Tháng ba, mê mải giữa bao sắc hoa xuân rực rỡ, chợt dịu lòng trước hương bưởi lặng thầm nơi xóm nhỏ bình yên. Năm nào cũng vậy, sang xuân, cây bưởi nở hoa, từng chùm hoa trắng tinh khiết, ken dày, tỏa hương thơm dịu dàng, thật gần gũi, thân quen mà vẫn đem đến bất ngờ tới ngỡ ngàng - lại thêm một mùa hoa mới.
Gắn bó với những người nông dân chân thật, lam làm; gắn với không gian vùng nông thôn thanh bình, yên ả, những mùa hoa bưởi đem đến cho mỗi người cảm nhận yêu thương và bình yên đến lạ. Phải chăng vì vậy, hoa bưởi xuất hiện trong rất nhiều tác phẩm thơ ca, thể hiện tình yêu quê hương, tình yêu đôi lứa, tình yêu thiên nhiên, tình yêu con người bình dị mà sâu sắc.
Quê tôi xưa gần như nhà nào cũng trồng bưởi trong vườn. Mùa xuân đến, hương hoa bưởi thơm dịu dàng khắp đường làng, ngõ xóm. Hằng năm, đến mùa hoa bưởi, bà tôi thường tỉa hoa để ướp bột sắn dây, dành để ăn, để làm quà cho con cháu. Những cân bột sắn dây trắng tinh, khô tơi, mát lành, thơm lựng mùi hoa bưởi, ăn một lần nhớ mãi không quên. Ở phố, mỗi lần có việc dùng đến bột sắn tôi lại nhớ hình ảnh cặm cụi, cần mẫn đầy yêu thương của bà; nhớ về cây bưởi sau vườn hoa nở trắng dưới mưa xuân lất phất. Quê tôi mọi người chủ yếu dùng hoa bưởi để ướp bột sắn dây, không mấy ai ướp trà bởi nhà nào cũng có tích trà xanh uống quanh năm ngày tháng.
Hoa bưởi nở vào mùa xuân, “mùa con ong đi lấy mật”, mùa tuổi trẻ lên đường thực hiện nghĩa vụ thiêng liêng “bảo vệ Tổ quốc”. Trong chiếc ba lô của chàng trai trẻ có góc rất nhỏ dấu kín chiếc khăn tay gói nhành hoa bưởi cô bạn gái vội vã trao. Lời chưa kịp nói, nhành hoa, hương hoa sẽ nói hộ, sẽ theo cùng trên những chặng đường hành quân, luyện tập. Nhành hoa bưởi tinh khiết và dịu dàng ẩn trong đó là biết bao tình yêu và niềm tin nơi quê hương, nơi gia đình, nơi trái tim thiếu nữ trọn lòng trao gửi...
Ngày trước, người dân quê tôi thường đun nước bồ kết để gội đầu, trong nồi nước gội không thể thiếu nắm lá bưởi tỏa hương thơm nồng, rất dễ chịu. Xuân về, mọi người dùng hoa thay lá để có mùi hương đậm hơn, lưu trên tóc lâu hơn. Giờ ở quê vẫn có bà, có bác giữ thói quen đun nước bồ kết thơm lừng hương hoa bưởi để gội đầu cho tóc suôn, thơm và mềm mại.
Mùa hoa bưởi đến nhanh, qua cũng nhanh; tinh khiết, dịu dàng mà nồng nàn, quyến rũ. Chỉ khoảng hai, ba tuần, những cánh trắng bắt đầu rụng xuống, ngày một dầy hơn. Lúc này, trên cây bắt đầu nhìn thấy những trái nhỏ li ti, li ti.
Qua những ngày cuối xuân mưa phùn, ẩm ướt; qua mùa hạ nắng đổ và bão giông; đến mùa thu, đúng mùa trăng tròn nhất, sáng nhất, đẹp nhất bưởi bắt đầu cho thu hoạch. Bao đời nay, với người dân Việt Nam, bưởi và chuối là hai loại quả chính, không thể thiếu trong mâm ngũ quả dâng cúng phật, cúng thánh, cúng gia tiên... Hình ảnh quả bưởi đặt trên nải chuối như hình ảnh bàn tay đỡ vầng trăng thu thể hiện sự tròn đầy, viên mãn... Những mùa hoa bưởi cứ vậy đến rồi đi, đi rồi lại đến… cây bưởi dẻo dai, bền bỉ, vững vàng qua nắng mưa, giông bão, dâng cho đời những mùa trái chín ngọt lành.
Đông qua, xuân đến, mùa hoa bưởi đã về trong nồng nàn tháng ba!
Vĩnh Linh