Sau 10 năm thực hiện Luật HTX, hoạt động của các HTX trên địa bàn tỉnh nói chung, tại huyện Lý Nhân nói riêng đã có nhiều chuyển biến tích cực cả về chất và lượng. Kết quả hoạt động cho thấy, mô hình kinh tế hợp tác giữ vai trò quan trọng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế nông nghiệp nông thôn, xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo, nâng cao thu nhập cho người dân.
Năm 2013, Luật HTX năm 2012 có hiệu lực cùng với sự ra đời của các cơ chế, chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể (KTTT) như chính sách về giãn, giảm thuế, giảm lãi suất cho vay… đã tạo điều kiện thuận lợi cho các HTX phát triển. Các HTX đã có điều kiện tiếp cận với những tiến bộ khoa học - kỹ thuật, công nghệ mới ứng dụng vào sản xuất, kinh doanh. Đến nay, toàn huyện Lý Nhân có trên 70 HTX đang hoạt động với trên 52.000 thành viên. 100% HTX đã thực hiện chuyển đổi hoạt động theo Luật HTX.
Sau chuyển đổi, bộ máy điều hành và quản lý được quy định nhiệm vụ và quyền hạn cụ thể, tư cách thành viên được xác định rõ ràng hơn so với trước đây. Các HTX trong huyện đã từng bước ổn định tổ chức bộ máy, xây dựng phương án sản xuất kinh doanh phù hợp; tổ chức các hoạt động sản xuất, kinh doanh theo phương án mới, mang lại hiệu quả, nâng cao được quy mô hoạt động. Hiện trên 60% HTX trên địa bàn huyện đã có tích luỹ vốn và thực hiện tái đầu tư mở rộng sản xuất, kinh doanh. Thu nhập bình quân của người lao động tham gia làm việc trong HTX đạt xấp xỉ 51 triệu đồng/năm.
Đóng gói sản phẩm tại Hợp tác xã Nông sản sạch Bảo An (Lý Nhân).
Hiện nay, các HTX nông nghiệp mô hình đông thành viên của huyện chủ yếu tập trung làm dịch vụ cho thành viên. Trong đó, tập trung vào các khâu quan trọng như dịch vụ thủy lợi, thủy nông (chiếm 100% số HTX); dịch vụ làm đất (chiếm 95% số HTX); dịch vụ bảo vệ (chiếm 100% HTX); dịch vụ cung ứng vật tư nông nghiệp (chiếm 30% HTX). Ngoài ra, trên địa bàn huyện còn có một số HTX tham gia cung cấp dịch vụ nước sạch, dịch vụ môi trường. Nhiều HTX đã chủ động liên kết với các doanh nghiệp cùng tham gia sản xuất và bao tiêu sản phẩm cho các hộ xã viên với mô hình liên kết HTX - Hộ thành viên - Doanh nghiệp trong sản xuất, tiêu thụ sản phẩm cây hàng hóa (dưa chuột xuất khẩu, cây ngô, rau các loại…). Qua đó, cơ bản đáp ứng nhu cầu sản xuất của các thành viên, bảo đảm chất lượng, giá cả dịch vụ hợp lý.
Bà Đỗ Thị Thu Hòa, Trưởng phòng Nông nghiệp và phát triển nông thôn huyện Lý Nhân cho biết: Doanh thu bình quân của các HTX nông nghiệp có sự biến động từ 290 triệu đồng (năm 2003) lên xấp xỉ 1 tỷ đồng (năm 2021). Mức lãi bình quân của HTX có sự tăng trưởng từ 10,5 triệu đồng/năm (năm 2003) lên 60 triệu đồng/năm (2021). Điều đáng mừng là từ khi thực hiện theo Luật HTX, trên địa bàn huyện đã xuất hiện nhiều mô hình HTX kiểu mới hoạt động hiệu quả ở đa dạng các ngành nghề. Nhiều HTX đã mạnh dạn đầu tư mở rộng sản xuất kinh doanh, mở thêm nhiều ngành nghề mới, ứng dụng khoa học công nghệ trong công tác quản lý, điều hành cũng như hoạt động sản xuất, kinh doanh. Đến nay, toàn huyện đã có trên 30 HTX kiểu mới trong lĩnh vực chăn nuôi gia súc, gia cầm, nuôi trồng thủy sản, trồng trọt, thương mại – dịch vụ, vận tải...
