Thời gian gần đây, khi về Hà Nam du khách được biết và thưởng thức sản phẩm trà ướp hương sen (trà sen) - Hoàng Trà Bách liên hoa của HTX Hoàng Trà (xã Phù Vân, thành phố Phủ Lý).
Trà được sấy thăng hoa - công nghệ sấy tân tiến nhất hiện nay, giúp sản phẩm lưu giữ màu sắc, hương vị tự nhiên và bảo đảm dinh dưỡng tốt nhất. Hoàng Trà Bách liên hoa cùng với nhiều sản phẩm được chế biến từ cây sen là món quà tinh túy nâng tầm giá trị của cây sen đồng chiêm, cho người thưởng thức trà thêm say đắm mỗi khi về với Hà Nam.
“Hai tay nâng chén Hoàng Trà,
Tưởng hồ sen ngát mượt mà dâng hương.
Chẳng thế mà người Hà Nội tìm về Hà Nam mua hoa sen để ướp trà; người Thái Nguyên mang trà về Hà Nam thuê ướp hương sen để xuất bán, thậm chí còn mang đi xuất khẩu. Có điều kiện thuận lợi như vậy chẳng lẽ là người Hà Nam lại không tự sản xuất ra sản phẩm của riêng mình”! Anh Trần Đăng Nhàn, Giám đốc HTX Hoàng Trà nói với tôi như vậy.
Thấy được tiềm năng từ cây sen, năm 2019 anh Nhàn và bạn bè cùng chí hướng chọn xây dựng được vùng trồng sen nguyên liệu rộng 15 mẫu tại phường Đồng Văn và xã Duy Hải (thị xã Duy Tiên); thành lập HTX Hoàng Trà chuyên chế biến sản phẩm trà sen. Trên diện tích này, một phần HTX thuê lại ruộng đất của người dân tự nuôi trồng sen, một phần được liên kết với các hộ dân trồng và ký hợp đồng thu mua sản phẩm nguyên liệu. Anh Nhàn cho biết: Sở dĩ HTX chọn khu vực Đồng Văn để trồng sen nguyên liệu vì có chất đất và hoa tương đương với hoa sen ở Hồ Tây (Hà Nội). Hơn nữa, chất lượng trà sen không thua kém trà ướp hoa sen lấy từ Hồ Tây.
Anh Trần Đăng Nhàn (trái ảnh) tiếp nhận hợp đồng từ khách hàng.
Với cách chế biến cầu kỳ, kỹ tính từ lựa chọn nguyên liệu gồm trà và hoa sen: Hoa Sen thuộc giống sen Bách Diệp Tây Hồ (Hà Nội) - đệ nhất hoa sen để ướp trà; trà đạt tiêu chuẩn OCOP 4 sao được mua từ HTX Tâm Trà Thái tỉnh Thái Nguyên nên trà sen Hoàng Trà đã nhanh chóng được khách hàng biết đến và tin dùng. Khi mới thành lập HTX chỉ có 1 máy sấy công suất nhỏ vài chục kg/ngày, nay nâng lên 4 máy, công suất 500 kg/ngày và trở thành cơ sở sấy thăng hoa lớn nhất miền Bắc. Sản phẩm được sấy khô thông qua quá trình thăng hoa của nước dưới nhiệt độ và áp suất thấp trong điều kiện chân không, giúp sản phẩm không những giữ nguyên màu sắc, mùi vị, không làm biến đổi chất dinh dưỡng, mà còn rất tiện lợi trong khi vận chuyển so với trà sen sấy bằng nhiệt. Hiện nay, cùng với trà sen, HTX Hoàng Trà đã đưa ra thị trường nhiều loại sản phẩm, như: trà làm từ lá sen, củ sen sấy, hạt sen sấy gia vị… HTX thường xuyên tạo việc làm cho hơn chục lao động, với mức thu nhập 6-7 triệu đồng/người/tháng. Riêng lao động vào thời điểm chính vụ hoa sen lên đến 30 người.
Cùng với sản xuất trà sen và các sản phẩm từ cây sen, HTX Hoàng Trà còn nhận gia công sấy nhiều loại nông sản cho các đơn vị, như: mít, đông trùng hạ thảo, tinh dầu gấc, cây dược liệu… Hiện nay, tiếp tục thực hiện chiến lược phát triển sản xuất là làm hài lòng khách hàng bởi các sản phẩm mang lại tác dụng tốt cho sức khỏe, HTX triển khai sản xuất nấm Đông trùng hạ thảo; liên kết với một số địa phương mở rộng diện tích trồng sen Bách Diệp. Năm 2023, được HTX chọn là năm thương hiệu của sản phẩm với việc đăng ký xây dựng trà sen Hoàng Trà trở thành sản phẩm OCOP tỉnh Hà Nam.
Ông Lê Quang Vọng, Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh cho biết: Hướng đi của HTX Hoàng Trà rất phù hợp với xu hướng, cách làm hiện nay là phát triển chế biến sâu sản phẩm. Với chất lượng sản phẩm tốt, HTX Hoàng Trà đang từng bước hoàn thiện hồ sơ sản phẩm trà sen đề nghị công nhận đạt tiêu chuẩn OCOP của tỉnh.
Hơn 30 tuổi, mặc dù đang quản lý Công ty cổ phần Truyền thông HDMotion tại Hà Nội, nhưng anh Trần Đăng Nhàn vẫn đau đáu hướng về quê hương với mong muốn góp phần nâng cao giá trị cho cây sen đồng chiêm. Kế hoạch phát triển của HTX là không chỉ chế biến từ nguyên liệu tự sản xuất và liên kết sản xuất, mà còn thu mua thêm của người dân trong vùng để chế biến đa dạng các sản phẩm từ cây sen.
Hiện thực hóa kế hoạch trên, hiện nay anh Nhàn và cộng sự đang xây dựng kế hoạch liên kết với xã Ngọc Lũ (Bình Lục) để trồng sen Bách Diệp nhằm chủ động nguồn nguyên liệu cho chế biến. Được biết, cùng với giống sen chủ đạo Bách Diệp phục vụ cho sản xuất trà sen, HTX còn ươm giống, xuất bán hơn 30 loài sen khác nhau phục vụ nhu cầu chơi cây cảnh và sản xuất của các nhà vườn.
Anh Nhàn cho biết: Nguồn nông sản của Hà Nam rất dồi dào, đặc biệt là cây sen có ở nhiều nơi, nhưng chưa được khai thác đúng giá trị (chủ yếu là lấy hạt). Thêm nữa, đồng đất hiện nay nhiều nơi không cấy lúa, thổ nhưỡng cũng rất phù hợp cho trồng sen Bách Diệp. Mong muốn của HTX là được tạo điều kiện mở rộng diện tích trồng sen, đáp ứng nhu cầu nguyên liệu phục vụ sản xuất, tạo ra nhiều việc làm cho lao động địa phương và cùng với nhân dân địa phương nâng tầm giá trị, đưa các sản phẩm chế biến từ cây sen trở thành hàng hóa đặc trưng của quê hương Hà Nam.
Thanh Bình