Chương IX: Tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị hiện hành năm 2020

Hệ thống chính trị là khái niệm dùng để chỉ hệ thống các tổ chức chính trị trong xã hội nước ta hiện nay (2020). Hệ thống chính trị gồm ba bộ phận: Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể. Mỗi bộ phận có chức năng nhiệm vụ riêng được vận hành theo cơ chế: Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ. Hệ thống chính trị có vai trò trong việc tổ chức và vận động nhân dân thực hiện đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, tăng cường đại đoàn kết toàn dân, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, huy động mọi khả năng để phát triển kinh tế xã hội, tổ chức cuộc sống của nhân dân, giữ vững an ninh, quốc phòng, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Hệ thống chính trị hiện hành có bốn cấp: cấp Trung ương, cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã (cấp cơ sở).

Dưới đây là tổ chức bộ máy các cấp tỉnh, huyện, xã.

I. CẤP TỈNH

- CÁC CƠ QUAN KHỐI ĐẢNG: Có Bí thư Tỉnh ủy, Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy, Văn phòng Tỉnh ủy, Ban Tổ chức Tỉnh ủy, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, Ban Dân vận Tỉnh ủy, Ban Nội chính Tỉnh ủy, Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy, Cơ quan Báo Hà Nam, Trường Chính trị tỉnh.

- CÁC CƠ QUAN KHỐI ĐOÀN THỂ CHÍNH TRỊ: Mặt trận Tổ quốc tỉnh, Hội Nông dân tỉnh, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh, Hội Cựu chiến binh tỉnh, Liên đoàn Lao động tỉnh, Tỉnh Đoàn Thanh niên (các cơ quan khối đoàn thê trực thuộc Tỉnh ủy). (Bên cạnh các tổ chức đoàn thể chính trị nêu trên còn có các tổ chức chính trị xã hội, các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp).

- CÁC CƠ QUAN KHỐI NHÀ NƯỚC:

+ Hội đồng nhân dân tỉnh: Có Chủ tịch Hội đồng nhân dân (HĐND), các Phó Chủ tịch HĐND (thông thường Bí thư Tỉnh ủy đồng thời là Chủ tịch HĐND tỉnh trừ những trường hợp đặc biệt. Các Phó Chủ tịch HĐND hoạt động chuyên trách. HĐND có: Văn phòng HĐND, các Ban của HĐND: Ban Kinh tế ngân sách, Ban Văn hóa xã hội, Ban Pháp chế. Thành viên các ban của HĐND là đại biểu HĐND, có trưởng ban, phó ban (Trưởng ban kiêm nhiệm, Phó ban chuyên trách), Văn phòng Đoàn Đại biểu Quốc hội (phục vụ hoạt động của Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh).

+ Ủy ban nhân dân tỉnh: Có Chủ tịch Ủy ban nhân dân (UBND), các Phó Chủ tịch UBND (thông thường Chủ tịch UBND cơ cấu là Phó Bí thư Tỉnh ủy). UBND tỉnh có: Văn phòng UBND tỉnh và các sở: sở Nội vụ, sở Lao động Thương binh xã hội, sở Giáo dục và Đào tạo, sở Y tế, sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch, sở Kế hoạch và Đầu tư, sở Khoa học - Công nghệ, sở Tài nguyên Môi trường, sở Tài chính, sở Công thương, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, sở Giao thông vận tải, sở Xây dựng, sở Tư pháp, Sở Thông tin và Truyền thông, Thanh tra tỉnh, Đài Phát thanh truyền hình, Ban Quản lý các Khu công nghiệp.

Ngoài các đơn vị nêu trên, trên địa bàn tỉnh còn các cơ quan thuộc hệ thống ngành dọc (các cơ quan Trung ương đóng trên địa bàn, phục vụ nhiệm vụ chính trị địa phương): Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh, Công an tỉnh, Viện Kiểm sát nhân dân tỉnh, Tòa án nhân dân tỉnh, Chi nhánh Ngân hàng Nhà nước, Cục Thuế tỉnh, Cục Thống kê tỉnh, Bảo hiểm xã hội tỉnh, Cục quản lý thị trường, Kho bạc Nhà nước.

II. CẤP HUYỆN

- CÁC CƠ QUAN KHỐI ĐẢNG: Có Bí thư Huyện ủy, Phó Bí thư Thường trực Huyện  ủy, Văn phòng Huyện ủy, Ban Tổ chức Huyện ủy, Ban Tuyên giáo Huyện ủy, Ban Dân vận Huyện ủy, Ủy Ban Kiểm tra Huyện ủy, Trung tâm Chính trị huyện.

