Do tác động của biến đổi khí hậu, diễn biến thời tiết ngày càng phức tạp, khó lường; tình hình hạn hán, ngập úng gia tăng cả về mức độ và tần suất... Năm 2024, tỉnh ta chịu tác động của cả bão, lũ, mưa lớn. Thực trạng này đặt ra yêu cầu cho công tác thủy lợi nội đồng cần phải được thường xuyên quan tâm và triển khai hiệu quả, nhằm nâng cao năng lực phục vụ, ứng phó với bất thuận của thời tiết.
Hiện nay, công tác làm thủy lợi nội đồng đang được các doanh nghiệp thủy nông, địa phương tập trung triển khai. Năm 2024, chịu tác động của mưa úng kéo dài, trên tuyến kênh tưới chính hệ thống trạm bơm Như Trác có đến 4 điểm bị sự cố sạt trượt mái kênh với tổng chiều dài gần 1km, khối lượng đất đắp 2.910 m3 và 810 m3 đá (làm rọ kè chân bờ kênh ở những đoạn tiếp giáp đầm, ao). Đồng thời, trên tuyến kênh cũng tiến hành sửa chữa 4 công trình cống, xi phông. Các đoạn xảy ra sự cố sát chân là đầm, ao nuôi cá, địa thế thi công, vận chuyển vật liệu khó khăn do không thuận lợi về giao thông. Để bảo đảm tiến độ thực hiện, Tổ quản lý kênh Như Trác thực hiện, việc giải tỏa, san gạt bờ kênh để xe vận chuyển vật liệu vào điểm thi công, một số điểm khó khăn phải vận chuyển thủ công. Ông Phạm Xuân Thành, Tổ trưởng Tổ quản lý kênh Như Trác cho biết: Kênh tưới chính trạm bơm Như Trác chịu trách nhiệm tưới cho trên 4.000 ha đất sản xuất nông nghiệp của huyện Lý Nhân và Bình Lục nhưng do được xây dựng từ lâu nên bờ kênh hiện rất yếu, thường xuyên xảy ra sự cố mất an toàn. Thời điểm phục vụ lấy nước tưới làm đất gieo cấy vụ xuân 2025 còn rất ngắn, do vậy, công tác tu bổ, sửa chữa đang được khẩn trương triển khai, giúp đáp ứng yêu cầu mùa vụ và ứng phó với bất thuận của thời tiết.
Nâng cấp tuyến kênh BH8 (Thanh Liêm) nâng cao năng lực ứng phó với thời tiết bất thuận.
Cùng với tuyến kênh tưới chính Như Trác, Công ty TNHH MTV Khai thác công trình thủy lợi (KTCTTL) Hà Nam đang triển khai đồng loạt việc tu bổ, đào đắp, nạo vét kênh mương nội đồng. Số lượng công trình được thực hiện khá lớn, gồm: 10 tổ máy bơm, 70 cống, đập; gia cố, tu bổ 75 kênh tưới, tiêu loại I, II, tổng khối lượng khoảng 120 nghìn m3 đất… Cùng với đó, trên toàn bộ hệ thống kênh do doanh nghiệp quản lý sẽ giải tỏa, vệ sinh khoảng 2 triệu m2 bèo, cỏ, rác. Hiện công ty đã hoàn thành trên 50% khối lượng đào đắp, nạo vét, sửa chữa cống đập. Riêng máy bơm đã sửa chữa xong toàn bộ theo kế hoạch, đang tiếp tục bảo dưỡng toàn bộ máy móc. Ông Lê Văn Hòa, Giám đốc Công ty TNHH MTV KTCTTL Hà Nam cho biết: Với diễn biến bất thuận, khó lường của thời tiết, hệ thống thủy lợi phải luôn bảo đảm năng lực hoạt động tốt nhất. Năm nay, công ty bố trí đủ kinh phí theo quy định trong nguồn thủy lợi phí cấp bù, khoảng hơn 20 tỷ đồng để tu sửa, nạo vét kênh mương, công trình đầu mối.
