Hà Nam là một vùng đất cổ, có nền văn minh sớm, nên âm nhạc ở đây cũng sớm phát triển và trở thành một trong những cái nôi sản sinh ra nền âm nhạc dân gian của đồng bằng Bắc Bộ.

Phần lớn các làng xã Hà Nam đều có lịch sử hình thành lâu đời. Do vậy, ở làng xã nào cũng hình thành cho mình tục lệ riêng. Tục thực chất là thói quen trong ứng xử được cả cộng đồng chấp nhận, còn lệ là những quy ước được hình thành dần dần trong đời sống, bắt buộc mỗi thành viên phải tuân theo.

Địa hình Hà Nam có núi ở phần phía tây của tỉnh (các huyện Kim Bảng và Thanh Liêm), có dãy Đội Diệp ở huyện Duy Tiên. Hà Nam cũng có những vùng đồi (ở huyện Kim Bảng, huyện Thanh Liêm). Nhưng về cơ bản Hà Nam là đất bằng, đất châu thổ.

Hà Nam nằm trong vùng đồng bằng Bắc Bộ, do vậy việc ăn mặc trang phục của người dân ở đây chủ yếu là cách ăn mặc của người Việt (Kinh) ở vùng đồng bằng Bắc Bộ.

Hà Nam có mật độ di tích đậm đặc, hầu như làng quê nào cũng có đình, chùa, đền, miếu, từ đường... Theo thống kê của Sở Văn hóa Thông tin Hà Nam năm 2000, trên địa bàn Hà Nam còn lưu giữ khoảng trên dưới 1.300 di tích lịch sử - văn hoá gồm đủ các loại hình.

Văn hóa Hà Nam nằm trong cơ cấu chung của văn hóa Việt Nam. Văn hóa là di tích đình, đền, chùa; văn hóa là văn học dân gian, là văn học viết, là giáo dục; rồi lễ hội, âm nhạc, báo chí, phát thanh truyền hình; rồi phong tục, lệ tục, tôn giáo tín ngưỡng, trò chơi, điêu khắc, ăn ở mặc...