Trong 3 năm trở lại đây, doanh thu bình quân của các HTX kiểu mới có sự tăng trưởng khá, nhất là các HTX chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản, trồng trọt. Trong lĩnh vực nuôi trồng thủy sản, doanh thu của các HTX đạt 5 - 6 tỷ đồng/HTX/năm, lợi nhuận đạt từ 1,5 - 2 tỷ đồng/HTX/năm, điển hình là HTX Chăn nuôi thủy sản Phú Phúc (xã Phú Phúc), HTX Chăn nuôi Xuân Khê (xã Xuân Khê), HTX Nuôi trồng thủy sản Chân Lý (xã Chân Lý)... Đối với lĩnh vực trồng trọt, doanh thu bình quân của các HTX đạt từ 2 - 4 tỷ đồng/HTX/năm, lợi nhuận đạt từ 700 triệu đồng đến 1,5 tỷ đồng/HTX/năm, có thể kể đến như HTX Nông sản sạch Bảo An (thị trấn Vĩnh Trụ), HTX Dược thảo Minh Đức (xã Công Lý), HTX Nông nghiệp sạch V3M (xã Nhân Thịnh), HTX Bưởi hữu cơ Chính Lý (xã Chính Lý)…
Qua trao đổi với ông Nguyễn Đại Việt, Giám đốc HTX Nông nghiệp sạch V3M được biết, với việc phát triển mô hình nuôi lợn rừng thương phẩm kết hợp sản xuất lợn rừng giống để cung cấp cho thị trường, HTX đạt lợi nhuận hàng tỷ đồng mỗi năm. Hiện, HTX Nông nghiệp sạch V3M đang cung cấp lợn rừng giống cho hơn chục hộ dân trên địa bàn. Đồng thời, kết nối với các đơn vị thu mua lợn rừng thương phẩm ở trong tỉnh và các tỉnh, thành phố lân cận như: Hà Nội, Nam Định, Ninh Bình, Thái Bình… để tiêu thụ lợn rừng cho bà con địa phương với tổng sản lượng mỗi năm đạt 20-30 tấn. Qua đó, tạo việc làm, thu nhập ổn định cho các hộ chăn nuôi.
Cũng như HTX Nông nghiệp sạch V3M, các HTX nông nghiệp chuyển đổi, các HTX kiểu mới ít thành viên trên địa bàn huyện Lý Nhân đã bước đầu phát huy được hiệu quả hoạt động theo hướng liên doanh, liên kết trong sản xuất, kinh doanh, phát triển dịch vụ cung cấp sản phẩm đầu vào và đầu ra cho các thành viên và hộ dân, tạo được sự gắn kết chặt chẽ giữa HTX với thành viên, các doanh nghiệp, hộ sản xuất tại địa phương. Từ đó, hình thành các chuỗi liên kết sản xuất - tiêu thụ, góp phần thực hiện hiệu quả tiêu chí tổ chức sản xuất, mô hình liên kết trong xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo, giải quyết việc làm cho các thành viên. Kết quả đạt được là dấu hiệu đáng mừng cho thấy lĩnh vực KTTT, nòng cốt là các HTX đang phát triển rất đúng hướng.
Nói về định hướng phát triển HTX, ông Nguyễn Thành Thăng, Chủ tịch UBND huyện Lý Nhân khẳng định: Những kết quả đạt được sau 10 năm thực hiện Luật HTX chính là minh chứng cho việc ban hành Luật HTX năm 2012 thay thế Luật HTX năm 2003 là hoàn toàn đúng đắn. Khu vực KTTT có sự phát triển cả về số lượng và chất lượng, góp phần tích cực trong phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Trong thời gian tới, huyện Lý Nhân sẽ tiếp tục hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho các HTX phát triển, mở rộng mô hình tổ hợp tác, phấn đấu hằng năm có trên 80% số HTX hoạt động có hiệu quả (tốt, khá). Huyện phấn đấu xây dựng từ 1-2 mô hình liên kết mỗi năm để sản xuất nông nghiệp sạch tham gia liên kết chuỗi với các cơ sở, doanh nghiệp. Từ nay đến năm 2030, huyện Lý Nhân đặt mục tiêu thành lập thêm từ 15-20 HTX kiểu mới trên các lĩnh vực, ngành nghề…
Nguyễn Oanh