Năm 2020 đóng vai trò quan trọng hoàn thành kế hoạch 5 năm của nhiệm kỳ Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX (2015 - 2020). Đồng thời, đây cũng là năm khởi đầu cho giai đoạn phát triển mới, vì vậy, ngành nông nghiệp cần vượt qua những thách thức, tận dụng cơ hội thuận lợi để đẩy mạnh sản xuất, nâng cao giá trị, thúc đẩy tăng trưởng của toàn ngành.
Treo giàn cho dưa vân lưới tại Công ty cổ phần đầu tư và phát triển nông nghiệp công nghệ cao Hà Nam tại xã Nhân Khang (Lý Nhân). Ảnh: Lương Thế
Nhìn lại những năm gần đây, ngành nông nghiệp đã gặp nhiều khó khăn, nhất là tác động của thiên nhiên, thời tiết, dịch bệnh… Do vậy, dẫn đến không đạt được tốc độ tăng trưởng theo kế hoạch đề ra. Năm 2019, dù toàn ngành đã rất cố gắng, nỗ lực để thúc đẩy phát triển, nâng cao giá trị sản xuất nhưng tốc độ tăng trưởng mới đạt 1,7% (kế hoạch đề ra đạt 3,5%). Trong đó, sản xuất nông nghiệp năm 2019 thiệt hại nặng nề nhất do tác động từ dịch tả lợn châu Phi. Số lợn mắc bệnh lên đến gần 30% tổng đàn… đã ảnh hưởng rất lớn đến giá trị sản xuất của toàn ngành.
Tuy nhiên, sản xuất nông nghiệp của năm 2019 cũng đánh dấu những bước phát triển mới mang tính đột phá. Các địa phương đã nhân rộng được mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Cụ thể, đã có 84/98 xã tổ chức được việc tích tụ, tập trung ruộng đất với tổng diện tích 1.694,5 ha, vượt 15% kế hoạch. Qua đó, đã có tổng số 5.273 hộ xây dựng được 154 mô hình sản xuất lúa, rau, củ, quả, hoa, cây dược liệu, cây ăn quả tham gia chuỗi liên kết nông sản sạch. Lần đầu tiên 3 HTX ít xã viên trong tỉnh đã liên kết với Công ty TNHH đầu tư phát triển sản xuất nông nghiệp VinEco sản xuất bắp cải theo tiêu chuẩn toàn cầu (Global Gap) xuất sang Nhật Bản với tổng diện tích 8 ha.
Nói về hiệu quả sản xuất theo chuỗi liên kết, ông Phạm Hoàng Hiệp, Giám đốc HTX nông sản an toàn Liên Hiệp (xã Thi Sơn, Kim Bảng), hiện đang sản xuất bắp cải xuất khẩu sang Nhật Bản cho biết: Có được hợp đồng liên kết tạo thuận lợi rất lớn cho quá trình sản xuất do đã bảo đảm được đầu ra cho sản phẩm. Như vậy, cơ sở chỉ phải lo sản xuất bảo đảm chất lượng theo đúng yêu cầu đề ra.
Năm 2019, có bước tiến mới trong việc đưa cơ giới hóa vào các khâu sản xuất trên đồng ruộng. Hiện nay, khâu làm đất, thu hoạch lúa cơ bản thực hiện bằng máy móc. Khâu gieo cấy bằng máy từng bước mở rộng được diện tích. Như huyện Kim Bảng đã phấn đấu mỗi xã đều có mô hình trình diễn lúa cấy máy. Đặc biệt, việc sử dụng máy bay phun phân bón, thuốc bảo vệ thực vật được nhân rộng ở một số địa phương. Tại huyện Duy Tiên đã tổ chức mô hình này ở 8 xã với tổng diện tích hơn 300 ha/vụ… Đến hết năm 2019 có 4/6 huyện, thành phố đã được công nhận đạt chuẩn, hoàn thành nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới (NTM); 2 huyện còn lại đang hoàn thiện hồ sơ trình được công nhận đạt chuẩn NTM. Đây chính là động lực, nền tảng quan trọng cho phát triển sản xuất nông nghiệp.
