Tết Nguyên đán luôn là thời điểm tiềm ẩn nguy cơ gia tăng các hành vi vi phạm liên quan đến pháo nổ. Dịp Tết Nguyên đán Nhâm Dần 2022, ghi nhận tình hình tội phạm và các hành vi vi phạm về pháo nổ giảm mạnh trên địa bàn toàn tỉnh so với những năm gần đây. Tuy nhiên phương thức, thủ đoạn hoạt động của tội phạm về pháo nổ ngày càng tinh vi, đa dạng hơn, gây khó khăn cho công tác phòng ngừa, phát hiện, bắt giữ, xử lý của cơ quan chức năng.
Thượng tá Nguyễn Thị Hồng Minh, Phó Trưởng Phòng Cảnh sát Quản lý hành chính về trật tự xã hội, Công an Hà Nam cho biết: Tình hình tội phạm và các hành vi vi phạm về pháo nổ trong dịp Tết Nguyên đán Nhâm Dần 2022 về số vụ và số đối tượng đều giảm so với dịp Tết Nguyên đán Tân Sửu 2021 (giảm 56 vụ/69 đối tượng). Đặc biệt, trong đêm giao thừa không xảy ra vụ việc tai nạn về pháo, tạo không khí vui tươi, phấn khởi cho Nhân dân vui xuân, đón Tết.
Tuy nhiên phương thức, thủ đoạn hoạt động của tội phạm mua bán, vận chuyển, tàng trữ pháo nổ ngày càng tinh vi, đa dạng hơn, gây khó khăn cho công tác phòng ngừa, phát hiện, bắt giữ, xử lý của cơ quan chức năng.
Công an huyện Thanh Liêm lấy lời khai đối tượng tàng trữ trái phép pháo nổ.
Giảm 56 vụ/69 đối tượng
Từ ngày 15/12/2021-14/02/2022, lực lượng chức năng toàn tỉnh đã phát hiện, bắt giữ, xử lý 61 vụ/67 đối tượng; thu giữ 188,695kg pháo các loại, 98 quả pháo nổ và 13,6kg giấy ống hình trụ tròn dùng để sản xuất pháo. Trong đó có 3 vụ/3 đối tượng sản xuất, chế tạo pháo trái phép (thu giữ 8,3kg pháo, 2,5kg thuốc pháo, 17 quả pháo thành phẩm và 13,6kg giấy ống hình trụ tròn dùng để sản xuất pháo); 4 vụ/4 đối tượng mua bán pháo trái phép (thu giữ 80kg pháo); 17 vụ/19 đối tượng tàng trữ pháo trái phép (thu giữ 63,455kg pháo, 98 quả pháo nổ); 5 vụ/6 đối tượng vận chuyển pháo trái phép (thu giữ 36,94kg pháo); 32 vụ/35 đối tượng sử dụng pháo trái phép.
Điển hình như vụ việc mua bán trái phép số lượng lớn pháo nổ diễn ra trên địa bàn huyện Kim Bảng. Vào hồi 22h15, ngày 22/1/2022, Đội điều tra tổng hợp Công an huyện Kim Bảng đã phát hiện, bắt quả tang Trần Tuấn A. (sinh năm 2001, trú tại tổ 5, thị trấn Ba Sao) đang thực hiện hành vi mua bán trái phép 9,2kg pháo nổ. Lực lượng chức năng đã tiến hành bắt giữ đối tượng, tịch thu tang vật và điều tra, hoàn thiện thủ tục khởi tố vụ án, khởi tố bị can theo quy định.
Vào đêm giao thừa (31/1/2022), trong quá trình tuần tra, kiểm soát, công an xã Xuân Khê (huyện Lý Nhân) đã bắt quả tang đối tượng Trần Huy V. (sinh năm 1989, ở thôn Đông A, xã Xuân Khê) đang có hành vi sản xuất pháo trái phép. Tại hiện trường đã thu giữ được 7,479kg pháo đã hoàn thiện và nhiều vật dụng được dùng để chế tạo pháo. Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an huyện Lý Nhân đã tiến hành khám xét khẩn cấp nơi ở của đối tượng và thu giữ hơn 13kg ống trụ hình tròn bằng giấy và nhiều hóa chất, vật dụng các loại phục vụ việc sản xuất pháo trái phép.
