Thu nhập là chỉ tiêu quan trọng và khó đạt của nhóm tiêu chí sản xuất - thu nhập - hộ nghèo trong xây dựng xã nông thôn mới (NTM) kiểu mẫu. Khó là bởi nguồn lực, điều kiện để đẩy mạnh phát triển kinh tế, tăng thu nhập cho người dân ở nhiều địa phương còn hạn chế, trong khi yêu cầu để đạt chỉ tiêu thu nhập cao hơn nhiều so với xã chuẩn NTM.
Trao đổi với chúng tôi, ông Lại Trường Giang, Chủ tịch UBND xã Liêm Phong (Thanh Liêm) tỏ rõ sự trăn trở về vấn đề nâng cao thu nhập cho người dân địa phương. Ông cho biết: Chính quyền xã Liêm Phong rất muốn tìm được giải pháp mang tính đột phá để tạo việc làm và tăng thu nhập cho người dân. Bởi nếu chỉ trông chờ vào thu nhập từ đồng ruộng, chăn nuôi quy mô nhỏ thì không tăng thêm được bao nhiêu. Ngành nghề nông thôn ở Liêm Phong cũng có, như mộc, nề, làm đá cảnh…, nhưng số lao động có việc làm từ các nghề này không nhiều. Cố gắng lắm Liêm Phong mới đạt được chỉ tiêu thu nhập để được công nhận xã NTM kiểu mẫu, nhưng nếu không có giải pháp căn cơ, lâu dài, khó mà giữ được chỉ tiêu này!
Ngồi tính lại các nguồn thu thường xuyên tại địa phương, cộng đi, cộng lại rồi chia cho bình quân theo đầu người, ông Lại Trường Giang vẫn thấy thiếu hụt. Từ bây giờ đến cuối năm 2021, khả năng sẽ thêm nguồn thu, có thể đạt chỉ tiêu thu nhập, nhưng nếu chỉ trông chờ từ nguồn thu từ bên ngoài, về lâu dài sẽ không ổn. Nội lực của người dân và điều kiện phát triển kinh tế tại địa phương mới là nền tảng vững chắc nhất để Liêm Phong phát triển sản xuất, kinh doanh và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, tăng thu nhập một cách chắc chắn.
Không chỉ có Liêm Phong, nhiều địa phương khác cũng loay hoay với việc tính và tìm các giải pháp để thực hiện tiêu chí sản xuất - thu nhập - hộ nghèo khi xây dựng NTM kiểu mẫu. Xã Liêm Tiết (TP Phủ Lý) đang phấn đấu để được công nhận xã NTM kiểu mẫu năm 2021. Trong những năm gần đây, chính quyền xã tích cực thực hiện các giải pháp để giải quyết việc làm cho lao động. Tuy nhiên, những khó khăn trong sản xuất nông nghiệp và thu hút đầu tư tại địa phương cũng như những hạn chế về trình độ lao động phổ thông chính là khó khăn lớn đối với việc chuyển dịch cơ cấu và phát triển kinh tế ở Liêm Tiết. Tính đến hết tháng 6/2021, thu nhập bình quân đầu người ở Liêm Tiết mới chỉ đạt 68 triệu đồng, chưa đạt yêu cầu chỉ tiêu thu nhập.
Xã Mộc Bắc (thị xã Duy Tiên) là xã có nguồn nội lực mạnh để phát triển kinh tế so với nhiều xã khác trên địa bàn tỉnh. Nguồn lực ấy nằm ở nhiều lĩnh vực, trong đó có điều kiện về quỹ đất nông nghiệp. Nhiều lần chia sẻ với chúng tôi, Bí thư Đảng ủy xã Mộc Bắc Phạm Công Sứ đều cho rằng, thu nhập là vấn đề quan trọng trong xây dựng NTM, NTM kiểu mẫu. Quan trọng là bởi, thu nhập phản ánh mức sống của người dân. Không thể nói phát triển nếu như thu nhập của người dân không tăng lên từng bước. Mộc Bắc có những điều kiện thuận lợi để phát triển sản xuất, nhưng cũng phải tính toán để làm sao phát huy được những điều kiện thuận lợi ấy.
