Tuy là địa phương cuối cùng của tỉnh hoàn thành xây dựng nông thôn mới (NTM), nhưng Lý Nhân lại được đánh giá có nhiều nền tảng, điều kiện để tiếp tục thực hiện xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu. Việc lựa chọn các xã đã đăng ký tiêu chí nổi trội về văn hóa hay bất cứ tiêu chí nào khác ở Lý Nhân không phải ngẫu nhiên, mà hoàn toàn được thực hiện trên cơ sở điều kiện thực tế.
Xây dựng văn hóa trong NTM kiểu mẫu
Với quan điểm, xây dựng NTM và NTM kiểu mẫu là quá trình liên tục, lâu dài, có điểm khởi đầu nhưng không có điểm kết thúc và là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị với mục tiêu không ngừng nâng cao chất lượng đời sống vật chất và tinh thần cho người dân, các xã được lựa chọn xây dựng xã NTM kiểu mẫu ở Lý Nhân được cân nhắc thực hiện theo hướng đa dạng, phù hợp với đặc điểm, điều kiện thực tế từng địa phương, làm đến đâu, chắc đến đó, bảo đảm tính bền vững, lâu dài và hiệu quả cao.
Xã Nhân Bình là 1 trong 5 xã đầu tiên của tỉnh Hà Nam về đích NTM từ năm 2013. Toàn xã có 1.841 hộ với 5.518 khẩu, được chia thành 5 thôn, 100% các thôn được công nhận thôn văn hóa. Đến hết tháng 12/2020, xã Nhân Bình đã đạt 19/19 tiêu chí, 49/49 chỉ tiêu theo chuẩn xã NTM với nhiều tiêu chí, chỉ tiêu đạt cao hơn so với quy định, trong đó có tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa, là điều kiện quan trọng để xã tiến hành xây dựng mô hình NTM kiểu mẫu nổi trội về văn hóa.
Tuyến đường hoa nông thôn mới kiểu mẫu ở xã Nhân Chính (Lý Nhân). Ảnh: Quang Huy
Trên thực tế, khi triển khai xây dựng NTM kiểu mẫu nổi trội về văn hóa, bên cạnh những tiền đề về văn hóa sẵn có, Nhân Bình cũng sớm có sự quan tâm, chăm lo các vấn đề về: xây dựng thiết chế và đời sống văn hóa ở cơ sở; duy trì và phát triển rộng rãi phong trào văn hóa, văn nghệ (VHVN), thể dục, thể thao (TDTT) để khuyến khích người dân tham gia tập và rèn luyện sức khỏe.
Toàn xã đã thành lập và duy trì 27 câu lạc bộ (CLB) văn nghệ, thể thao (VNTT), nghệ thuật truyền thống, như các CLB: cầu lông, bóng đá, bóng chuyền hơi, bóng bàn, cờ tướng, đạp xe đạp, đi bộ... đã thu hút hơn 70% dân số tham gia. Hằng năm, trên địa bàn xã đã tổ chức được nhiều giải thể thao, nhiều hoạt động VHVN sôi nổi, rộng khắp, phù hợp với từng độ tuổi và nhu cầu của người dân.
Về cơ sở vật chất, 5/5 thôn đều có nhà văn hóa và khu thể thao riêng biệt. Nhà văn hóa xã được xây dựng với diện tích bảo đảm cho 250 chỗ ngồi, có khuôn viên rộng rãi, có đủ các hạng mục, như: phòng kỹ thuật, phòng máy được đầu tư thiết bị bảo đảm hoạt động theo quy định. Tại khu vực trụ sở xã được thiết kế 2 sân bóng chuyền hơi, 1 sân cầu lông ngoài trời. Ngoài 20 sân thể thao ở các thôn xóm, xã còn có tới 3 sân vận động với tổng diện tích 13.263 m2 được quy hoạch tại các thôn Nha Tiến, Đồng Nhuệ, Vạn Đại và Vạn Tiến. Hằng ngày thu hút hàng trăm lượt người đến tham gia luyện tập và thi đấu giao hữu.
Từ những hoạt động VHVN, TDTT đã gắn kết được tình làng nghĩa xóm, hạn chế những mâu thuẫn phát sinh ở các đơn vị thôn, các tệ nạn xã hội giảm đi rõ rệt. Phong trào VHVN, TDTT đạt được nhiều kết quả cao, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội trên địa bàn phát triển.
Còn với xã Xuân Khê, mặc dù là địa phương phát triển nông nghiệp công nghệ cao, có vùng sản xuất hàng hóa tập trung là lúa hàng hóa chất lượng cao, cây rau màu cho thu nhập từ 190 triệu đồng đến trên 200 triệu đồng/năm, nhưng so với lĩnh vực văn hóa, địa phương này thực sự nổi trội với 48 CLB VNTT, VHVN truyền thống thu hút gần 5.000 người tham gia. Mỗi thôn có 8 CLB VNTT thu hút trên 70% số người dân tham gia hoạt động thường xuyên. Trong điều kiện kinh tế phát triển mạnh, với ưu thế văn hóa nên việc chọn tiêu chí văn hóa là tiêu chí nổi trội trong xây dựng NTM kiểu mẫu đối với Xuân Khê thực sự phù hợp với nguyện vọng của nhân dân và theo định hướng của huyện.
