/10/1930, dưới sự lãnh đạo của Tỉnh ủy lâm thời Hà Nam, tiếng trống hiệu lệnh từ đình Triều Hội vang lên, mở đầu cuộc biểu tình tuần hành của nông dân xã Bồ Đề và nông dân các vùng lân cận đấu tranh, phản đối chế độ thực dân, phong kiến. Đây là cuộc đấu tranh lớn nhất của nông dân Hà Nam thời kỳ 1930-1931, là một trong những mốc son trong lịch sử giai cấp nông dân và lịch sử cách mạng Việt Nam. 94 năm đã trôi qua, mái đình Triều Hội - nơi chứng kiến và ghi dấu biết bao sự kiện lịch sử trên quê hương cách mạng Bồ Đề vẫn giữ nét cổ kính, trầm mặc, uy nghiêm. Chỉ có diện mạo làng quê và cuộc sống của người dân nơi đây đã hoàn toàn đổi mới.

Với những cựu chiến binh đã từng đi giữa “mưa bom, bão đạn” của chiến trường, ngày Quốc khánh 2/9 có ý nghĩa vô cùng đặc biệt, bởi Tết Độc lập gợi cho họ nhớ về giá trị của tự do, thống nhất non sông được đánh đổi bằng xương máu, tuổi trẻ, sự hy sinh của cả dân tộc. Dịp Quốc khánh 2/9 năm nay, tôi may mắn được gặp và trò chuyện với các bác cựu chiến binh ở thành phố Phủ Lý về ký ức đón Tết Độc lập năm 1969 nơi chiến trường, để rồi, tự đáy lòng mình, tôi càng thêm tin yêu, trân quý, tự hào được tận hưởng cuộc sống bình yên, hạnh phúc ngày nay.

Từ đường Lý Thường Kiệt (phường Lê Hồng Phong, TP Phủ Lý) rẽ vào khu hồ Vân Sơn có một con đường mang tên: Đường 24 tháng 8. Con đường chạy qua tổ 3, tổ 4 của phường Lê Hồng Phong với nhiều hộ dân sinh sống và kinh doanh buôn bán. Những ngày đầu thu cây cối hai bên đường rợp mát, những lá cờ đỏ sao vàng thắm tươi rực rỡ trong nắng suốt hai bên đường chào mừng kỷ niệm 79 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2/9. Bác Trần Xuân Viện, năm nay 69 tuổi sinh sống bên đường 24 tháng 8 cho biết, gia đình bác và nhiều hộ dân sống hai bên đường 24 tháng 8 đều biết lịch sử của tên đường - đó là ngày Tổng khởi nghĩa giành chính quyền ở thị xã Phủ Lý - 24/8/1945.

Dáng người mảnh khảnh, nhưng Đại úy quân nhân chuyên nghiệp (QNCN) Nguyễn Thị Kiều (Y sĩ Bệnh xá, Phòng Hậu cần - Kỹ thuật, Bộ CHQS tỉnh) luôn thể hiện tinh thần, ý chí quyết tâm cao của một nữ quân nhân trong thực hiện nhiệm vụ. Chị luôn nỗ lực hoàn thành tốt nhiệm vụ, được cấp trên tin tưởng, đánh giá cao.

Là một trong những danh tướng có tài triều Nguyễn, tên tuổi và sự nghiệp của Bùi Văn Dị đã làm rạng danh dòng họ Bùi ở đất Châu Cầu cổ kính hằng trăm năm. Những cống hiến cũng như tài năng văn chương Bùi Văn Dị đã làm cho truyền thống yêu nước và thi ca của Hà Nam được bồi đắp dày thêm. Hậu thế gọi ông là danh sỹ đất Châu Cầu Bùi Văn Dị.

Ảnh nghệ thuật là một trong những “kênh” quảng bá khá hữu hiệu về văn hóa, phong cảnh, con người, ẩm thực… của các vùng, miền, địa phương. Phát huy thế mạnh này, những năm qua các nghệ sỹ nhiếp ảnh (NSNA) chuyên và không chuyên của tỉnh và trên cả nước đã chụp và giới thiệu nhiều bức ảnh đẹp về phong cảnh, làng nghề, ẩm thực, sinh hoạt văn hóa... của Hà Nam, qua đó lan tỏa vẻ đẹp, văn hóa, truyền thống của mảnh đất núi Đọi, sông Châu tới đông đảo người dân trong nước và bạn bè quốc tế.

Đơn vị nơi anh công tác đứng chân ở một xóm núi khuất nẻo của xã Thanh Sơn (Kim Bảng). Và ở nơi thâm sơn cùng cốc ấy, trong câu chuyện trải lòng về nghề nghiệp, về cuộc đời với phóng viên Báo Hà Nam trên chuyên mục “Gặp gỡ cuối tháng”, anh tâm sự theo cách hóm hỉnh bằng việc nhắc lại một đoạn ca từ trong bài hát “Một đời người một rừng cây” của nhạc sĩ Trần Long Ẩn: “Ai cũng chọn việc nhẹ nhàng, gian khổ biết dành phần ai...”. Đó là Thiếu tá Nguyễn Văn Thắng (Đội trưởng Đội Quản giáo, Trại Tạm giam Công an tỉnh Hà Nam).

Về Lam Hạ giữa những ngày mùa thu lịch sử, nhiều người không khỏi ngỡ ngàng bởi sự thay đổi vượt bậc của một địa bàn “cận thị”, "cận giang" đã từng là trận địa phòng không oai hùng trong chiến tranh, niềm tự hào của huyện Duy Tiên năm xưa, thành phố Phủ Lý hôm nay. Diện mạo Lam Hạ đã và đang từng ngày bừng sáng bởi sự phát triển nhanh chóng của những khu đô thị mới, cơ quan hành chính, trường học, trung tâm thương mại... và quan trọng nhất là đời sống vật chất, tinh thần của người dân nơi đây ngày càng được cải thiện, nâng cao.

Những năm qua, phong trào khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập ở xã Vũ Bản (Bình Lục) đã có nhiều chuyển biến tích cực, thu hút đông đảo cán bộ, nhân dân tham gia, góp phần quan trọng vào sự nghiệp giáo dục, đào tạo nhân lực, nâng cao dân trí trên địa bàn. Đặc biệt, năm 2023 Vũ Bản được Trung ương Hội Khuyến học Việt Nam tặng Cờ thi đua xuất sắc.