Khuyến học ở dòng họ Trần thôn Thổ Ốc

Thôn Thổ Ốc là một trong tám thôn của Xã Trần Hưng Đạo (Lý Nhân), được sáp nhập bởi hai thôn Ốc Đông và Ốc Bắc năm 2020.

Thôn có 420 hộ với 1.225 nhân khẩu, có 4 dòng họ chính là họ Trần, họ Nguyễn, họ Lê, họ Trương. Dòng họ Trần, thôn Thổ Ốc có truyền thống hiếu học từ lâu đời, có nhiều cụ đỗ đạt thời xưa và trở thành cụ đồ nho dạy học cho con cháu trong họ, ngoài làng. Các cụ tiền nhân còn xây dựng cả văn chỉ để tôn thờ Khổng tử và các vị đỗ đạt để tôn vinh và khích lệ con cháu thành tài. Kế tục truyền thống đó, năm 2005 Ban Khánh tiết dòng họ sau khi xây dựng lại từ đường đã làm lễ tôn vinh những người con ưu tú làm rạng danh dòng họ và quê hương thôn Thổ Ốc, đồng thời thành lập Ban Khuyến học dòng họ Trần thôn Thổ Ốc. Lúc mới thành lập, Ban Khuyến học dòng họ chỉ có 14 thành viên, đến nay đã có 165 hộ với 592 khẩu trong họ đều là thành viên, chiếm gần nửa dân số của thôn.

Ban Khuyến học dòng họ hoạt động rất tích cực và có hiệu quả, tập trung vào việc tuyên truyền vận động phát triển thành viên, xây dựng quỹ và chăm lo hoạt động khuyến học, khuyến tài (KHKT), xây dựng xã hội học tập, động viên các gia đình giáo dục con cháu chăm ngoan, học giỏi. Quan tâm xây dựng quỹ KHKT, đến nay đã vận động ủng hộ quỹ được trên 40 triệu đồng. Hằng năm vào ngày giỗ Tổ 13/9, dòng họ tổ chức tuyên dương, phát thưởng cho các cháu học giỏi, thi đỗ các trường đại học, cao đẳng, động viên các cháu có hoàn cảnh khó khăn vượt khó, học giỏi; phát động mọi nhà tiết kiệm nuôi lợn nhựa, xây dựng quỹ KHKT.

Nối tiếp truyền thống hiếu học của dòng họ, ngày nay các cháu học sinh chăm chỉ học hành, rèn luyện, nhiều cháu thành đạt. Tất cả con cháu trong độ tuổi đều đến trường học tập, không có trẻ em trong dòng họ bỏ học, không có cháu nào mắc các tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật. Số học sinh giỏi, số học sinh của dòng họ đỗ vào các trường đại học, cao đẳng hằng năm tăng lên. Từ năm 2005 đến 2022, dòng họ đã có 54 cháu đỗ cao đẳng, đại học và thi đạt các giải cao cấp tỉnh, cấp quốc gia. Có 10 cháu đạt huy chương cấp quốc gia, trong đó có 3 Huy chương Vàng và 2 Huy chương Bạc. Dòng họ hiện có nhiều con cháu thành đạt trong lực lượng vũ trang cũng như các ngành kinh tế, khoa học kỹ thuật. Trong đó, có 8 tiến sỹ, 11 thạc sỹ, 255 người có bằng cử nhân. Đặc biệt, có gia đình hai cha con đều là tiến sỹ; có gia đình 2 chị em gái song sinh là thạc sỹ; có nhà 3 anh chị em ruột là thạc sỹ; có 91% gia đình được công nhận gia đình học tập, trong đó 13 gia đình tiêu biểu được vinh danh.

Không chỉ động viên, khuyến khích các cháu tích cực học tập vươn lên, Ban Khuyến học dòng họ còn thường xuyên động viên các thành viên trong họ tích cực học tập để nâng cao kiến thức mọi mặt, tham gia các lớp học tại Trung tâm Học tập cộng đồng của xã. Mỗi năm Xã Trần Hưng Đạo mở khoảng 10 lớp học tập tại Trung tâm học tập cộng đồng với khoảng 500 lượt học viên tham gia, và có khoảng trên 50% gia đình của họ Trần thôn Thổ Ốc có người tham gia. Bên cạnh đó, các thành viên trong họ luôn nêu cao tinh thần tự học, đọc sách báo, xem ti vi, nghe đài, tham gia các câu lạc bộ theo lứa tuổi, sở thích để nâng cao hiểu biết kiến thức về văn hóa xã hội, cập nhật thông tin theo tinh thần "Học, học nữa và học mãi".

Tích cực tham gia phong trào xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư, xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao ở địa phương, dòng họ đã động viên mọi gia đình gương mẫu góp công, góp của làm đường giao thông thôn xóm, dồn đổi ruộng đất, chuyển đổi mô hình sản xuất, ứng dụng khoa học kỹ thuật, dọn vệ sinh môi trường, giữ gìn an ninh, trật tự, đoàn kết trong cộng đồng, khu dân cư... Việc phát triển kinh tế, nâng cao đời sống được các hộ quan tâm, có nhiều hộ giàu, hộ khá góp phần đổi mới bộ mặt nông thôn ở quê hương.

Hoạt động KHKT của dòng họ Trần thôn Thổ Ốc đã góp phần động viên con em không ngừng học tập để nâng cao kiến thức, chất lượng giáo dục, nâng cao dân trí, xây dựng xã hội học tập, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội ở địa phương. Với sự hoạt động tích cực trong công tác KHKT, xây dựng xã hội học tập ở địa phương, Ban Khuyến học dòng họ Trần thôn Thổ Ốc đã được Hội Khuyến học tỉnh Hà Nam vinh danh Dòng họ hiếu học tiêu biểu, được UBND tỉnh Hà Nam tặng Bằng khen.

Đỗ Hồng