Việc lựa chọn các xã đã đăng ký tiêu chí nổi trội về văn hóa hay bất cứ tiêu chí nào khác không phải ngẫu nhiên, mà hoàn toàn được thực hiện trên cơ sở điều kiện thực tế. Ở Xuân Khê có các phong trào văn hóa, thiết chế văn hóa thực sự nổi trội, có nền móng cơ bản, đã và đang được người dân quan tâm xây dựng, giữ gìn. Các phong trào VHVN, TDTT ở đây tác động thực chất đến đời sống của người dân.
Đối với Nhân Bình hay các địa phương xây dựng NTM kiểu mẫu nổi trội về văn hóa khác cũng vậy, đều là những địa phương có các chiếu chèo truyền thống, các đội văn nghệ hoạt động lâu năm, có các CLB TDTT quần chúng phát triển mạnh mẽ, duy trì hoạt động thường xuyên, thu hút tỷ lệ người dân tham gia rất cao. Các xã này chọn tiêu chí nổi trội về văn hóa là phù hợp, bởi văn hóa, thể thao vẫn là điểm nhấn của các địa phương này!
Tiêu chí văn hóa phải phát huy được giá trị trong xây dựng NTM kiểu mẫu
Trong các tiêu chí của Bộ tiêu chí quốc gia về xây dựng NTM, thì tiêu chí văn hóa và cơ sở vật chất văn hóa là một trong những tiêu chí khó hoàn thành và khó giữ vững. Bởi vậy, thời gian qua, huyện Lý Nhân đã lãnh đạo, chỉ đạo các địa phương thực hiện xây dựng NTM kiểu mẫu nổi trội về văn hóa tăng cường củng cố, nâng cao chất lượng các tiêu chí văn hóa; hướng dẫn công tác quản lý, khai thác hiệu quả các thiết chế văn hóa; huy động các nguồn lực để nâng cấp, sửa chữa, hoàn thiện các thiết chế văn hóa và duy trì các hoạt động sinh hoạt cộng đồng tại địa phương; chú trọng tập huấn, bồi dưỡng nâng cao trình độ của đội ngũ cán bộ làm công tác văn hóa ở cơ sở; đổi mới, nâng cao chất lượng trong việc đánh giá, bình xét, công nhận các danh hiệu văn hóa...
So với các huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh, Lý Nhân là huyện có nhiều di tích và lễ hội nhất, thể hiện bản sắc văn hóa truyền thống và giá trị văn hiến lâu đời của đất và người nơi đây. Trong quá trình xây dựng NTM, những giá trị văn hóa ấy được khơi dậy và phát huy, trở thành sức mạnh nội sinh, góp phần thúc đẩy các phong trào thi đua từ thôn, xóm, khu dân cư phát triển mạnh mẽ hơn.
Tại 136 thôn xóm của Lý Nhân đã có hàng trăm CLB, đội VHVN, thể thao thường xuyên thu hút đông đảo các tầng lớp nhân dân tham gia. Từ hoạt động của các CLB VHVN, TDTT này, các phong trào thi đua, như: xây dựng "Gia đình văn hóa", "Làng văn hóa”, “Khu dân cư văn hóa"… được đẩy mạnh. Các quy ước, hương ước, các quy định về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội cũng từ đó được nghiêm túc thực hiện, đi vào đời sống, hình thành nếp sống mới đối với nhân dân vừa giàu bản sắc, vừa hiện đại.
Ông Trần Mạnh Ngọc, Chủ tịch UBND xã Xuân Khê, khẳng định: Xây dựng NTM nói chung, NTM kiểu mẫu nói riêng là để nhân dân được hưởng thụ những thành quả về kinh tế và văn hóa mới mang ý nghĩa đích thực. Nếu một địa phương chỉ phát triển về kinh tế mà văn hóa không được quan tâm, đầu tư phát triển thì sự phát triển đó không bền vững.
Việc lựa chọn tiêu chí nổi trội cũng như hoàn thành các tiêu chí của xã NTM kiểu mẫu dù thế nào cũng phải trên cơ sở phù hợp với nguyện vọng của nhân dân, thế mạnh của địa phương để khi triển khai thực hiện xây dựng NTM kiểu mẫu nổi trội về lĩnh vực nào đó, lĩnh vực ấy phải trở thành động lực để chính quyền địa phương và nhân dân nơi đó tiếp tục nâng cao đời sống, phát huy được giá trị của NTM. Với NTM kiểu mẫu nổi trội về văn hóa cũng không phải là ngoại lệ, bởi đó là một tiến trình phát triển vì hạnh phúc của nhân dân.
Thanh Hà