Tích tụ ruộng đất để sản xuất lúa giống, lúa hàng hóa

Đưa chúng tôi đi tham quan mô hình tích tụ ruộng đất sản xuất lúa rộng 10,14 ha, ông Vũ Văn Và, Giám đốc HTXDVNN Yên Nam (Duy Tiên) chia sẻ: Để xây dựng được mô hình này, chúng tôi đã đầu tư lớn về tiền bạc và rất nhiều công sức. Nếu không thực sự gắn bó và tâm huyết với mô hình tích tụ ruộng đất để phát triển sản xuất thì khó có thể thành công.

Được biết, thực hiện chủ trương tích tụ ruộng đất để sản xuất lúa giống, lúa hàng hóa của tỉnh, của huyện Duy Tiên, năm 2016 xã Yên Nam đã thành lập Ban chỉ đạo thực hiện Đề án tích tụ ruộng đất tập trung của xã do đồng chí Chủ tịch UBND xã làm trưởng ban.

Thời gian đầu, xã dự kiến quy hoạch diện tích sản xuất (2 vụ lúa, 1 vụ đông) tại 4 vùng thuộc 5 thôn: Thận Trại (11ha), Mang Hạ (15ha), Thận Y (12ha), Trại Điệp - Lộc Châu (14ha) để lựa chọn. Tuy nhiên, sau khi bàn bạc, thảo luận giữa xã, lãnh đạo các thôn xóm và người dân cả 4 vùng trên đều không thể thực hiện được.

Trước thực trạng trên, UBND xã đã báo cáo xin ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo huyện, cuối cùng quyết định giao cho HTXDVNN đứng ra tổ chức thực hiện. Chọn vùng đất trũng, úng, hiệu quả sản xuất thấp, thậm chí một số diện tích đất người dân bỏ cấy cỏ dại, sen bèo mọc ken dầy ở khu Đồng Sách để tích tụ, vậy mà khi họp bàn, 50% số hộ vẫn không đồng ý cho thuê đất. Lý do chủ yếu là do dân sợ mất đất.

Với quyết tâm cao, vừa làm (san gạt, đắp bờ, củng cố lại hệ thống kênh mương...) vừa tổ chức tuyên truyền, vận động, vụ xuân 2017 sau khi cấy xong HTX đã họp, thảo luận, thống nhất giao gọn toàn bộ diện tích cho 2 hộ chịu trách nhiệm thực hiện. Ông Vũ Văn Và, Giám đốc HTXDVNN là chủ dự án. Kết quả, năm 2017, trên diện tích hơn 10 ha tích tụ được, với hai giống lúa chủ lực là CNC11 và nếp 97, hai hộ thực hiện cấy máy 70% diện tích, gieo sạ 20% diện tích (10% không gieo cấy được do quá trũng); trừ các khoản chi phí 2 vụ lúa lãi được 37,4 triệu đồng.

Ông Vũ Văn Và, Giám đốc HTXDVNN Yên Nam cho biết: Năng suất lúa cấy ở mô hình tích tụ ngang bằng, hoặc hơn một chút so với lúa cấy trước đây. Tuy nhiên, giá trị kinh tế lúa cấy ở mô hình tích tụ cao gấp 1,3 lần so với diện tích lúa cấy trước đây. Đấy là chưa tính đến diện tích đất bỏ hoang. Giá trị kinh tế cao hơn là nhờ đưa cơ giới vào các khâu sản xuất nên giảm được công lao động, chi phí vật tư nông nghiệp. Vụ xuân 2018, chúng tôi cấy máy và gieo sạ trên 100% diện tích đất tích tụ được. Hiện nay, lúa đang trỗ bông rất đẹp, hứa hẹn một mùa thu hoạch mới, cho năng suất cao.

