Thời gian qua, Ban Thường vụ (BTV) Tỉnh đoàn đã chỉ đạo các cơ sở đoàn triển khai xây dựng mô hình “Khu dân cư (KDC) không phát sinh thanh thiếu niên (TTN) mắc tệ nạn xã hội (TNXH)”. Bằng nhiều cách làm hay, sáng tạo, phù hợp tình hình thực tiễn ở địa phương, mô hình đã thực sự phát huy hiệu quả, nâng cao vai trò trách nhiệm của đoàn viên thanh niên (ĐTVN) và các tầng lớp nhân dân tham gia đấu tranh phòng, chống tội phạm, TNXH, góp phần bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở cơ sở.

Nhằm phát huy vai trò xung kích, tình nguyện của tuổi trẻ trong công tác tuyên truyền, vận động đoàn viên, TTN và các tầng lớp nhân dân nâng cao ý thức cảnh giác, tham gia phòng, chống tội phạm, TNXH và tích cực tham gia phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc (ANTQ)”, năm 2014, BTV Tỉnh đoàn đã triển khai xây dựng mô hình “KDC không phát sinh TTN mắc TNXH”. Để mô hình thực sự phát huy hiệu quả, tạo sức lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng, BTV Tỉnh đoàn đã lựa chọn 6 chi đoàn của 6 huyện, thị, thành đoàn để triển khai xây dựng mô hình điểm, gồm: Thôn 4, xã An Ninh (Bình Lục); Thôn 2, xã Chính Lý (Lý Nhân); Tổ dân phố (TDP) Vũ Xá, phường Yên Bắc (Duy Tiên); Thôn Bút Sơn, xã Thanh Sơn (Kim Bảng); Thôn 6, xã Liêm Chung (TP Phủ Lý); Thôn Vĩ Khách, xã Liêm Túc (Thanh Liêm).

Mô hình được xây dựng trên cơ sở bảo đảm 05 tiêu chí: 100% hộ gia đình trong KDC có con em trong độ tuổi TTN (từ 9 - 30 tuổi) trên địa bàn ký giao ước về việc “Phối hợp quản lý, giáo dục TTN không phạm tội và mắc TNXH”, 100% đoàn viên, TTN tại KDC ký cam kết không mắc các TNXH; có mô hình đội thanh niên xung kích (TNXK) bảo vệ an ninh trật tự (ANTT) ở KDC hoạt động hiệu quả; có đoạn đường thanh niên tự quản luôn bảo đảm sáng - xanh - sạch - đẹp - an toàn; tổ chức tốt hoạt động tuyên truyền, giáo dục ý thức chấp hành pháp luật bảo đảm KDC không phát sinh TTN mắc TNXH; chi đoàn thanh niên đăng ký xây dựng KDC không phát sinh TTN mắc TNXH xếp loại vững mạnh trong năm.

BTV Tỉnh đoàn chỉ đạo Đoàn Thanh niên Khối thi đua trực thuộc Tỉnh đoàn (Đoàn Khối các cơ quan tỉnh, Đoàn Khối doanh nghiệp tỉnh, Đoàn Thanh niên Công an tỉnh và Ban Thanh niên Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh) huy động các nguồn lực hỗ trợ kinh phí, tạo điều kiện giúp đỡ các chi đoàn xây dựng mô hình điểm thực hiện các tiêu chí bằng nhiều hình thức thiết thực, như: xây dựng các tuyến đường thanh niên tự quản “Sáng - xanh - sạch - đẹp - an toàn”, tuyến đường không có TTN mắc TNXH thông qua việc tổ chức ra quân chiến dịch Ngày Chủ nhật xanh, tuyên truyền người dân phân loại rác thải ngay tại hộ gia đình; tuyên truyền pháp luật tại địa bàn dân cư, xây dựng sân chơi cho TTN nhằm tạo môi trường giải trí, phát triển lành mạnh; thành lập các đội TNXK tại KDC phối hợp giáo dục TTN tại gia đình. Qua đó, phát huy tinh thần xung kích, tình nguyện của tuổi trẻ trong công tác tuyên truyền, vận động đoàn viên, TTN và các tầng lớp nhân dân nâng cao ý thức cảnh giác, tham gia phòng, chống tội phạm, TNXH, xây dựng lối sống lành mạnh, góp phần bảo đảm tình hình ANTT tại địa bàn dân cư.