Tại các huyện, thành phố, thị xã trong tỉnh, công tác làm thủy lợi nội đồng cũng đang được tập trung triển khai. Với huyện Lý Nhân, các địa phương tổ chức rà soát, xây dựng kế hoạch giải tỏa, nạo vét kênh mương đồng bộ cả trên đồng ruộng và khu dân cư bảo đảm phục vụ hiệu quả trên toàn hệ thống. Các hợp tác xã nông nghiệp xây dựng kế hoạch cụ thể cho từng tuyến kênh được phê duyệt của phòng chuyên môn trước khi thực hiện. Tranh thủ thời tiết thuận lợi, việc tu sửa, nạo vét được tiến hành đồng loạt để bảo đảm phục vụ sản xuất. Năm nay, huyện Lý Nhân phấn đấu đào đắp, nạo vét gần 112 nghìn m3 đất thủy lợi, tu sửa 186 công trình cống, đập, xi phông, máy bơm…; giải tỏa vật cản, bèo, rác tại hơn 25 km kênh mương. Tại Kim Bảng, hệ thống thủy lợi đang gặp khó khăn do tốc độ phát triển đô thị, công nghiệp nhanh trên địa bàn. Do vậy, huyện chỉ đạo tập trung thực hiện nạo vét, tu bổ, sửa chữa những công trình thực sự cần thiết, bảo đảm đồng bộ hệ thống từ kênh cấp I, II (Xí nghiệp thủy nông Kim Bảng quản lý) đến kênh cấp III (hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp quản lý). Đồng thời, kiểm tra, khôi phục những điểm xung yếu, ưu tiên những vùng quy hoạch sản xuất tập trung… Theo kế hoạch, khối lượng đất đào đắp, nạo vét thủy lợi nội đồng của huyện năm nay khoảng hơn 83 nghìn m3, tăng gần 17 nghìn m3 so với năm trước. Theo ông Nguyễn Văn Linh, Phó Trưởng phòng phụ trách, Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn huyện Kim Bảng, hệ thống thủy lợi hiện nay phục vụ cả sản xuất nông nghiệp, dân sinh, tiêu úng cho các khu, cụm công nghiệp trong điều kiện mưa lớn xảy ra. Vì vậy, phòng đã tham mưu với UBND huyện chỉ đạo chặt chẽ, nhất là khâu tổ chức thực hiện gọn vùng, bảo đảm chất lượng, thời gian.
Là giải pháp quan trọng để ứng phó với bất thuận của thời tiết, mục tiêu đặt ra trong công tác làm thủy lợi nội đồng năm nay được xác định là cần tiếp tục khôi phục, nâng cao năng lực tưới, tiêu của các hệ thống công trình thuỷ lợi, đáp ứng yêu cầu phục vụ sản xuất nông nghiệp; nâng cao khả năng ổn định của công trình, đáp ứng yêu cầu ứng phó với mưa úng, hạn hán. Việc xây dựng kế hoạch được các đơn vị, địa phương triển khai kịp thời, sát thực tế; ưu tiên đầu tư những công trình thủy lợi cấp bách, bị ảnh hưởng do mưa lớn, lũ sau bão số 3 vừa qua; chú trọng các kênh dẫn lấy nước vào bể hút trạm bơm… Theo kế hoạch, tổng khối lượng đào đắp thủy lợi nội đồng trên địa bàn tỉnh năm nay là hơn 626 nghìn m3 đất; sửa chữa 279 cống, đập, xi phông; 155 máy bơm, 70 bể hút trạm bơm.
Hiện nay, các công trình thủy lợi nội đồng đang được đẩy nhanh tiến độ tu bổ, sửa chữa, phấn đấu hoàn thành trong năm 2024, bảo đảm phục vụ kịp thời sản xuất vụ xuân 2025 và sẵn sàng ứng phó với bất thuận thời tiết, không để ảnh hưởng đến sản xuất, phát triển kinh tế - xã hội ở các địa phương.
Manh Hùng