Với quan điểm, sáng tạo khoa học kỹ thuật (KHKT) không chỉ là sân chơi trí tuệ lành mạnh, bổ ích, thiết thực mà còn giúp cho hoạt động đổi mới phương pháp dạy và học trong nhà trường nên mấy năm gần đây ngành giáo dục Hà Nam đã phát động rộng rãi các hoạt động sáng tạo KHKT, các kỳ thi KHKT dành cho học sinh địa phương.
Học sinh thuộc đơn vị Phòng GD&ĐT huyện Lý Nhân kiểm tra lại hệ thống thiết bị chẻ tre tự động tại Cuộc thi KHKT dành cho học sinh trung học cấp tỉnh năm 2018.
Mới đây, tại Trường THPT Lý Thường Kiệt, Sở Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã tổ chức cuộc thi KHKT cấp tỉnh lần thứ 7 dành cho học sinh trung học trên địa bàn tỉnh. Tham dự cuộc thi năm nay, hơn 150 học sinh đến từ 23 trường THPT và 6 đơn vị phòng GD&ĐT các huyện, thành phố đã mang tới 79 dự án.
Theo nhận xét của Ban tổ chức, đây là cuộc thi có số dự án nhiều hơn các năm trước về số lượng và được đánh giá tương đối tốt về chất lượng. Với sự đa dạng về ý tưởng khoa học, phần lớn các dự án được thiết lập và xây dựng trên cơ sở các vấn đề thực tiễn và tập trung ở 11 lĩnh vực KH - KT được học sinh yêu thích, đam mê.
Một số dự án được đánh giá cao về giá trị thực tế, như: “Sự thụ động của học sinh THCS trên địa bàn huyện Lý Nhân, từ nhận thức đến hành động” của học sinh Trường THCS Vĩnh Trụ (Lý Nhân); “Tác động của KCN Đồng Văn đối với các xã, thị trấn lân cận” của học sinh Trường THPT C Kim Bảng; “Học sinh THCS tích cực bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật hát Văn, hát Chầu văn trên quê hương Duy Tiên, Hà Nam” của học sinh Trường THCS Nguyễn Hữu Tiến (Duy Tiên)…
Các dự án như: Robot phân loại sản phẩm đa năng; Cửa tự động ngăn nước tràn vào nhà; Nghiên cứu chiết tách tinh dầu lá trầu không ứng dụng làm nước sát trùng, diệt khuẩn, nước súc miệng và xoa bóp giảm đau đầu, đau nhức xương khớp…lại nhận được điểm số cao từ Ban giám khảo do có tính khả thi, ứng dụng tốt.
Theo đánh giá của ông Hoàng Văn Sử, Trưởng phòng Giáo dục Trung học, Sở GD&ĐT, việc tổ chức cuộc thi KHKT dành cho học sinh trung học ngoài việc đưa được cuộc thi trở thành một hoạt động giáo dục mang tính thường niên cũng nhận thấy sự thay đổi rõ nét về nhận thức của cả cán bộ quản lý các nhà trường cũng như đội ngũ giáo viên làm công tác hướng dẫn và học sinh trong việc tích cực tham gia.
Mặc dù, khi tham gia nghiên cứu các dự án, học sinh đều mất khá nhiều thời gian, ảnh hưởng ít nhiều tới quá trình học tập trên lớp, song với sự hỗ trợ, tạo điều kiện của nhà trường, sự nhiệt tình của các thầy, cô giáo, tất cả học sinh đăng ký dự thi KHKT đều được bảo đảm về nội dung các bài học, môn học theo quy định. Chính vì vậy, ngày càng có nhiều học sinh tham gia nghiên cứu, sáng tạo KHKT, đưa hoạt động này phát triển rộng khắp trong các trường học...
Có thể nhận thấy, hoạt động nghiên cứu, sáng tạo KHKT trong học sinh cấp trung học trên địa bàn tỉnh hiện nay diễn ra tương đối sôi nổi, thu hút nhiều học sinh tham gia. Trước khi diễn ra cuộc thi KHKT cấp huyện, thành phố, cấp tỉnh và cấp quốc gia, các cuộc thi KHKT cấp trường đã được các nhà trường tổ chức theo đúng quy định nhằm chọn ra những dự án tiêu biểu, xuất sắc nhất.
Trên thực tế, các dự án mà học sinh mang tới mỗi cuộc thi ngày càng phong phú, đa dạng hơn về lĩnh vực nghiên cứu như: kỹ thuật điện-cơ khí, khoa học xã hội-hành vi, hóa sinh-sinh học, kỹ thuật môi trường, y sinh và khoa học sức khỏe, rô-bốt và máy thông minh, phần mềm hệ thống…
Theo ý kiến của hầu hết cán bộ quản lý các nhà trường, cuộc thi KHKT và các hoạt động nghiên cứu, sáng tạo KHKT dành cho học sinh trung học thực sự cần thiết, bởi qua đây các em có điều kiện phát huy khả năng, tư duy của mình trong việc vận dụng các kiến thức đã học vào giải quyết các vấn đề của thực tiễn. Vì thế, việc động viên, hướng dẫn học sinh có năng khiếu tham gia hoạt động nghiên cứu, sáng tạo và tham gia các cuộc thi KHKT đã được nhiều nhà trường quan tâm.
Bên cạnh việc bố trí giáo viên hướng dẫn thực hiện dự án, các nhà trường còn hỗ trợ kinh phí cho mua sắm các vật dụng phục vụ thực hiện dự án. Đã có không ít các đơn vị trường học thường xuyên có học sinh tham gia các cuộc thi KHKT như: Trường THPT chuyên Biên Hòa, Trường THPT B Duy Tiên, các Trường THCS Lương Khánh Thiện và THCS Trần Quốc Toản (thành phố Phủ Lý), Trường THCS thị trấn Đồng Văn (Duy Tiên), THPT Lý Nhân…
Về phía học sinh, có học sinh đã từng có 2-3 lần tham dự cuộc thi KHKT các cấp, điều đó chứng tỏ sáng tạo KHKT luôn có sức hấp dẫn đặc biệt với nhiều học sinh.
Em Hoàng Mai Linh, học sinh Trường THPT A Phủ Lý, cho biết: Khi tham gia cuộc thi KHKT, bản thân em và các bạn thực hiện dự án đều có sự đầu tư rất nhiều về thời gian, sức lực, trí tuệ để nghiên cứu, tìm tòi các phương án xây dựng dự án. Với sự giúp đỡ, hướng dẫn của các thầy, cô giáo, mỗi đội tham gia đã xác định đúng mục tiêu và phương pháp nghiên cứu, sau đó tự lập báo cáo, lập poster trình bày về quy trình nghiên cứu khoa học về dự án. Bản thân em luôn bị cuốn hút bởi các cuộc thi mang tính khoa học ứng dụng thế này. Được tham gia vào các hoạt động nghiên cứu, sáng tạo KHKT cũng là một cơ hội tốt cho chúng em tự khẳng định mình và chinh phục những ước mơ sáng tạo KHKT.
Thanh Hà
Thanh Hà