Không chỉ là một vùng đất hoang sơ mang vẻ đẹp kỳ vĩ, mê hoặc, Y Tý cũng là nơi có bản sắc văn hóa đặc sắc.
Từ thành phố Lào Cai theo hướng Bát Xát chúng tôi lên cao nguyên Y Tý. Y Tý là một xã thuộc huyện Bát Xát, tỉnh Lào Cai có độ cao hơn 2.000m với nhiều núi cao quanh năm mây mù bao phủ. Sinh sống ở đây nhiều nhất là người Hà Nhì, ngoài ra còn có bà con Mông, Dao, Giáy.
Từ thành phố Lào Cai có 2 lối chính lên Y Tý. Lối thứ nhất theo hướng Bát Xát, lối thứ 2 theo hướng Sapa. Nhưng dù là đi lối nào, suốt chặng lên bạn sẽ bị choáng ngợp bởi những ruộng bậc thang trải dài ngút mắt, bởi bồng bềnh mây phủ, bởi màu xám của núi, màu xanh của cây rừng, ngô lúa, bởi những mái nhà trình tường đẹp như trong cổ tích thấp thoáng lưng chừng núi, dưới thung lũng.
Sau đây là một số hình ảnh về Y Tý:
Đặc sản của Y Tý là mây...
...và sương mù.
Ruộng bậc thang...
...đẹp như tranh vẽ.
Ở Y Tý người Hà Nhì sống tập trung nhất. Nét độc đáo phải kể đến trong văn hóa của người Hà Nhì là những ngôi nhà trình tường đẹp như trong cổ tích.
Những ngôi nhà hình vuông, 4 mái hình chóp, tường đất dày 40cm, lợp cỏ, mát về mùa hè, ấm về mùa đông là chỗ ở lý tưởng của người Hà Nhì, đồng thời cũng là những tác phẩm kiến trúc độc đáo trang điểm cho núi rừng Y Tý
Phụ nữ Hà Nhì có trang phục truyền thống tinh tế và đẹp mắt, thiên về gam màu trầm xanh và đen
Một cụ bà người Hà Nhì
Chợ phiên Y Tý họp phiên chính vào thứ 7 hằng tuần. Cũng như chợ ở mọi vùng quê, bà con mang nông sản của nhà đến chợ bán như rau, đậu, hoa quả, nấm và mua nhu yếu phẩm phục vụ cuộc sống hằng ngày.
Một cặp vợ chồng ở chợ Y Tý
Một thiếu nữ ở chợ Y Tý
Do địa hình dốc và thói quen, nhiều người, nhất là phụ nữ trung, cao tuổi vẫn di chuyển chủ yếu bằng đi bộ, vận chuyển hàng bằng cách gùi, cõng
Một cụ bà người Hà Nhì gùi củi về nhà.
Nhưng đại đa số thanh niên, người trung niên đã đi lại bằng xe máy lại.
Bà con các dân tộc ở Y Tý khá chăm chỉ, chịu khó làm ăn. Suốt dọc đường lên Y Tý, cứ chỗ nào có thể cấy trồng được đều được bà con phủ kín những cây lương thực chủ yếu như lúa, ngô...
Ngoài cấy trồng cây lương thực, bà con ở đây cũng phát triển kinh doanh dịch vụ.
Một cơ sở sản xuất chè khô ở Y Tý mà ông chủ là người Hà Nhì.
Chủ của những Homestay ở Y Tý cũng đều là người bà con dân tộc thiểu số sinh sống ở Y Tý
Nếu muốn khám phá những vũng đất hoang sơ với vẻ đẹp mê hoặc, kỳ vĩ cùng nét văn hóa độc đáo, không thể bỏ qua Y Tý
Đỗ Hồng