Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 19 xã đạt chuẩn nông thôn mới (NTM) kiểu mẫu. Các xã đều được công nhận đạt chuẩn theo bộ tiêu chí giai đoạn 2015 – 2020.
Theo Quyết định 18/2022/QĐ-TTg ngày 2/8/2022 của Thủ tướng Chính phủ về “Ban hành Quy định, trình tự, thủ tục, hồ sơ xét, công nhận, công bố và thu hồi quyết định công nhận địa phương đạt chuẩn NTM, đạt chuẩn NTM nâng cao, đạt chuẩn NTM kiểu mẫu và hoàn thành nhiệm vụ xây dựng NTM giai đoạn 2021 – 2025”, các xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu bị thu hồi quyết định công nhận khi có từ 30% đến dưới 50% số tiêu chí (trong đó có một số tiêu chí: Thu nhập, môi trường và an toàn thực phẩm, môi trường, chất lượng môi trường sống, quốc phòng, an ninh), hoặc có từ 50% số tiêu chí trở lên không đáp ứng mức đạt chuẩn theo yêu cầu của bộ tiêu chí mới giai đoạn 2021 – 2025.
Việc thu hồi quyết định công nhận được thực hiện từ sau khi đủ 24 tháng kể từ thời điểm quy định này có hiệu lực thi hành. Như vậy, đến tháng 8 tới đây, các xã đạt chuẩn NTM kiểu mẫu của tỉnh sẽ nằm trong diện thẩm định, xét lại các tiêu chí, chỉ tiêu đã đạt. Do vậy, yêu cầu đặt ra là các địa phương cần tập trung hoàn thành những chỉ tiêu, tiêu chí theo bộ tiêu chí xã NTM kiểu mẫu giai đoạn 2021 – 2025.
Đường giao thông ở xã Vũ Bản, Bình Lục. Ảnh: Lê Dũng
Qua tìm hiểu tại các xã đã được công nhận đạt chuẩn NTM kiểu mẫu của tỉnh cho thấy còn một số chỉ tiêu, tiêu chí chưa đạt so với bộ tiêu chí về NTM kiểu mẫu của tỉnh giai đoạn 2021 – 2025. Xã Vũ Bản, được công nhận đạt chuẩn NTM kiểu mẫu năm 2021. Qua rà soát, đánh giá đến hết năm 2023, xã Vũ Bản còn một số chỉ tiêu, tiêu chí chưa đạt chuẩn theo bộ tiêu chí giai đoạn 2021 – 2025, như: Có điểm phục vụ bưu chính đáp ứng cung cấp dịch vụ công trực tuyến cho người dân; ứng dụng chuyển đổi số để thực hiện truy xuất nguồn gốc các sản phẩm chủ lực của xã và tiêu chí tỷ lệ sản phẩm chủ lực được bán qua kênh thương mại điện tử. Kết quả thực hiện tiêu chí lĩnh vực nổi trội là sản xuất và giáo dục vẫn còn tiêu chí sản xuất chưa đạt. Xã chưa xây dựng được mô hình liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị ứng dụng công nghệ cao để bảo đảm an toàn thực phẩm, sản phẩm có truy xuất nguồn gốc; giá trị sản xuất đạt trên 1 tỷ đồng/ha đất canh tác/năm với trồng trọt, nuôi trồng thủy sản và đạt giá trị hơn 2 tỷ đồng/năm với mô hình chăn nuôi. Xã chưa hoàn thành xây dựng được thôn thông minh.
Ông Nguyễn Hữu Tùng, Phó Chủ tịch UBND xã Vũ Bản cho biết: Các chỉ tiêu, tiêu chí xã NTM kiểu mẫu của tỉnh giai đoạn 2021 – 2025 được nâng lên rất nhiều so với trước. Xã đặt ra lộ trình và cố gắng thực hiện, hoàn thành trong thời gian sớm nhất. Tuy nhiên, một số tiêu chí vẫn đang gặp khó khăn đòi hỏi sự nỗ lực rất lớn…
Theo đánh giá của Văn phòng điều phối Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM tỉnh, bộ tiêu chí xã NTM, NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu có nhiều tiêu chí các địa phương đang gặp khó khăn trong quá trình thực hiện. Nổi lên là việc xây dựng thôn thông minh, theo yêu cầu xã NTM kiểu mẫu phải có ít nhất 1 thôn đạt chuẩn, nhưng quá trình thực hiện còn chậm. Thực tế, các địa phương đều đã xây dựng kế hoạch, lựa chọn thôn triển khai, có Tổ công nghệ số cộng đồng cấp thôn, nhà văn hóa thôn được trang bị trạm phát wifi kết nối internet. Tuy nhiên, việc áp dụng thương mại điện tử, quảng bá thương hiệu cho các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ của thôn trên các kênh truyền thông trực tuyến chưa đạt…
Cùng với Vũ Bản, các xã NTM kiểu mẫu khác của tỉnh cũng cần tập trung hoàn thành các tiêu chí theo bộ tiêu chí xã NTM kiểu mẫu của tỉnh giai đoạn 2021 – 2025. Tại huyện Lý Nhân có 5 xã được công nhận NTM kiểu mẫu theo bộ tiêu chí giai đoạn 2015 – 2020. Qua đánh giá, hết năm 2023 có duy nhất xã Xuân Khê đạt 19/19 tiêu chí, 100% các chỉ tiêu xã đạt chuẩn NTM và NTM nâng cao theo bộ tiêu chí giai đoạn 2021 – 2025. Đồng thời, xã xây dựng được thôn thông minh. Các xã NTM kiểu mẫu còn lại của huyện vẫn còn những tiêu chí, chỉ tiêu trong xây dựng NTM và NTM nâng cao (giai đoạn 2021 – 2025) chưa đạt; đặc biệt, chưa đạt những tiêu chí về các quy định xã NTM kiểu mẫu giai đoạn 2021 – 2025 của tỉnh.
