Nghề đan cót ở Vũ Xá, xã Đạo Lý, huyện Lý Nhân có từ rất lâu đời. Ở địa phương hiện vẫn còn lưu truyền câu ca về nghề truyền thống của làng như sau: Vũ Xá đan gầu/ Đồng Lâu kéo sợi/ Hai bên chờ đợi/ Mồng tám mười hai” (trước kia từ mồng tám đến mười hai tháng Giêng là ngày hội làng).
Theo các cụ cao niên, do có nghề truyền thống, lệ làng trước kia quy định con gái của làng không được lấy chồng nơi khác vì sợ nghề bị truyền ra ngoài. Nếu không tuân thủ, sẽ bị phạt bằng gạch để xây đường làng.
Ông Nguyên Xuân Thu, trưởng thôn Vũ Xá cho biết: Ruộng đồng được quy hoạch, máy móc đã thay thế các công cụ lao động thô sơ, nhu cầu thị trường không còn, vì vậy, từ lâu người dân Vũ Xá không còn đan gầu.
Tuy nhiên, hiện Vũ Xá vẫn có khoảng trên 90% số hộ đan cót (chủ yếu phục vụ xây dựng). Ở Vũ Xá trẻ con, người già đều tham gia đan cót. Ngày công tuy không cao nhưng nghề truyền thống giúp người dân có thêm thu nhập trang trải cuộc sống hàng ngày.
Thợ đan cót nhận nứa đã được pha thành từng miếng (được mua từ Thanh Hóa).
Công đoạn pha nứa.
Nứa được ngâm sau đó vớt lên phơi khô.
Chẻ nan đan cót là một trong những công đoạn khó, đòi hỏi người làm phải có tay nghề cao.
Người dân Vũ Xá tranh thủ thời gian đan cốt.
Cót được xếp ở góc nhà chờ người đến nhận.
Phạm Hiền
Phạm Hiền