Giữ chuẩn đối với xã nông thôn mới (NTM) là cơ sở để xây dựng xã NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu. Thực tế cho thấy, sau nhiều năm đạt chuẩn xã NTM, hầu hết các xã đều phải tiếp tục đầu tư để giữ chuẩn, có tiêu chí đạt được ngay, nhưng cũng có tiêu chí cần thêm nhiều nguồn lực.
Xã Mộc Nam (thị xã Duy Tiên) được công nhận đạt chuẩn NTM năm 2017. Năm 2021, Mộc Nam đăng kí phấn đấu được công nhận xã NTM kiểu mẫu. Theo kết quả rà soát, trong tháng 3 vừa qua, Mộc Nam đạt chuẩn 18/19 tiêu chí xã NTM theo Quyết định số 1980/QĐ-TTg ngày 17/10/2016 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về xã nông thôn mới giai đoạn 2016-2020.
Để giữ chuẩn xã NTM, Mộc Nam tiếp tục huy động các nguồn lực đầu tư, hoàn thiện và nâng cấp cơ sở hạ tầng. Năm 2019, xã đã xây dựng chợ mới để giữ chuẩn tiêu chí “Cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn”, trên diện tích đất quy hoạch 2.780m2, tổng kinh phí đầu tư trên 11 tỷ đồng. Chợ có ban quản lý, có trạm cân đối chứng và có nội quy chợ được thị xã phê duyệt. Hiện tại, chợ Mộc Nam đang phục vụ tốt nhu cầu kinh doanh, buôn bán của nhân dân địa phương. Năm 2020, xã đã huy động đầu tư 14,7 tỷ đồng xây dựng thêm dãy nhà 2 tầng, 6 phòng cho trường mầm non để nâng cao chất lượng dạy và học ở cấp học này, đồng thời đáp ứng yêu cầu của tiêu chí số 5 về trường học.
Đường giao thông ở thôn Lảnh Trì, xã Mộc Nam (thị xã Duy Tiên) đã được mở rộng, nâng cấp đáp ứng nhu cầu đi lại của nhân dân.
Mặc dù đã đạt chuẩn, nhưng tiêu chí tỷ lệ hộ nghèo và lao động có việc làm luôn có nhiều yếu tố tác động, ảnh hưởng đến một số chỉ tiêu khác. Chính vì vậy, Đảng ủy, UBND xã Mộc Nam tích cực phối hợp với các công ty, doanh nghiệp trong KCN Đồng Văn, KCN Hòa Mạc tạo cơ hội việc làm cho lao động. Nhờ đó, mỗi năm, xã có gần 100 lao động có việc làm mới. Đồng thời, triển khai có hiệu quả chính sách giảm nghèo, hỗ trợ, giúp đỡ hộ nghèo có việc làm, tăng thu nhập. Đến cuối năm 2020, tỷ lệ hộ nghèo của xã còn 1,6%, tỷ lệ lao động nông thôn có việc làm thường xuyên đạt 91,3%, giữ được chuẩn so với quy định.
Ông Nguyễn Mạnh Trinh, Chủ tịch UBND xã Mộc Nam cho biết: Mộc Nam đang tích cực thực hiện nhiều giải pháp để giữ chuẩn xã NTM và hoàn thành các tiêu chí xã NTM kiểu mẫu. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn khó khăn, nhất là tiêu chí, chỉ tiêu liên quan đến môi trường.
Hiện nay, Mộc Nam chưa có nhà văn hoá trung tâm xã, mà đang dùng hội trường UBND xã để tổ chức các cuộc họp, hội nghị, học tập cộng đồng. Đối với tiêu chí giao thông, sau nhiều năm xây dựng, một số tuyến đường thôn/xóm đã xuống cấp. Xã đã tiến hành rà soát để cải tạo, mở rộng và nâng cấp hệ thống giao thông trên địa bàn. Với tiêu chí môi trường, vướng mắc ở chỗ Mộc Nam chưa tìm được giải pháp để xử lý chất tẩy nhuộm ở làng nghề lụa Nha Xá. Việc đề xuất xin chủ trương của tỉnh tạo điều kiện cho các hộ hoạt động tẩy nhuộm vào một khu sản xuất vẫn khó khả thi, bởi còn nhiều khó khăn và vướng mắc. Môi trường cũng là tiêu chí khó nhất trong việc giữ chuẩn xã NTM và xây dựng xã NTM kiểu mẫu ở Mộc Nam cho đến thời điểm này.