- CÁC CƠ QUAN KHỐI ĐOÀN THỂ CHÍNH TRỊ: Mặt trận Tổ quốc huyện, Hội Nông dân huyện, Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện, Hội Cựu chiến binh huyện, Liên đoàn Lao động huyện, Huyện Đoàn thanh niên (các cơ quan khối đoàn thể trực thuộc Huyện ủy). (Bên cạnh các tổ chức đoàn thể chính trị nêu trên còn có các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp).

- CÁC CƠ QUAN KHỐI NHÀ NƯỚC:

+ Hội đồng nhân dân huyện: Có Chủ tịch HĐND, Phó Chủ tịch HĐND (thông thường Bí thư Huyện ủy đồng thời là Chủ tịch HĐND huyện, trừ trường hợp đặc biệt), Phó Chủ tịch HĐND huyện hoạt động chuyên trách. Hội đồng nhân dân huyện có 02 ban: Ban kinh tế - xã hội, Ban pháp chế, thành viên các ban của Hội đồng là đại biểu HĐND. Có Trưởng ban, Phó ban (Trưởng ban kiêm nhiệm, Phó ban chuyên trách).

+ Ủy ban nhân dân huyện: Có Chủ tịch UBND, các phó Chủ tịch UBND (Chủ tịch UBND thông thường cơ cấu là Phó Bí thư Huyện ủy) UBND huyện có văn phòng HĐND& UBND (phục vụ chung cho hoạt động của HĐND & UBND). Có các phòng: Phòng Nội vụ, Phòng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn; Phòng Kinh tế - Hạ tầng, Phòng Văn hóa - Thông tin, Phòng Lao động - Thương binh & xã hội, Phòng Y tế, Phòng Tư pháp, Phòng Tài nguyên môi trường, Phòng Tài chính Kế hoạch, Phòng Giáo dục và Đào tạo, Đài Phát thanh huyện.

Ngoài các cơ quan, đơn vị đã nêu, trên địa bàn huyện còn có các cơ quan thuộc hệ thống ngành dọc đóng trên địa bàn, phục vụ nhiệm vụ chính trị của địa phương: cơ quan Quân sự huyện, Công an huyện, Viện Kiểm sát nhân dân huyện, Tòa án nhân dân huyện, Chi cục Thống kê huyện, Bảo hiểm xã hội huyện, Kho bạc huyện, Bộ phận một cửa của Chi cục Thuế khu vực (Bình Lục – Thanh Liêm).

III. CẤP XÃ (CẤP CƠ SỞ)

- Về Đảng: Có Bí thư Đảng ủy, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã.

- Về Đoàn thể chính trị: Có Mặt trận Tổ quốc xã, Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh, Hội liên hiệp Phụ nữ, Đoàn thanh niên (các tổ chức đoàn thể trực thuộc Đảng ủy). (Bên cạnh các tổ chức đoàn thể chính trị nêu trên còn có các tổ chức xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp).

- Về Hội đồng nhân dân: Có Chủ tịch HĐND, Phó Chủ tịch HĐND (Thông thường Bí thư Đảng ủy đồng thời là Chủ tịch HĐND xã, trừ trường hợp đặc biệt). Phó chủ tịch HĐND xã là chuyên trách. Hội đồng nhân dân xã có hai ban: Ban Kinh tế - xã hội và Ban Pháp chế (thành viên hai ban này đều là đại biểu HĐND, Trưởng, phó các ban đều là kiêm nhiệm).

- Về Ủy ban nhân dân: Có Chủ tịch UBND, Phó Chủ tịch UBND (Chủ tịch UBND thông thường cơ cấu là Phó Bí thư Đảng ủy xã). Toàn bộ hoạt động của Đảng ủy, HĐND, UBND xã có chung một văn phòng phục vụ). Cùng với cán bộ văn phòng, UBND xã còn có các cán bộ công chức xã phụ trách các lĩnh vực: cán bộ phụ trách tài chính, cán bộ phụ trách văn hóa, cán bộ phụ trách lao động thương binh xã hội, cán bộ phụ trách tài nguyên môi trường, cán bộ phụ trách tư pháp, cán bộ phụ trách công tác quân sự xã, công an xã là lực lượng công an chính quy được công an huyện điều động về làm việc tại các xã.