Người dân xã Phù Vân (TP Phủ Lý) chuyển đổi từ trồng rau sang trồng hoa để nâng cao thu nhập.
Mộc Bắc là xã NTM kiểu mẫu đầu tiên ở Duy Tiên, một trong số những xã có mức thu nhập bình quân theo đầu người ở mức cao so với mặt bằng chung. Để phát huy nguồn lực, nuôi dưỡng các nguồn thu và tăng thu nhập cho người dân, cách làm của Mộc Bắc chính là thực hiện tốt quy hoạch vùng sản xuất nông nghiệp, tạo đà cho tái cơ cấu sản xuất. Đến nay, Mộc Bắc có vùng chăn nuôi bò sữa tập trung, với tổng diện tích 119,4 ha, có quy hoạch vùng trồng lúa hàng hóa. Mô hình sản xuất cây dược liệu, với diện tích hơn 180 ha, cho thu nhập bình quân 200 triệu đồng/ha/năm. UBND xã Mộc Bắc chỉ đạo xây dựng 3 mô hình vườn mẫu, quy mô 300 m2 trở lên trồng các loại cây ăn quả cho giá trị kinh tế cao. Hỗ trợ nông dân phát triển sản xuất, UBND xã tạo điều kiện thành lập các HTX ít thành viên chuyên về chăn nuôi bò sữa và nuôi trồng thủy sản. HTXDVNN cũng làm tốt các khâu dịch vụ để phục vụ yêu cầu về chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi.
Ông Nguyễn Quang Nghiệp, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn (Sở NN&PTNT) chia sẻ: Đạt được chỉ tiêu thu nhập đã khó, giữ chỉ tiêu này còn khó khăn hơn. Theo Quyết định số 691, thu nhập bình quân đầu người của xã tại thời điểm xét, công nhận xã NTM kiểu mẫu phải cao hơn từ 1,5 lần trở lên so với thu nhập bình quân theo đầu người tại thời điểm được công nhận xã chuẩn NTM. Để đạt được chỉ tiêu này, tốc độ tăng trưởng kinh tế ở địa phương cũng phải bảo đảm mới đạt được mức tăng thu nhập bình quân đầu người.
Theo Văn phòng Điều phối NTM tỉnh, các xã đều đang tích cực thực hiện giải pháp để duy trì, nâng cao chất lượng chỉ tiêu thu nhập. Tuy nhiên, tính đến cuối tháng 6/2021, nhiều xã đăng ký xây dựng xã NTM kiểu mẫu năm 2021 vẫn chưa đạt được chỉ tiêu này. Nhóm hạn chế được chỉ ra, đó là: Nhiều địa phương chưa chú trọng việc quy hoạch vùng sản xuất gắn với sản phẩm chủ lực; việc nhân rộng mô hình phát triển sản xuất có hiệu quả và xây dựng thương hiệu sản phẩm chưa được quan tâm đúng mức, thị trường đầu ra cho các sản phẩm nông nghiệp còn gặp khó khăn...
Hiện nay, quy hoạch phát triển nông nghiệp ở nhiều địa phương đang bị ảnh hưởng bởi các quy hoạch khác. Việc phát triển ngành nghề, giải quyết việc làm cho lao động nông thôn cũng gặp nhiều khó khăn. Cùng với đó còn nhiều vấn đề cần quan tâm giải quyết nằm ngoài khả năng của các xã. Để thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn, về lâu dài cần đồng bộ các giải pháp, trong đó, cơ chế, chính sách chính là yếu tố quan trọng hàng đầu để hỗ trợ, thúc đẩy, khuyến khích phát triển sản xuất nông nghiệp đạt và bảo đảm tiêu chuẩn chất lượng; khuyến khích đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, phát triển công nghiệp chế biến nông sản; xây dựng chuỗi liên kết sản xuất. Bên cạnh đó là chính sách nâng cao chất lượng đào tạo nghề cho lao động, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu doanh nghiệp; hỗ trợ phát triển ngành nghề ở nông thôn nhằm thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu lao động, cơ cấu kinh tế, nâng cao thu nhập cho người dân và thực hiện chương trình xây dựng NTM.
Bích Huệ