Chất thải rắn nguy hại khu vực nông thôn cần phải xử lý được xác định phần lớn là vỏ bao bì đựng thuốc bảo vệ thực vật (BVTV). Trong bộ tiêu chí về xã nông thôn mới (NTM) và NTM nâng cao giai đoạn 2021 – 2025 của tỉnh, việc xử lý 100% loại rác thải nguy hại này là chỉ tiêu quan trọng. Để phục vụ sản xuất, mỗi năm người dân trong tỉnh sử dụng khoảng 90 tấn thuốc BVTV các loại, tương đương 9 tấn vỏ bao, bì cần được xử lý.
Phun thuốc BVTV tập trung bằng máy bay sẽ tạo điều kiện thuận lợi thu gom hiệu quả vỏ bao bì đựng thuốc BVTV để xử lý. Ảnh: Kim Chi
Tìm hiểu tại xã Hoàng Tây (Kim Bảng), việc tổ chức thu gom, xử lý vỏ bao, bì đựng thuốc BVTV đã có sự thay đổi. Theo đó, UBND xã chỉ đạo HTXDVNN Hoàng Tây đầu tư đặt thêm các thùng rác, có nắp đậy tại đầu những cánh đồng. Người dân sau khi phun thuốc phòng trừ sâu, bệnh thu gom vỏ bao bì bỏ vào thùng rác đồng ruộng. Hiện, trên các cánh đồng của xã đã có hơn 30 thùng rác đồng ruộng. Lượng vỏ bao bì thuốc BVTV đã được thu gom về đạt trên 80%. Từ năm 2021 xã Hoàng Tây đã ký hợp đồng với Công ty cổ phần Đầu tư và kỹ thuật tài nguyên môi trường ETC tại thành phố Nam Định vận chuyển và xử lý triệt để loại rác thải nguy hại này. Được biết, trước đây HTXDVNN Hoàng Tây có đặt một số thùng rác đồng ruộng tại các cánh đồng để thu gom vỏ bao bì thuốc BVTV, nhưng tỷ lệ đạt thấp. Việc xử lý sau khi thu gom chưa tốt, vỏ bao bì thuốc BVTV thường đưa vào bể trung chuyển rác thải sinh hoạt để đưa đi xử lý. Ông Trần Văn Thắng, Chủ tịch UBND xã Hoàng Tây cho biết: Việc ký hợp đồng với doanh nghiệp đã xử lý triệt để lượng rác thải nguy hại được thu gom. Xã tích cực chỉ đạo HTXDVNN, các hội, đoàn thể tuyên truyền để người dân duy trì, thực hiện tốt việc thu gom vỏ bao bì thuốc BVTV sau khi sử dụng đưa về các thùng rác.
Thời gian qua, một số địa phương trong tỉnh đã lựa chọn việc tổ chức thu gom, ký hợp đồng với doanh nghiệp vận chuyển và xử lý rác thải nguy hại từ sản xuất trên địa bàn. Xã Tiêu Động (Bình Lục) cũng đã ký hợp đồng với doanh nghiệp xử lý toàn bộ lượng vỏ bao bì thuốc BVTV được thu gom… Ông Nguyễn Hồng Sơn, Chủ tịch UBND xã Tiêu Động cho biết: Địa phương đang phấn đấu hoàn thành xây dựng NTM nâng cao trong năm 2022. Do vậy, chỉ tiêu về tỷ lệ chất thải rắn nguy hại trên địa bàn thu gom, vận chuyển và xử lý đáp ứng các yêu cầu về bảo vệ môi trường được thực hiện. Toàn bộ lượng rác thải nguy hại là vỏ bao bì đựng thuốc BVTV được tổ chức thu gom và ký hợp đồng với doanh nghiệp có chức năng về vận chuyển đưa đi xử lý.
Rác thải nguy hại từ vỏ bao bì thuốc BVTV được thu gom xử lý sau khi sản xuất tại xã Mộc Bắc (Duy Tiên). Ảnh: M Hùng
Thực tế, việc thu gom rác thải nguy hại là vỏ bao bì thuốc BVTV đã được các địa phương trong tỉnh triển khai từ hàng chục năm nay. Tuy nhiên, việc thu gom và xử lý trước đây mới ở mức độ nhất định. Đa phần loại rác thải nguy hại này dù được thu gom nhưng quá trình xử lý chưa được bảo đảm, chủ yếu chôn lấp hay đưa vào cùng với rác thải sinh hoạt. Giai đoạn trước, khi các địa phương quy hoạch lại đồng ruộng, làm nhiều thùng rác đồng ruộng trên các tuyến đường trục chính ra đồng bị vỡ, thất thoát. Một vấn đề nữa, tại một số nơi thùng rác đồng ruộng luôn bị quá tải do người dân bỏ cả những loại rác thải khác làm hạn chế chức năng chính đựng rác thải nguy hại… Mặc dù, những năm trước, ngành chức năng đã triển khai một số mô hình xử lý rác thải nguy hại là vỏ bao bì thuốc BVTV. Như tại HTX Hạ Vỹ (xã Nhân Chính, Lý Nhân) tổ chức Jica (Nhật Bản) đã tài trợ thùng rác đạt tiêu chuẩn có quy trình xử lý sau khi thu gom. Hay HTXDVNN Kim Bình (TP Phủ Lý) được triển khai mô hình thu gom, xử lý vỏ bao bì thuốc BVTV theo hình thức ngâm, rửa bằng nước vôi. Tuy nhiên, mô hình này khó phát huy hiệu quả và không được duy trì đều.
Ông Nguyễn Văn Tuấn, Giám đốc HTXDVNN Kim Bình (TP Phủ Lý) cho biết: Quá trình xử lý mất nhiều công, độc hại, do vỏ bao bì sau khi ngâm nước vôi phải xúc rửa 3 lần để sạch hết lượng thuốc còn đóng lại bên trong. HTX không có nguồn kinh phí để thực hiện, ngay việc thuê lao động làm không dễ do độc hại. Hiện nay, việc xử lý vỏ bao bì đựng thuốc BVTV tại địa phương lại phải dồn chung vào rác thải sinh hoạt.
Hình thức thu gom vỏ bao bì đựng thuốc BVTV và ký hợp đồng với doanh nghiệp có chức năng xử lý rác thải nguy hại tại một số địa phương đang là cách làm hiệu quả. Với cách làm này, lượng thuốc BVTV còn tồn dư trong các vỏ bao bì, khoảng 7 – 10% được xử lý triệt để, không phát tán ra môi trường đồng ruộng, nguồn nước… Hiện nay, nhiều địa phương trong tỉnh đang áp dụng máy bay điều khiển từ xa phun thuốc BVTV cho lúa tập trung. Đây là điều kiện thuận lợi để thu gom được toàn bộ lượng vỏ bao bì đựng thuốc BVTV. Song, để xử lý hiệu quả vỏ bao bì đựng thuốc BVTV, các địa phương cần xem xét, áp dụng thống nhất cách làm, từ khâu tổ chức sản xuất, đến biện pháp thu gom, xử lý. Qua đó, góp phần bảo vệ môi trường sản xuất, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.
Manh Hùng