Đến nay, lực lượng chức năng trong tỉnh đã khởi tố 9 vụ/10 bị can phạm tội mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sản xuất, chế tạo pháo trái phép; xử lý hành chính 23 vụ/26 đối tượng, phạt tiền 135,5 triệu đồng về hành vi mua bán, tàng trữ và sử dụng pháo trái phép; cảnh cáo 12 vụ/15 đối tượng; đang điều tra làm rõ, xử lý theo quy định 17 vụ/17 đối tượng.
Công an xã Xuân Khê (huyện Lý Nhân) bắt quả tang đối tượng sản xuất trái phép pháo nổ số lượng lớn đêm Giao thừa.
Phương thức, thủ đoạn ngày càng tinh vi
Thực tế công tác đấu tranh, xử lý các hành vi vi phạm về phòng, chống pháo nổ trên địa bàn tỉnh còn tồn tại nhiều khó khăn, thách thức. Phương thức, thủ đoạn hoạt động, thủ đoạn đối phó với các lực lượng chức năng của tội phạm mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép pháo nổ ngày càng tinh vi. Các đối tượng thường xuyên thay đổi phương thức giao dịch, tuyến đường, địa điểm giao dịch. Đồng thời, lợi dụng việc phân cấp của các cơ quan chức năng trên các tuyến đường để vận chuyển pháo nổ đi tiêu thụ qua các địa bàn huyện, tỉnh gây khó khăn trong bố trí lực lượng phát hiện, kiểm tra, bắt giữ.
Mặt khác, hiện nay các trang mạng xã hội phổ biến như Zalo, Facebook, Viber… đăng tải nhiều bài viết, nội dung về việc mua bán, trao đổi, sửa chữa, hướng dẫn cách sử dụng, chế tạo pháo nổ. Các đối tượng hình sự có thể lợi dụng việc đặt mua qua mạng, chuyển hàng qua dịch vụ bưu chính và thanh toán qua tài khoản ngân hàng nhằm qua mắt lực lượng chức năng. Việc rà soát, nắm bắt hoạt động của lực lượng chức năng đối với các đối tượng này gặp nhiều khó khăn, thách thức.
Bên cạnh đó, việc tìm hiểu, nắm bắt các quy định của pháp luật về công tác quản lý, sử dụng pháo của nhân dân còn hạn chế, một bộ phận người dân còn lơ là, mất cảnh giác hoặc còn bị ảnh hưởng tâm lý đốt pháo nổ trong dịp Tết Nguyên đán để mang lại may mắn… Do đó, ở một số vùng nông thôn, khu vực giáp ranh với các tỉnh khác còn xảy ra tình trạng đốt pháo trái phép nhỏ lẻ.
Tòa án Nhân dân huyện Bình Lục xét xử bị cáo phạm tội tàng trữ hàng cấm.
Tăng cường các biện pháp ngăn ngừa, đấu tranh, xử lý
Thượng tá Nguyễn Thị Hồng Minh cho biết: Xác định dịp Tết Nguyên đán Nhâm Dần 2022, tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật về pháo có diễn biến phức tạp, do hám lợi, các đối tượng sẽ vẫn thẩm lậu pháo vào địa bàn tỉnh để bán kiếm lời hoặc sử dụng đốt trong dịp Tết. Do vậy để thực hiện hiệu quả công tác phòng ngừa, đấu tranh, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật dịp Tết Nguyên đán Nhâm Dần 2022, đơn vị đã tham mưu Giám đốc Công an tỉnh ban hành kế hoạch, phân công cụ thể nhiệm vụ cho công an các đơn vị, địa phương. Đồng thời chủ động tham mưu, thành lập 333 tổ công tác với 1.167 cán bộ tổ chức tuần tra, kiểm soát, nắm chắc tình hình, tăng cường tuần tra, kiểm soát, quản lý chặt các tuyến, địa bàn trọng điểm, các đối tượng có biểu hiện nghi vấn hoạt động để kịp thời phát hiện, bắt giữ các hành vi vi phạm về pháo, góp phần giữ vững ANTT tại địa phương.
Công tác phối hợp tuyên truyền tới đông đảo tầng lớp nhân dân những quy định của pháp luật về công tác quản lý, sử dụng pháo cũng được các đơn vị, địa phương trong tỉnh thực hiện tốt. Theo Thượng tá Trương Thị Diềm, Phó trưởng Công an huyện Lý Nhân: Công an huyện Lý Nhân đã phối hợp với công an các xã, thị trấn, các cơ quan, doanh nghiệp, chủ nhà xe, ban giám hiệu các trường học trên địa bàn huyện, tổ chức các buổi tuyên truyền về Nghị định số 137 của Chính phủ về quản lý, sử dụng pháo. Tổ chức ký cam kết không mua bán, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép vũ khí, vật liệu nổ, công cụ hỗ trợ và pháo với hơn 2.000 hộ kinh doanh và các lái xe; 25 trường học các cấp với hơn 15 nghìn giáo viên, người lao động và học sinh.
