Theo ước tính, trung bình một năm mỗi xã trên địa bàn tỉnh thải ra từ 800 - 1.000 tấn rác thải sinh hoạt, trong khi đó kinh phí bốc xúc, vận chuyển và khối lượng xử lý lại có giới hạn. Vì vậy, nếu không làm tốt khâu phân loại rác hữu cơ và rác thải khác ngay tại nguồn (trong hộ dân) thì việc thu gom, xử lý rác thải sẽ gặp rất nhiều khó khăn.
Theo kế hoạch xây dựng định mức, hiện nay các huyện đang tính toán giao về các xã khối lượng 0,150 kg phát thải/người/ngày đối với hộ dân ở xã và 0,400 kg/người/ngày đối với các hộ dân ở thị trấn.
Với mức tính trên, theo các huyện, xã nào không quản lý tốt việc thu gom rác thải sinh hoạt thì trong vòng từ 6- 8 tháng là đã hết kinh phí thu gom theo kế hoạch được phân cả năm. Thực tế, ý thức phân loại rác thải của người dân hiện nay còn hạn chế, nhiều hộ gia đình gom từ chai lọ, phế thải vật liệu xây dựng, cành cây... đổ ra bãi rác.
Bãi rác ở khu vực xã Đồng Lý ( Lý Nhân) còn tồn đọng rất nhiều rác thải chưa được thu gom, xử lý
Ông Nguyễn Thanh Hải, Trưởng phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Lý Nhân cho biết: Trên cơ sở định mức, huyện Lý Nhân giao cho các xã, thị trấn, đơn vị nhiều nhất một năm khối lượng thu gom là 814 tấn, ít nhất là 202 tấn. Với khối lượng trên, xã nào không quản lý tốt, để nhân dân bỏ rác thải sinh hoạt lẫn với rác khác thì phần phát sinh xã tự bỏ kinh phí chi trả cho doanh nghiệp thu gom và xử lý rác thải.
Hiện nay, nhiều xã ở huyện Lý Nhân đã chỉ đạo các tổ chức đoàn thể, các thôn, xóm tập trung tuyên truyền để nhân dân nâng cao ý thức tự phân loại rác thải ngay từ gia đình. Rác thải hữu cơ, bà con chôn lấp làm phân cho cây trồng. Rác thải sinh hoạt khác, hằng ngày đội vệ sinh sẽ thu gom xử lý. Trong quá trình sinh hoạt, bà con không được để lẫn phế thải xây dựng, cành cây cùng rác sinh hoạt… gây khó khăn cho đơn vị vận chuyển, xử lý.
Giống như huyện Lý Nhân, các huyện khác cũng đang chỉ đạo các xã, thị trấn xây dựng mô hình điểm về phân loại rác từ gia đình. Trong đó, phần rác hữu cơ bà con tự xử lý nhằm hạn chế lượng rác thải chuyển về bãi xử lý tập trung.
Tuy nhiên, theo quan sát của chúng tôi, hiện nay việc thu gom, xử lý rác thải ở nhiều xã trên địa bàn tỉnh còn gặp rất nhiều khó khăn. Cụ thể, nhiều nơi bà con vứt rác thải sinh hoạt bừa bãi ngay trên hệ thống kênh mương; trong rác thải có cả xác động vật, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng.
Theo phản ánh của nhiều xã, hầu hết các bãi rác thải tập trung được quy hoạch xa khu dân cư nên bà con lợi dụng thời điểm trời tối, hoặc ban đêm chở xác động vật, các loại rác thải không thuộc nhóm thu gom vứt ra bãi rác tập trung. Nhiều hộ chở cả phế thải vật liệu xây dựng, đồ dùng gia đình bị hỏng như giường, tủ… vứt ra ngoài bãi rác.
Trước tình trạng người dân xả rác sinh hoạt tự do, UBND các huyện chỉ đạo các xã tăng cường tuyên truyền bà con nhân dân nâng cao ý thức phân loại rác thải ngay từ hộ gia đình. Đặc biệt, bà con không được vứt xác động vật, phế thải vật liệu xây dựng, cành cây… ra bãi rác thải tập trung. Xã nào để lượng rác thải vượt so với số lượng được giao, các xã tự bỏ kinh phí vận chuyển.
Thực hiện sự chỉ đạo của UBND tỉnh, các huyện đã chỉ đạo UBND các xã, thị trấn phối hợp với Công ty cổ phần Môi trường và Công trình Đô thị Hà Nam tổ chức bốc xúc, vận chuyển hết lượng rác thải tồn tại ở các bể trung chuyển về các nhà máy xử lý rác thải trên địa bàn; các xã không được tiếp tục xử lý bằng hình thức đốt, chôn lấp không hợp vệ sinh.
Để bảo đảm vệ sinh môi trường trong khu dân cư, đòi hỏi người dân cần nâng cao ý thức phân loại, thu gom rác thải để hạn chế lượng rác thải chuyển về bãi tập trung. Bên cạnh đó, chính quyền cơ sở cần kiên quyết xử lý các hộ vứt, xả rác không đúng quy định... Làm được như vậy sẽ hạn chế lượng rác thải tồn đọng trong các khu dân cư, góp phần bảo vệ môi trường nông thôn xanh, sạch, đẹp.
Trần Hữu
Trần Thoan