Tại các đơn vị chọn làm điểm, cấp ủy, chính quyền địa phương cũng đã chỉ đạo đoàn thanh niên phối hợp với hội cựu chiến binh, hội phụ nữ, hội nông dân triển khai thực hiện các nội dung, tiêu chí của mô hình. Kết quả, sau 1 năm triển khai thực hiện mô hình điểm tại 6 chi đoàn ở 6 KDC không phát sinh TTN mắc TNXH, thành lập 6 đội TNXK, với 105 thành viên tham gia; xây dựng 6 tuyến đường “Sáng - xanh - sạch - đẹp - an toàn” với chiều dài trên 5km; tổ chức 56 buổi tuyên truyền, phổ biến pháp luật thu hút trên 2 nghìn lượt đoàn viên, TTN tham gia.

Ông Nguyễn Bình Minh, Chủ tịch UBND xã Thanh Sơn (Kim Bảng) cho biết: Mô hình được triển khai thí điểm tại xã Thanh Sơn từ năm 2014, sau nhiều năm thực hiện đã mang lại hiệu quả thiết thực, tại địa phương xây dựng mô hình không phát sinh TTN mắc TNXH, góp phần thực hiện tốt công tác phòng, chống tội phạm, TNXH tại địa phương, được cấp ủy, chính quyền và nhân dân ghi nhận, đánh giá cao. Phát huy kết quả đó, hiện nay Đoàn Thanh niên xã đã triển khai xây dựng mô hình tại 100% KDC trên địa bàn xã.

Chị Bùi Thị Minh Hằng, Chủ tịch Hội Phụ nữ phường Yên Bắc (Duy Tiên) chia sẻ: Mô hình “KDC không phát sinh TTN mắc TNXH” là một giải pháp thiết thực, hiệu quả để tăng cường sự phối hợp giữa gia đình và các ngành, đoàn thể trong việc quản lý, giáo dục TTN, tránh xa TNXH.

Theo thống kê của Tỉnh đoàn, đến hết tháng 6/2022, các cấp bộ đoàn trong toàn tỉnh đã thành lập được 206 mô hình “KDC không phát sinh TTN mắc TNXH” tại 109/109 xã, phường, thị trấn, với sự tham gia của 2.412 thành viên. Từ năm 2014 đến nay, các cấp bộ đoàn đã phối hợp với lực lượng công an tổ chức 3.615 buổi tuyên truyền, phổ biến pháp luật, thu hút trên 18 nghìn lượt đoàn viên, TTN và các tầng lớp nhân dân tham gia. Các cấp bộ đoàn phối hợp giúp đỡ, cảm hóa 1.598 TTN chậm tiến, tái hòa nhập cộng đồng; xây dựng và duy trì 206 hòm thư tố giác tội phạm; hỗ trợ, giúp đỡ giải quyết việc làm cho 317 thanh niên chấp hành xong án phạt tù, trong đó có 64 thanh niên được hỗ trợ vốn vay phát triển kinh tế tại địa phương. Thông qua mô hình, nhân dân các địa phương cung cấp cho lực lượng chức năng hàng trăm nguồn tin có giá trị, điều tra triệt xóa nhiều ổ, nhóm phức tạp liên quan đến ma túy, cờ bạc…

Tiểu khu Bình Long (nay là TDP Bình Long) những năm trước đây là địa bàn phức tạp về ANTT. Trên địa bàn có quốc lộ 37 chạy qua, các hộ ở đây chủ yếu là kinh doanh, buôn bán. Do vậy số lượng người, phương tiện qua lại đông, lợi dụng tình hình, một số đối tượng thường xuyên tụ tập tổ chức đánh bạc, mua bán, sử dụng trái phép chất ma túy. Cùng với đó, tình trạng thanh niên lêu lổng, tụ tập, đánh nhau gây mất ANTT diễn ra thường xuyên, gây hoang mang trong quần chúng nhân dân. Trước tình hình đó, năm 2018, Đoàn Thanh niên thị trấn phối hợp với TDP xây dựng mô hình “KDC không phát sinh TTN mắc TNXH” với 9 thành viên tham gia.