Phối hợp với Đài truyền thanh, phòng Văn hóa huyện tuyên truyền hơn 50 lượt bài trên hệ thống loa phát thanh, hơn 20 buổi tuyên truyền lưu động, vận động nhân dân tự giác giao nộp pháo và tố giác những đối tượng có biểu hiện nghi vấn về mua bán, sử dụng, tàng trữ, vận chuyển pháo. Phối hợp với công an các xã, thị trấn giáo dục cá biệt 10 trường hợp chủ yếu là các đối tượng trước đây đã có vi phạm về pháo.
Thời gian tới, lực lượng chức năng và các đơn vị, địa phương trong tỉnh cần tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền việc thực hiện nghiêm túc theo đúng quy định của pháp luật liên quan đến pháo, đặc biệt là Nghị định 137 của Chính phủ về quản lý, sử dụng pháo. Qua đó góp phần tuyên truyền nâng cao ý thức chấp hành trong nhân dân, đồng thời tích cực tham gia phát hiện, tố giác với chính quyền và các cơ quan chức năng những trường hợp có hành vi sản xuất, buôn bán, tàng trữ, vận chuyển và đốt pháo trái phép, nhằm hỗ trợ lực lượng chức năng đấu tranh, xử lý kịp thời, giữ bình yên cho nhân dân.
Nghị định 137/2020/NĐ-CP bổ sung nhiều hành vi bị nghiêm cấm trong quản lý, sử dụng pháo; trong đó, quy định cụ thể hơn đối với 9 hành vi bị nghiêm cấm trong sử dụng pháo (so với 4 hành vi quy định tại Nghị định số 36/2009/NP-CP). Tại Điều 5, Nghị định 137/2020/NĐ-CP quy định 9 hành vi bị nghiêm cấm gồm:
1. Nghiên cứu, chế tạo, sản xuất, mua bán, xuất khẩu, nhập khẩu, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng hoặc chiếm đoạt pháo nổ; trừ trường hợp tổ chức, doanh nghiệp thuộc Bộ Quốc phòng được Thủ tướng Chính phủ giao nhiệm vụ nghiên cứu, sản xuất, nhập khẩu, xuất khẩu, cung cấp, vận chuyển, sử dụng pháo hoa nổ theo quy định tại Nghị định này.
2. Nghiên cứu, chế tạo, sản xuất, mua bán, xuất khẩu, nhập khẩu, tàng trữ, vận chuyển, sử dụng trái phép pháo hoa, thuốc pháo.
3. Mang pháo, thuốc pháo trái phép vào, ra khỏi lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam hoặc vào nơi cấm, khu vực cấm, khu vực bảo vệ và mục tiêu bảo vệ.
4. Lợi dụng, lạm dụng việc sử dụng pháo để xâm phạm an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, tính mạng, sức khỏe, tài sản, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
5. Trao đổi, tặng, cho, gửi, mượn, cho mượn, thuê, cho thuê, cầm cố pháo hoa nổ hoặc thuốc pháo để sản xuất pháo trái phép; vận chuyển, bảo quản, tiêu hủy pháo không bảo đảm an toàn hoặc làm ảnh hưởng đến môi trường.
6. Chiếm đoạt, mua, bán, trao đổi, tặng, cho, mượn, cho mượn, thuê, cho thuê, cầm cố, làm giả, sửa chữa, tẩy xóa các loại giấy phép về pháo.
7. Giao pháo hoa nổ, thuốc pháo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân không đủ điều kiện theo quy định.
8. Hướng dẫn, huấn luyện, tổ chức huấn luyện cách thức chế tạo, sản xuất, sử dụng trái phép pháo dưới mọi hình thức.
Cố ý cung cấp thông tin sai lệch về quản lý, bảo quản pháo, thuốc pháo; không báo cáo hoặc báo cáo không kịp thời, che giấu hoặc làm sai lệch thông tin về việc mất, thất thoát, tai nạn, sự cố về pháo, thuốc pháo.
Nguyễn Khánh