Theo bà Đỗ Thị Thu Hòa, Trưởng phòng NN & PTNT huyện Lý Nhân, huyện đang tiếp tục tuyên truyền nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân tiếp tục chung sức xây dựng NTM, NTM nâng cao, nhất là NTM kiểu mẫu. Đồng thời, công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền từ huyện đến cơ sở được tăng cường. Các địa phương bám sát tiêu chí, chỉ tiêu của bộ tiêu chí xã NTM, NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu giai đoạn 2021 – 2025 để có giải pháp tổ chức thực hiện cụ thể, phù hợp…
Trồng dưa chuột xuất khẩu tại xã Nhật Tân (Kim Bảng) cho thu nhập cao.
Ảnh: THành Nam
Theo đánh giá của Văn phòng điều phối Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM tỉnh, bộ tiêu chí xã NTM, NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu có nhiều tiêu chí các địa phương đang gặp khó khăn trong quá trình thực hiện. Nổi lên là việc xây dựng thôn thông minh, theo yêu cầu xã NTM kiểu mẫu phải có ít nhất 1 thôn đạt chuẩn, nhưng quá trình thực hiện còn chậm. Thực tế, các địa phương đều đã xây dựng kế hoạch, lựa chọn thôn triển khai, có Tổ công nghệ số cộng đồng cấp thôn, nhà văn hóa thôn được trang bị trạm phát wifi kết nối internet. Tuy nhiên, việc áp dụng thương mại điện tử, quảng bá thương hiệu cho các sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ của thôn trên các kênh truyền thông trực tuyến chưa đạt…
Với tiêu chí xã NTM kiểu mẫu có ít nhất 1 lĩnh vực nổi trội cũng đang gặp khó khăn. Đơn cử, tiêu chí sản xuất rất khó lựa chọn, xây dựng mô hình giá trị sản xuất đạt trên 1 tỷ đồng/ha đất canh tác/năm đối với trồng trọt, nuôi trồng thủy sản; trên 2 tỷ đồng/năm với mô hình chăn nuôi. Hay tiêu chí môi trường đặt ra mỗi xã có từ 1 – 3 bể trung chuyển rác thải sinh hoạt bảo đảm đủ diện tích chứa rác và đáp ứng yêu cầu kỹ thuật có mái che, nền bê tông, có hệ thống thu gom nước thải, bể trung chuyển được xây dựng thành 3 ngăn (chứa rác hữu cơ, rác vô cơ và rác tái chế) gặp khó khăn...
Được biết, trong tháng 4 này tỉnh thực hiện kiểm tra kết quả Chương trình xây dựng NTM năm 2024, từ đó đánh giá chính xác thực trạng, đôn đốc các địa phương hoàn thành và nâng cao chất lượng các tiêu chí, chỉ tiêu. Trao đổi về vấn đề này, ông Nguyễn Hải Đăng, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn (Sở NN & PTNT) cho biết: Với một số xã NTM kiểu mẫu sẽ đánh giá thực chất kết quả thực hiện bảo đảm chất lượng các tiêu chí theo Quyết định 17/2023QĐ-UBND ngày 15/3/2023 của UBND tỉnh về “Ban hành Quy định xã NTM kiểu mẫu trên địa bàn tỉnh Hà Nam giai đoạn 2021 – 2025”. Qua kiểm tra cũng chỉ ra những khó khăn, vướng mắc và giải pháp tháo gỡ, đặc biệt là nội dung đăng ký kiểu mẫu lĩnh vực nổi trội…
Thời gian 2 năm thực hiện theo Quyết định 18/2022/QĐ-TTg đã cận kề. Do vậy, các xã được công nhận đạt chuẩn NTM kiểu mẫu trong tỉnh cần tập trung hoàn thành các tiêu chí, chỉ tiêu theo bộ tiêu chí xã NTM kiểu mẫu giai đoạn 2021 – 2025. Đây là nhiệm vụ quan trọng giúp các xã NTM kiểu mẫu phát triển theo hướng hiệu quả, bền vững.
Mạnh Hùng