Để mô hình phát huy hiệu quả, Đoàn Thanh niên phối hợp với lực lượng Công an thị trấn đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động, thông báo về hành vi, thủ đoạn của các loại tội phạm và TNXH, nhất là tệ nạn ma túy đến các tầng lớp nhân dân; tổ chức cho 100% hộ gia đình có con em trong độ tuổi (từ 9-30 tuổi) ký giao ước phối hợp quản lý, giáo dục TTN không phạm tội và mắc các TNXH. Cùng với đó, phối hợp với lực lượng công an chủ động nắm tình hình, tăng cường tuần tra, nhắc nhở, đấu tranh có hiệu quả đối với loại tội phạm. Từ năm 2018 đến nay, tình hình tội phạm và TNXH tại TDP đã giảm mạnh. Nhân dân trong TDP đã cung cấp hàng chục nguồn tin có giá trị liên quan đến ANTT cho lực lượng công an. Bác Nguyễn Văn Dương, một người dân sinh sống tại TDP Bình Long vui mừng chia sẻ: Mấy năm trở lại đây, TDP không phát sinh thêm trường hợp mắc TNXH, nhất là tệ nạn ma túy. Tình trạng thanh niên thường xuyên tụ tập, gây gổ đánh nhau cũng không còn, nhân dân yên tâm kinh doanh, buôn bán. Điều đáng mừng nhất, TTN trong TDP đã có ý thức hơn trong việc chấp hành pháp luật cũng như có nhận thức đúng đắn về tác hại của TNXH, trong đó có ma túy. Các phong trào thể dục, thể thao trong ĐVTN phát triển mạnh mẽ.

Anh Nguyễn Duy Quyền, Bí thư Đoàn thị trấn Bình Mỹ (Bình Lục) cho biết: Mô hình “KDC không phát sinh TTN mắc TNXH” thực sự phát huy hiệu quả. Minh chứng rõ nét nhất là tại TDP Bình Long, từ khi triển khai mô hình đến nay tình hình ANTT được giữ vững, TNXH giảm mạnh. Phát huy tính hiệu quả từ mô hình, đến nay, Đoàn Thanh niên thị trấn đã xây dựng 6 mô hình “KDC không phát sinh TTN mắc TNXH” ở các TDP với 68 thành viên tham gia.

TDP Lũng Xuyên, phường Yên Bắc (thị xã Duy Tiên) trước đây được đánh giá là địa bàn phức tạp về ANTT. Tình trạng trộm cắp vặt, tệ nạn ma túy thường xuyên xảy ra gây bức xúc trong quần chúng nhân dân. Trước tình hình đó, sau TDP Vũ Xá, Đoàn Thanh niên phường tiếp tục triển khai mô hình “KDC không phát sinh TTN mắc TNXH” tại TDP Lũng Xuyên vào năm 2019. Theo đó, TDP đã thành lập Đội TNXK gồm 12 thành viên, là những đảng viên trẻ, thành viên Ban bảo vệ dân phố và những ĐVTN tích cực. Đội đã đi từng ngõ, gõ từng nhà vận động các gia đình  có con em trong độ tuổi (từ 9 - 30 tuổi) ký giao ước phối hợp quản lý con em trong độ tuổi TTN. Mặt khác, phối hợp với lực lượng công an phường tăng cường tuần tra, nhắc nhở, đấu tranh có hiệu quả đối với các loại tội phạm.

Ông Bùi Trung Túy, Tổ trưởng TDP Lũng Xuyên chia sẻ: Cái mừng nhất sau khi triển khai thực hiện mô hình “KDC không phát sinh TTN mắc TNXH” là đến nay trong TDP không có người mắc TNXH. Một số đối tượng vùng giáp ranh trước đây thường xuyên trà trộn vào địa bàn để sử dụng trái phép chất ma túy thì nay đã được xử lý dứt điểm. Mô hình này do Đoàn Thanh niên tổ chức tôi thấy rất hiệu quả, thiết thực, góp phần bảo đảm ANTT tại cơ sở.

Từ những kết quả mang lại có thể khẳng định, mô hình “KDC không phát sinh TTN mắc TNXH” đã phát huy tinh thần xung kích, tình nguyện của tuổi trẻ trong công tác phối hợp bảo đảm ANTT ở địa bàn dân cư. Giúp cho đoàn viên, TTN tiếp cận các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước một cách nhanh nhất, hạn chế TTN phạm tội, vi phạm pháp luật. Phát huy vai trò xung kích, tình nguyện của tuổi trẻ, tham gia vận động nhân dân thực hiện có hiệu quả cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới (NTM), đô thị văn minh”.

