Chỉ trong vòng gần 3 tháng đầu năm 2023, Bảo hiểm xã hội (BHXH) tỉnh đã chi trả hơn 3,8 tỷ đồng tiền trợ cấp thất nghiệp theo Quyết định của Sở Lao động – Thương binh và Xã hội cho 495 trường hợp đủ điều kiện được hưởng. Công tác giải quyết bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) từng bước được tháo gỡ, nhưng vẫn gặp nhiều khó khăn khi thu hồi tiền trợ cấp thất nghiệp của người lao động hưởng sai.
Ông Nguyễn Quang Tuấn, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh ký duyệt hồ sơ đề nghị hưởng TCTN của người lao động gửi đến Trung tâm.
Quỹ BHTN đã chi 85,5 triệu đồng hỗ trợ học nghề cho các trường hợp hưởng trợ cấp thất nghiệp (TCTN). Theo ông Nguyễn Quang Tuấn, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm (Sở Lao động – Thương binh và Xã hội), tính từ 1/1 đến 3/3/2023, đơn vị đã tiếp nhận 406 hồ sơ đề nghị hưởng TCTN của người lao động. Sau khi rà soát các hồ sơ, có 5 trường hợp phải hủy quyết định hưởng TCTN, 19 người có quyết định hỗ trợ học nghề; 6 trường hợp đề nghị chuyển hưởng BHTN, 1.007 người chấm dứt hưởng TCTN. Ngoài ra, trung tâm đã tư vấn, giới thiệu việc làm cho 580 người… Như vậy, so với cùng kỳ năm 2022, số người có quyết định hưởng TCTN quý I năm nay tăng 42 người. Ông Nguyễn Quang Tuấn nhận định: “Dự báo của Trung tâm từ 3/3 đến hết năm 2023 sẽ có thêm khoảng 6.000 trường hợp nộp hồ sơ đề nghị hưởng TCTN và có khoảng 5.500 người có quyết định hưởng. Số người có quyết định hỗ trợ học nghề tăng 350 người. Tổng số tiền chi cho các đối tượng hưởng TCTN từ Quỹ BHTN ước khoảng 75 tỷ đồng.
Thực tế, thông qua các phiên giao dịch việc làm được tổ chức trong những tháng đầu năm, số người lao động đến tìm việc làm và nghe tư vấn liên quan đến BHTN khá cao. Nhiều cán bộ nhân sự các doanh nghiệp tham gia tuyển dụng trực tiếp tại các phiên giao dịch việc làm cho biết, tâm lý của người người lao động thời gian này chưa thực sự ổn định, họ luôn muốn nhảy việc, chuyển công việc đến chỗ có lương cao hơn. Tư tưởng chưa thực sự gắn bó với nghề mình đã chọn. Khá đông lao động chưa muốn quay trở lại thị trường lao động để được hưởng TCTN.
Trong quý I/2023, nhiều lao động đến Trung tâm nộp hồ sơ xin hưởng TCTN.
Về phía đơn vị thực hiện giải quyết các hồ sơ liên quan đến TCTN của người lao động là Trung tâm Dịch vụ việc làm cũng gặp không ít khó khăn. Phần mềm BHTN do Cục Việc làm cung cấp vẫn không hoạt động, không nhập được dữ liệu hồ sơ hưởng TCTN cho người lao động. Cán bộ làm công tác BHTN phải tiếp nhận, thẩm định hồ sơ bằng phương pháp thủ công gặp rất nhiều khó khăn, khối lượng hồ sơ quá nhiều dẫn đến tình trạng thẩm định ra quyết định hưởng TCTN cho người lao động không kịp thời hạn theo quy định.
Trường hợp người lao động nộp hồ sơ trên Cổng dịch vụ công quốc gia gặp một số khó khăn như : Người lao động nộp hồ sơ cung cấp không đầy đủ giấy tờ, Trung tâm phải làm thông báo từ chối. Khi người lao động hoàn thiện giấy tờ lại tiếp tục nộp hồ sơ trên Cổng dịch vụ công nhưng vẫn không đầy đủ giấy tờ theo đúng quy định gây khó khăn trong việc thẩm định, xử lý hồ sơ; Hồ sơ người lao động cung cấp quá trình đóng BHTN chưa đầy đủ thông tin, sổ BHXH chốt không chính xác, sai thông tin trên quyết định nghỉ việc; Người lao động có việc làm mới hoặc không có nhu cầu hưởng TCTN mà muốn rút lại hồ sơ nhưng trên Cổng dịch vụ công Quốc gia không hỗ trợ người lao động muốn rút lại hồ sơ hưởng TCTN.
Ông Nguyễn Quang Tuấn, Giám đốc Trung tâm Dịch vụ việc làm cho rằng: “Khó khăn không chỉ chừng ấy vấn đề. Một số lao động do hưởng sai quy định phải thu hồi tiền hưởng TCTN cho Bảo hiểm xã hội tỉnh nhưng gọi điện lại không liên lạc được hoặc cố tình không phối hợp để thực hiện thu hồi tiền hưởng TCTN do hưởng sai quy định”. Chuyện này không phải bây giờ mới xảy ra, nó từng tồn tại qua nhiều năm.
Thí dụ, trong giai đoạn 2015-2021, số người vừa đóng BHXH vừa hưởng TCTN sai quy định là 918 trường hợp, tương ứng với số tiền phải thu hồi trên 3 tỷ đồng. Trong giai đoạn 2022-2023, số đối tượng này là 122 người, tương ứng với số tiền phải thu hồi gần 520 triệu đồng. Lãnh đạo Trung tâm Dịch vụ việc làm tỉnh chia sẻ: Chúng tôi đã thu hồi được 61 trường hợp trong số này, còn 59 trường hợp hưởng sai tiền TCTN từ tháng 1/2022 đến nay có thu được hay không chúng tôi cũng không chắc chắn được, vì 35 trường hợp không thể nào liên lạc được, 24 trường hợp chưa xác định.
Cùng với tiếp nhận và giải quyết thủ tục hưởng TCTN, cán bộ Trung tâm Dịch vụ việc làm làm tốt công tác giới thiệu việc làm để người lao động sớm trở lại thị trường thị lao động.
Tuy nhiên, theo đánh giá của Cục Việc làm, Hà Nam vẫn là địa phương làm tốt công tác giải quyết TCTN cho người lao động những năm qua. Đối chiếu tỷ lệ lao động hưởng sai tiền TCTN, số tiền TCTN hưởng sai không thu hồi được ở Hà Nam ít hơn nhiều so với các địa phương khác trong cả nước. Điều đó cho thấy trách nhiệm của những người làm công tác giải quyết BHTN ở Trung tâm Dịch vụ việc làm phát huy hiệu quả tích cực. Trong điều kiện còn nhiều khó khăn về nhân lực, nguồn lực, cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ công việc, nhưng các cán bộ, nhân viên Trung tâm đã làm tốt công việc, giải quyết kịp thời những sai sót, vi phạm của người lao động trong lĩnh vực BHTN.
Giang Nam