Năm 2020, dựa trên điều kiện thực tế, ngành nông nghiệp đã đặt ra mục tiêu đạt giá trị 8.101 tỷ đồng, tăng trưởng 2,3% so với năm 2019. Cũng theo ông Nguyễn Minh Tiến, để đạt được mục tiêu đề ra, ngành nông nghiệp sẽ phải đối diện với không ít khó khăn, thách thức. Đó là tình hình thời tiết cực đoan do tác động của biến đổi khí hậu; ruộng đất đa phần còn nhỏ lẻ, manh mún, hạ tầng chưa đồng bộ; sản xuất vốn đầu tư lớn, lợi nhuận thấp, rủi ro cao không hấp dẫn các nhà đầu tư… Với chăn nuôi vẫn còn khó khăn do dịch bệnh, giá cả bấp bênh.
Để đạt được mục tiêu tăng trưởng, ngành nông nghiệp tiếp tục đẩy mạnh tích tụ, tập trung ruộng đất sản xuất theo quy mô lớn. Cùng với đó, mời gọi các doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, nhất là nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Đồng thời, chuyển dịch cơ cấu cây trồng theo hướng sản xuất hàng hóa chất lượng cao, an toàn vệ sinh thực phẩm theo chuỗi giá trị. Thực hiện hiệu quả chuyển đổi cây trồng trên đất lúa giai đoạn 2019 – 2020, định hướng đến năm 2025. Tiếp tục cơ giới hóa đồng bộ trên đồng ruộng, nhất là những khâu còn thấp để giảm chi phí, tăng năng suất, hiệu quả sản xuất như: Khâu gieo cấy, phun bón phân, thuốc bảo vệ thực vật. Thực tế chứng minh, máy móc đang thay thế sức người trong điều kiện lao động nông thôn trực tiếp sản xuất nông nghiệp ngày càng ít do chuyển dần sang các ngành nghề khác…
Đối với chăn nuôi, đây vẫn được xác định là một trong những hướng đi chủ lực đóng góp vào tốc độ tăng trưởng, ngành sẽ chú trọng khôi phục và phát triển đàn lợn sau khi bị dịch tả lợn châu Phi. Quan tâm công tác phòng chống dịch bệnh, bảo vệ môi trường và an toàn vệ sinh thực phẩm để phát triển chăn nuôi theo hướng bền vững. Phấn đấu sản lượng thịt hơi xuất chuồng các loại trong năm 2020 đạt 90.500 tấn. Chăn nuôi gia cầm, bò thịt, bò sữa cũng được xác định là hướng đi giúp nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp. Riêng với chăn nuôi bò thịt, bò sinh sản tập trung xây dựng các khu chăn nuôi tập trung theo Đề án giai đoạn 2017 – 2020. Trong đó, hướng đến cải tạo đàn bò theo hướng cho năng suất và chất lượng thịt ngon…
Cùng với chăn nuôi, thủy sản được xác định là một trong những hướng đi chủ yếu. Theo đó, phát triển thủy sản đa dạng từ nuôi cá lồng trên sông Hồng, đến nuôi thủy sản thâm canh tại các khu nuôi trồng thủy sản tập trung, các vùng chuyển đổi ruộng trũng sang mô hình lúa – cá theo quy hoạch. Đặc biệt, hướng đến mở rộng mô hình nuôi cá ứng dụng công nghệ “sông trong ao” sản xuất theo chuỗi liên kết. Hướng đến sẽ tạo thành chuỗi sản xuất và chế biến cá giữa các mô hình áp dụng công nghệ “sông trong ao” với làng nghề kho cá truyền thống Hòa Hậu. Phấn đấu sản lượng thủy sản đạt 25.300 tấn, tăng hơn 2.000 tấn so với năm 2019.
So với các ngành kinh tế khác, sản xuất nông nghiệp cho giá trị không cao. Tuy nhiên, nông nghiệp đóng vai trò quan trọng bảo đảm an sinh xã hội cho phần lớn người dân khu vực nông thôn. Vì thế, kinh tế nông nghiệp của năm đầu kế hoạch 5 năm (2020 – 2025) được ổn định và phát triển sẽ giúp tạo sức bật tiến tới công nghiệp hóa - hiện đại hóa nông nghiệp của tỉnh những năm tiếp theo.
Mạnh Hùng
Mạnh Hùng, Thế Tuân