Một trong những khó khăn hiện nay đối với sự phát triển văn học nghệ thuật (VHNT) Hà Nam chính là việc kết nạp hội viên mới hằng năm. Mỗi năm, số hội viên mới được kết nạp vào hội chỉ khoảng 10 người, không đạt chỉ tiêu đề ra, trong đó, hội viên trẻ thiếu vắng, nhiều chuyên ngành không có hạt nhân.
Bắt đầu từ Đại hội Hội VHNT tỉnh lần thứ V nhiệm kỳ 2018 – 2023, Hội VHNT Hà Nam đã điều chỉnh tiêu chuẩn xét kết nạp hội viên. Theo tiêu chuẩn trước đây, hội viên phải là công dân Việt Nam đang công tác và sinh sống ở Hà Nam, có hoạt động VHNT từ 3 năm trở lên; có tác phẩm, công trình VHNT đã công bố, xuất bản; đạt giải thưởng; có tư cách, đạo đức tốt, chấp hành Điều lệ Hội, tự nguyện làm đơn xin gia nhập hội, được 2 hội viên của bộ môn giới thiệu, được đa số hội viên bộ môn bỏ phiếu tán thành thì được Ban chấp hành xem xét kết nạp vào hội.
Tiêu chuẩn mới được điều chỉnh, nới lỏng hơn một số tiêu chí “đạt giải thưởng” nếu có (nghĩa là không bắt buộc); “Ban chấp hành xem xét kết nạp” được thay bằng “bỏ phiếu” kết nạp; “Kết nạp người trẻ có năng khiếu”. Sự điều chỉnh này nhằm mục đích tạo điều kiện, cơ hội thu hút các hội viên trẻ vào hội tăng lên khi số hội viên hiện tại đang già hóa nhanh, hạn chế trong sáng tác và hoạt động chuyên môn.
Theo ông Lê Minh Sơn, Chủ tịch Hội VHNT tỉnh, nhiều bộ môn hiện nay không còn người tham gia sáng tác, hoạt động thường xuyên nữa như Văn nghệ dân gian, Nghiên cứu sưu tầm, Lý luận phê bình. Trước đây, các chuyên ngành này đã gặp khó khăn do lĩnh vực này “kén người”, số người tham gia chủ yếu là những nhà nghiên cứu văn hóa, văn nghệ hay hoạt động trong lĩnh vực giáo dục nghỉ hưu. Đội ngũ kế cận hiện nay không có, những hội viên tuổi cao, sức yếu không thể đi lại tham gia các hoạt động sáng tác, nên bị hạn chế về tác phẩm, công trình.
Từ thực trạng này, ban chấp hành hội đã thống nhất điều chỉnh tiêu chí để tạo điều kiện cho những người có năng khiếu và niềm đam mê sáng tạo được tham gia. Dù vậy, các chuyên ngành này nhiều năm qua vẫn không có thêm hội viên.
Lãnh đạo Hội Văn học Nghệ thuật tỉnh trao Giấy chứng nhận kết nạp các hội viên mới.
Mỹ thuật là một trong những chuyên ngành hấp dẫn giới trẻ hoạt động như Nhiếp ảnh, Âm nhạc. Thực tế, mỗi năm, số lượng các họa sỹ trẻ ra trường tìm kiếm việc làm không ít. Nhưng để các họa sỹ tham gia công tác hội ở chuyên ngành này cũng chẳng dễ dàng. Họa sỹ Đỗ Kích cho biết: Suy nghĩ và nhận thức của giới trẻ hiện nay về nghề nghiệp và cuộc sống không giống thế hệ chúng tôi. Ra trường là phải kiếm tiền bằng mọi giá, vì vậy nhiều họa sỹ trẻ tìm cách ở lại những thành phố lớn, nơi có những triển lãm lớn, có thị trường tranh sôi động, có sự trao đổi, liên kết tốt hơn…
Còn Văn xuôi, giờ cũng chỉ có gần 10 hội viên, tuổi từ 55 trở lên. Theo nhà văn Lê Thanh Kỳ, có những tiêu chí mà với chuyên ngành Thơ hay Nhiếp ảnh thực hiện dễ dàng như có tác phẩm đoạt giải, xuất bản… Nhưng văn xuôi, để đáp ứng tiêu chí ấy không phải hội viên nào cũng có.
Có một thực tế, nhiều nghệ sỹ trẻ tham gia các hoạt động sáng tác đạt được những kết quả đáng ghi nhận như đoạt giải trong các cuộc thi, triển lãm, liên hoan… nhưng họ không muốn vào hội, muốn hoạt động độc lập, tự do.
Nhà văn Lê Thanh Kỳ lý giải: Các nghệ sỹ trẻ nhìn thấy cơ chế hoạt động của hội chưa có nhiều thay đổi nên không muốn tham gia. Bởi khi đã tham gia tổ chức hội phải thực hiện trách nhiệm, phải tuân thủ những quy định của hội. Cái này tôi cho đó là nhận thức chưa thấu đáo của nghệ sỹ trẻ, bởi đã là văn nghệ sỹ, hoạt động sáng tác phải có giá trị cống hiến và thể hiện trách nhiệm với xã hội.
Tuy nhiên, mục tiêu phát triển hội viên trẻ để xây dựng hội vững mạnh, toàn diện, vì vậy cần phải có những thay đổi về cơ chế để hấp dẫn người trẻ có tài năng, có phẩm chất tham gia hoạt động hội. Hội viên phải được thường xuyên tham gia các hoạt động đi thực tế, được đầu tư thời gian, kinh phí nhất định trong mỗi chuyến đi; tác phẩm của họ phải được tôn vinh và quảng bá rộng rãi, có cơ hội để giao lưu và trau dồi kinh nghiệm sáng tác…
Giang Nam