Cũng như ở Mộc Nam, sau nhiều năm được công nhận xã chuẩn NTM, ở nhiều xã đã có nhiều thay đổi tác động đến việc giữ chuẩn xã NTM. Nhiều xã đã điều chỉnh lại quy hoạch, xây dựng xã trở thành phường, thị trấn theo đúng chủ trương xây dựng NTM gắn với xây dựng đô thị văn minh. Điều đó đồng nghĩa với việc, một số tiêu chí phải đầu tư để vừa đạt tiêu chí phường, vừa giữ chuẩn xã NTM.
Một trong những điểm khó hiện nay chính là nâng cấp, hoàn thiện cơ sở vật chất đáp ứng yêu cầu tổ chức, triển khai cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4. Bởi, theo quy định, xã chuẩn NTM không có chỉ tiêu này, nên khi nâng chuẩn, nhiều xã không đạt được chỉ tiêu về “Hành chính công” trong xây dựng NTM kiểu mẫu. Việc phát huy các tiêu chí xã NTM đã đạt, như: Tổ chức sản xuất, môi trường... để nâng cao chất lượng đời sống cho người dân cũng là yêu cầu cốt yếu buộc các địa phương phải thực hiện các giải pháp cụ thể hơn.
Để giữ chuẩn tiêu chí Tổ chức sản xuất, xã Nhân Bình (Lý Nhân) chỉ đạo các HTX trên địa bàn nâng cao hiệu quả hoạt động và hoạt động đúng theo Luật HTX năm 2012; tạo điều kiện để các HTX xây dựng các mô hình liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản chủ lực theo hướng bền vững, mang lại hiệu quả kinh tế cao hơn so với sản xuất đại trà. Các HTX ở Nhân Bình đã liên kết với Công ty TNHH Trường Thành sản xuất và tiêu thụ bí đỏ, liên kết với doanh nghiệp SenFood sản xuất dưa chuột…
Hiện nay, xã Nhân Bình quy hoạch vùng sản xuất hàng hóa tập trung đối với sản phẩm lúa, bí và dưa chuột. Vùng sản xuất lúa chất lượng có diện tích 151 ha, vùng sản xuất bí xanh, bí đỏ diện tích 36,5 ha, vùng sản xuất dưa chuột 20 ha. Bên cạnh đó, Nhân Bình còn có vùng trồng cây ăn quả, vùng nuôi trồng thủy sản, vùng chăn nuôi bò sữa... cho giá trị kinh tế cao hơn nhiều so với sản xuất lúa. Theo báo cáo của UBND xã Nhân Bình, thu nhập bình quân đầu người đạt 75,1 triệu đồng/người, tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 1,47%.
Thực tế cho thấy, nếu không thực hiện đồng bộ các giải pháp, nhiều xã sẽ khó giữ chuẩn về xây dựng NTM chứ chưa nói đến xã NTM kiểu mẫu. Chia sẻ với chúng tôi về vấn đề có liên quan, nhiều lần ông Nguyễn Quang Nghiệp, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn (Sở NN&PTNT) khẳng định: Giữ chuẩn NTM là nhiệm vụ thường xuyên của các địa phương. Vì sau khi đạt chuẩn, nhiều chỉ tiêu đang có nguy cơ rớt chuẩn so với quy định bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM, do hạ tầng cơ sở có dấu hiệu xuống cấp, nhất là giao thông, trường học, môi trường. Để được công nhận xã NTM kiểu mẫu, trước hết xã phải đạt chuẩn xã NTM, kết quả này có sự thẩm định của các sở, ngành. Do đó đòi hỏi các xã phải thực hiện đồng thời 2 nhiệm vụ, giữ chuẩn xã NTM và nâng cao chất lượng tiêu chí xã NTM để phấn đấu trở thành xã NTM nâng cao, xã NTM kiểu mẫu...
Bích Huệ