Song song với việc tuyên truyền các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tổ chức đoàn các cấp còn chú trọng tuyên truyền pháp luật, nghị định và các văn bản có liên quan về an toàn giao thông, tác hại của rượu, bia, chất kích thích, ma túy cho TTN. Cùng với đó, phối hợp cảm hóa, giúp đỡ thanh niên chậm tiến tái hòa nhập cộng đồng, phát huy vai trò của người dân trong tham gia phát hiện tố giác tội phạm, xây dựng lối sống lành mạnh tại KDC; phối hợp cùng lực lượng công an cơ sở tăng cường công tác nắm tình hình, phát hiện, đấu tranh triệt xóa các tụ điểm phức tạp về ANTT, ma túy.

Tuy nhiên, từ thực tiễn triển khai xây dựng mô hình “KDC không phát sinh TTN mắc TNXH” cũng gặp một số khó khăn nhất định. Một số nơi cấp ủy, chính quyền cơ sở chưa thực sự quan tâm đến việc thành lập, xây dựng mô hình phần nào ảnh hưởng đến hoạt động công tác đoàn và phong trào thanh thiếu nhi tại cơ sở; một số chi đoàn tuy đã thành lập mô hình nhưng còn hoạt động mang tính hình thức dẫn tới tính hiệu quả chưa cao; trong quá trình thành lập việc phối hợp giữa tổ chức đoàn với ban, ngành, đoàn thể ở địa phương có nơi còn hạn chế, nhất là lực lượng công an cơ sở; kinh phí hoạt động do các cơ sở đoàn chủ động hoặc vận dụng từ nguồn xã hội hóa nên chưa khuyến khích được tổ chức đoàn cơ sở xây dựng, thành lập mô hình.

Để tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác phòng ngừa tội phạm, vi phạm pháp luật và TNXH trong TTN, thời gian tới, việc thành lập mô hình “KDC không có TTN mắc TNXH” rất cần sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy, chính quyền, sự phối hợp cùng vào cuộc của các tổ chức đoàn thể và các tầng lớp nhân dân. Tổ chức đoàn các cấp cần chủ động phối hợp với lực lượng công an cơ sở tiếp tục đa dạng hóa các hoạt động giáo dục, tuyên truyền pháp luật phù hợp với từng đối tượng, từng địa phương, gắn công tác tuyên truyền với phát động toàn dân phòng ngừa, phát hiện, tố giác tội phạm. Cùng với đó, tăng cường các hoạt động văn hóa, giải trí lành mạnh, bổ ích với từng lứa tuổi, tạo các sân chơi bổ ích giúp TTN tránh xa các TNXH; quan tâm giải quyết việc làm cho thanh niên, nhất là thanh niên nông thôn.

BTV Tỉnh đoàn chỉ đạo Đoàn Thanh niên Công an tỉnh và các cấp bộ đoàn ký giao ước thi đua với những nội dung cụ thể, thiết thực, trọng tâm là phối hợp tổ chức các hoạt động tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho TTN; trao đổi thông tin, phối hợp đẩy mạnh công tác đấu tranh phòng, chống các loại tội phạm và TNXH; duy trì hoạt động của đội TNXK tham gia bảo đảm ANTT ở cơ sở; tổ chức các hoạt động tạo sân chơi lành mạnh, bổ ích cho TTN ở địa bàn dân cư; tổ chức tuyên truyền về thực trạng phạm tội và TNXH trong TTN, nguyên nhân và các giải pháp phòng ngừa. Ngoài ra, BTV Tỉnh đoàn tiếp tục chỉ đạo các cơ sở đoàn tiếp tục vận động các nguồn lực xã hội hóa để xây dựng các khu vui chơi cho TTN tại KDC, phấn đấu đến năm 2025, 100% KDC trên địa bàn tỉnh đều có khu vui chơi đạt tiêu chuẩn do tổ chức đoàn xây dựng, trao tặng, qua đó góp phần tạo sân chơi, giải trí cho TTN, tránh xa TNXH.

Tuy nhiên, để phòng ngừa TNXH trong TTN, ngoài sự nỗ lực của cấp ủy, chính quyền, các ngành, đoàn thể, mỗi gia đình cần nâng cao ý thức, trách nhiệm trong việc quản lý giáo dục con em mình, đặc biệt, bản thân mỗi TTN phải tự nhận thức và xây dựng cho mình lối sống lành mạnh và tích cực, chủ động phòng, tránh TNXH.

Nội dung: Trần Ích

Ảnh: Trần Ích

Thiết kế: Quốc Khánh