Đẩy mạnh liên kết sản xuất và tiêu thụ lúa hàng hóa

Sản xuất 2 vụ lúa ở tỉnh ta hiện nay được phát triển theo hướng liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm với doanh nghiệp, chủ yếu thực hiện tại 71 cánh đồng mẫu, với tổng diện tích hơn 1.930 ha. Riêng vụ mùa 2023, có hơn 1.480 ha lúa tại các cánh đồng mẫu được ký hợp đồng liên kết, chiếm 76,8% tổng diện tích các cánh đồng mẫu. Đây là bước thay đổi đáng kể khi trước đây chỉ có 30 - 40% diện tích các cánh đồng mẫu được liên kết, giúp nâng cao giá trị, hiệu quả sản xuất trên diện tích gieo cấy.

Những năm gần đây, HTXDVNN Nguyễn Úy (Kim Bảng) thực hiện liên kết sản xuất lúa với Công ty TNHH Nam Dương (KCN Đồng Văn, thị xã Duy Tiên) trên 2 cánh đồng mẫu tổng diện tích hơn 60 ha. HTX tổ chức sản xuất giống lúa thuần nguyên chủng cho doanh nghiệp, phía Công ty TNHH Nam Dương cung cấp giống lúa thuần siêu nguyên chủng, hướng dẫn kỹ thuật trong quá trình sản xuất, kể cả thời điểm thu hoạch cho người dân. Đồng thời, thu mua toàn bộ sản phẩm thóc giống nguyên chủng, theo hình thức cân tươi ngay tại bờ ruộng.

Việc đẩy mạnh liên kết trong sản xuất lúa hàng hóa tại HTXDVNN Nguyễn Úy đã đem lại hiệu quả rõ nét. Theo đó, liên kết hình thành những cánh đồng sản xuất hàng hóa quy mô lớn, thuận lợi áp dụng khoa học, kỹ thuật giúp nâng cao chất lượng sản phẩm. Năng suất lúa diện tích liên kết của HTXDVNN Nguyễn Úy cũng cao hơn khoảng 10% ngoài mô hình. Doanh nghiệp liên kết thu mua sản phẩm giá cao hơn 1.000 đồng/kg so với sản phẩm cùng loại bên ngoài... Ông Nguyễn Văn Quân, Giám đốc HTXDVNN Nguyễn Úy cho biết: Liên kết với doanh nghiệp tạo sự thay đổi căn bản trong sản xuất của người dân theo hướng hàng hóa, tập trung. Về giá trị và hiệu quả sản xuất của diện tích liên kết cũng tăng lên đáng kể so với ngoài mô hình.

Hiện, nhiều địa phương khác trong tỉnh, việc liên kết sản xuất lúa hàng hóa và tiêu thụ sản phẩm đang được đẩy mạnh thực hiện. Điển hình, huyện Bình Lục có 20 cánh đồng mẫu, tổng diện tích gần 570 ha cơ bản được liên kết với các doanh nghiệp, như: Công ty TNHH Lương thực Long Vũ (thị trấn Bình Mỹ - Bình Lục), Công ty cổ phần giống cây trồng Trung ương, Công ty TNHH Nam Dương... Các sản phẩm liên kết khá đa dạng, từ thóc giống, thóc chất lượng, đến thóc thương phẩm phục vụ chế biến (làm bún, bánh…). HTX Nông nghiệp Nhân Mỹ (Lý Nhân) có 2 cánh đồng (trong đó có 1 cánh đồng diện tích 30 ha, 1 cánh đồng hơn 10 ha) liên kết sản xuất với doanh nghiệp. Theo bà Trần Thị Hòa, Giám đốc HTX Nông nghiệp Nhân Mỹ, việc điều hành và phục vụ các mô hình liên kết của HTX rất thuận lợi do sản xuất tập trung. Ngay việc tiêu thụ sản phẩm thóc tươi của người dân, góp phần nâng cao hiệu quả khi không mất công phơi, bảo quản.

