Hệ thống thủy lợi Tắc Giang - Phủ Lý với 2 cụm công trình đầu mối chính: Cống và âu thuyền Tắc Giang; Cống và âu thuyền Phủ Lý cùng đập Phúc được xây dựng và đưa vào hoạt động từ năm 2011. Cùng với lấy nước phù sa từ sông Hồng vào tưới cho vùng phục vụ, góp phần cải tạo môi trường sinh thái, hệ thống còn có nhiệm vụ quan trọng là tiêu thoát lũ nội đồng.
Việc vận hành Hệ thống thủy lợi Tắc Giang - Phủ Lý trong mùa mưa, lũ có vai trò rất quan trọng, cần được thực hiện theo đúng quy trình. Với cụm công trình đầu mối cống Phủ Lý, tiêu thoát nước nội đồng được xác định là nhiệm vụ chính.
Theo đó, trong mùa mưa, lũ, khi có mưa lớn phải bơm tiêu nội đồng của các trạm bơm thuộc thị xã Duy Tiên, thành phố Phủ Lý, huyện Bình Lục ra sông Châu, công trình có nhiệm vụ vận hành mở cửa tiêu thoát nước ra sông Đáy. Đặc biệt, thời điểm mực nước lũ trên sông Đáy lên cao đến mức báo động 1, báo động 2 trở lên, nhiệm vụ tiêu úng nội đồng và ngăn lũ của công trình được quan tâm vận hành áp dụng linh hoạt theo từng thời điểm trong ngày. Cán bộ, công nhân tổ quản lý công trình phải trực 24/24 giờ, theo dõi sát sao mực nước giữa trong và ngoài công trình (phía sông Đáy). Khi vẫn có độ chênh lệch giữa mực nước sông Châu và sông Đáy có thể tiêu được tiếp tục mở cửa cống và âu thuyền. Đồng thời, sẵn sàng đóng cống khi nước lũ tại sông Đáy có nguy cơ lên cao chảy vào sông Châu.
Ông Nguyễn Đức Hiển, Tổ trưởng Tổ quản lý Cụm công trình đầu mối cống và âu thuyền Phủ Lý cho biết: Khi xuất hiện mưa, lũ, tổ luôn chủ động phân công các kíp trực theo dõi thường xuyên mực nước giữa trong và ngoài cống để vận hành kịp thời, hiệu quả.
Hệ thống máy đóng mở cống Tắc Giang luôn bảo đảm năng lực vận hành trong mùa mưa, lũ.
Với Cụm công trình đầu mối cống và âu thuyền Tắc Giang, nhiệm vụ chính khi thiết kế là nhập nước phù sa sông Hồng cải tạo môi trường và cung cấp nguồn nước tưới cho sản xuất trong vùng phục vụ. Bên cạnh đó, công trình cũng luôn được xác định là đầu mối công trình trọng điểm trong phòng chống thiên tai cấp tỉnh và có thêm nhiệm vụ kết hợp tiêu nước mưa khi mực nước trong sông Châu chênh cao so với sông Hồng. Chính vì thế, vào mùa mưa, lũ, Cụm công trình đầu mối cống và âu thuyền Tắc Giang được đóng, chỉ mở khi có lệnh của cấp có thẩm quyền.
Với nhiệm vụ quan trọng của mình, các công trình nằm trong Hệ thống thủy lợi Tắc Giang - Phủ Lý luôn được quan tâm bảo đảm an toàn và năng lực vận hành tốt nhất. Hằng năm, toàn bộ máy móc, thiết bị phục vụ vận hành đóng, mở cửa cống, cửa âu thuyền đều được bảo dưỡng, sửa chữa định kỳ theo đúng quy trình. Các cánh phai khi cần thiết phải được thay thế kịp thời.
Như trước mùa mưa, lũ năm nay, tại Cụm công trình đầu mối cống và âu thuyền Phủ Lý đã phải thay cánh phai cửa cống đáp ứng yêu cầu phục vụ khi cánh cống cũ không bảo đảm. Riêng Cụm công trình đầu mối cống và âu thuyền Tắc Giang đã từng xảy ra sự cố đùn, sủi, rò rỉ mang cống từ năm 2012… Công trình đã được xử lý, nhưng vẫn đó những ẩn họa khó lường. Do vậy, cùng với việc bảo dưỡng, sửa chữa thiết bị định kỳ, tổ quản lý thường xuyên quan tâm, kiểm tra mức độ an toàn của công trình, nhất là trong mùa mưa, lũ nhằm kịp thời xử lý khi có tình huống xấu xảy ra.
Theo ông Trương Đức Thiện, Trưởng phòng Quản lý nước và công trình (Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi Hà Nam), hệ thống thủy lợi Tắc Giang - Phủ Lý đóng vai trò quan trọng trong tiêu thoát lũ nội đồng trong vùng phục vụ khi có mưa lớn xảy ra. Do vậy, trong mùa mưa, lũ, việc vận hành hệ thống luôn tuân thủ triệt để quy trình, giúp bảo đảm an toàn, vừa phát huy hiệu quả hoạt động của công trình.
Hiệu quả hoạt động của công trình thủy lợi Tắc Giang - Phủ Lý được thể hiện rõ trong đợt mưa, lũ tháng 7 vừa qua. Các Tổ quản lý công trình đầu mối đã ứng trực, theo dõi chặt chẽ mực nước lũ trên sông Hồng và sông Đáy để tiêu thoát lũ nội đồng trên sông Châu. Do vậy, đã tạo điều kiện cho các trạm bơm tiêu dọc sông Châu, sông Duy Tiên hoạt động tối đa công suất, gồm: Trạm bơm Lạc Tràng Bộ, Lạc Tràng II, Đinh Xá, Triệu Xá… Đồng thời, hỗ trợ tiêu cho thành phố Hà Nội qua Hệ thống thủy lợi sông Nhuệ. Hiện nay, đơn vị quản lý đang tiếp tục kiểm tra, đánh giá hệ thống máy móc, thiết bị của các công trình đầu mối, bảo đảm khả năng vận hành tốt nhất khi mùa mưa, lũ năm nay vẫn đang tiếp diễn và dự báo còn có những diễn biến phức tạp, khó lường.
Thành Nam