Hình thức liên kết trong sản xuất lúa hàng hóa tạo thuận lợi rất nhiều cho các doanh nghiệp lương thực và giống cây trồng. Điển hình, Công ty TNHH Nam Dương, hiện đang thực hiện liên kết sản xuất gần 300 ha/vụ các giống lúa thuần nguyên chủng ở nhiều địa phương trong tỉnh, gồm: huyện Bình Lục, Thanh Liêm, Kim Bảng và thị xã Duy Tiên. Như tại huyện Kim Bảng, ngoài Xã Nguyễn Úy, doanh nghiệp triển khai liên kết với HTXDVNN Tượng Lĩnh sản xuất trên diện tích 50 ha… Ông Ngô Văn Dương, Giám đốc Công ty TNHH Nam Dương cho biết: Liên kết sản xuất trong tỉnh thuận lợi rất nhiều cho doanh nghiệp cả về kiểm soát kỹ thuật, đến khâu vận chuyển sản phẩm về nhà máy... Hàng vụ, công ty đều phối hợp chặt chẽ với các HTXDVNN tổ chức sản xuất và thu mua sản phẩm thóc giống cho người dân. Mục tiêu cao nhất là bảo đảm cả nông dân và doanh nghiệp cùng có lợi.

Theo đánh giá thực tế, hiệu quả từ đẩy mạnh liên kết trong sản xuất và tiêu thụ lúa hàng hóa vượt trội so với sản xuất đại trà. Bởi các cánh đồng liên kết sản xuất cùng giống, cùng trà, cùng quy trình chăm sóc phát huy tốt hiệu quả, thể hiện năng suất lúa luôn ổn định và cao hơn bên ngoài từ 5% trở lên. Tại các vùng liên kết, nhiều địa phương áp dụng đồng bộ cơ giới hóa vào các khâu sản xuất. Đơn cử, việc áp dụng phương pháp phun thuốc bảo vệ thực vật bằng máy bay điều khiển từ xa được sử dụng ở nhiều vùng, giúp kiểm soát tốt nguồn thuốc sử dụng (đa phần do HTXDVNN phối hợp với đơn vị có máy bay cung ứng bảo đảm chất lượng). Cùng với đó, toàn bộ vỏ bao bì đựng thuốc bảo vệ thực vật được thu gom giúp bảo vệ môi trường. Đặc biệt, chi phí phun thuốc bảo vệ thực vật cho mùa vụ giảm khoảng 30% - 40% so với người dân phải thuê phun thủ công. Phần lớn diện tích liên kết được doanh nghiệp thu mua theo hình thức thóc tươi tại ruộng, giảm công vận chuyển về nhà, công phơi, giảm tỷ lệ hao hụt sản phẩm… Giá thu mua sản phẩm của doanh nghiệp liên kết đều ở mức tương đương hoặc cao hơn từ 5 đến trên 10% so với thóc cùng loại bên ngoài thị trường (tùy vào chủng loại sản phẩm).

Đánh giá về hiệu quả liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm lúa hàng hóa, bà Trần Thị Nga, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt, Bảo vệ thực vật và Kiểm lâm (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) khẳng định: Liên kết với doanh nghiệp trong sản xuất và tiêu thụ lúa hàng hóa là yêu cầu tất yếu của quá trình phát triển. Ngoài các cánh đồng mẫu, nhiều cá nhân đã tập trung ruộng đất liên kết sản xuất lúa với các doanh nghiệp. Hướng đi này khai thác được nhiều diện tích người dân bỏ ruộng không cấy do manh mún, hiệu quả thấp khi sản xuất nhỏ lẻ.

Sản xuất cây lúa của tỉnh đang duy trì diện tích hơn 28 nghìn ha mỗi vụ. Tổng sản lượng thóc cả năm hiện đạt trên 400 nghìn tấn, không chỉ bảo đảm an ninh lương thực, mà còn trở thành hàng hóa. Việc đẩy mạnh liên kết sản xuất và tiêu thụ giúp ổn định và phát huy hiệu quả cho sản xuất 2 vụ lúa của các địa phương trong tỉnh.

Mạnh Hùng