Rời mô hình tích tụ ruộng đất ở Yên Nam, chúng tôi tới tìm hiểu mô hình tích tụ ruộng đất tại HTXDVNN Liên An, xã Tràng An (Bình Lục). Được biết, năm 2014, doanh nghiệp Minh Hiền có về làm việc với xã Tràng An thuê 13ha đất của xã viên (trong thời hạn 5 năm) để trồng dưa xuất khẩu. Tuy nhiên, chỉ qua một vụ sản xuất, thấy không hiệu quả doanh nghiệp trả lại đất cho xã.

Tuy nhiên, các hộ dân không chịu nhận lại đất, vì vậy năm 2015 xã giao cho HTXDVNN Liên An đứng ra sản xuất. Kết thúc năm 2015, qua đánh giá, rút kinh nghiệm, nhận thấy hiệu quả sản xuất trên mô hình tích tụ không cao, xã giao lại cho Đoàn Thanh niên xã đảm nhiệm. Xác định rõ, nếu làm tập thể, hiệu quả sẽ không cao, Đoàn Thanh niên xã giao cho 2 đoàn viên thanh niên (cũng là 2 thành viên của HTX) trực tiếp đảm nhiệm. Nhờ có ký kết bao tiêu sản phẩm với Công ty Giống cây trồng Trung ương I (với giá 6.000 đồng/1kg thóc tươi); thực hiện gieo sạ, thu hoạch bằng máy trên 100% diện tích, năm 2016, 2017 hiệu quả kinh tế ở mô hình tích tụ được nâng lên rõ rệt. Giá trị kinh tế cao gấp 1,3 lần so với cấy lúa trước đây.

Trò chuyện với chúng tôi, anh Vũ Anh Tuấn, một trong 2 thành viên trực tiếp đứng ra đảm nhiệm sản xuất trên diện tích đất tích tụ khẳng định: Nếu làm nhỏ lẻ, hiệu quả kinh tế từ cây lúa rất thấp, nhất là ở những diện tích đất trũng, nhiều thùng đào... Tuy nhiên, để mô hình tích tụ đạt hiệu quả cao cần hội tụ rất nhiều yếu tố. Yếu tố quan trọng nhất chính là sự tâm huyết, gắn bó, hiểu biết công việc đồng áng của người sản xuất. Cùng với đó, người đảm nhiệm sản xuất phải có tư duy mới, có đủ điều kiện về kinh tế để áp dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật, đầu tư đưa cơ giới vào sản xuất. Đặc biệt, sự quan tâm tạo điều kiện thuận lợi của các cấp, ngành chức năng; sự liên kết chặt chẽ giữa doanh nghiệp và nông dân trong quá trình sản xuất, tiêu thụ sản phẩm chính là động lực quan trọng để thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phát triển.

Theo báo cáo của Ban Quản lý khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tỉnh, năm 2017 toàn tỉnh có 26 mô hình tích tụ, tập trung ruộng đất sản xuất lúa giống, lúa hàng hóa ở 26 xã với diện tích 492,4 ha. Tuy nhiên, các mô hình trên chủ yếu là mô hình tập trung, liên kết tiêu thụ sản phẩm. Mô hình tích tụ lớn chỉ có 2 mô hình ở xã Yên Nam và Tràng An. Ngoài ra, trên địa bàn tỉnh còn có một vài mô hình tích tụ nhỏ lẻ khác.

Theo đánh giá của những người trực tiếp tổ chức sản xuất trên diện tích đất tích tụ, giá trị kinh tế của mô hình tích tụ ruộng đất cao hơn hẳn so với diện tích cấy lúc chưa tích tụ. Ngoài ra, mô hình tích tụ còn giải quyết được tình trạng thiếu lao động nông nghiệp, tình trạng nông dân không cấy do không thiết tha với đồng ruộng...

Tuy nhiên, việc tích tụ ruộng đất hiện vẫn còn gặp khó khăn bởi không ít nông dân vẫn còn băn khoăn, lo lắng nên chưa đồng thuận trong việc cho thuê lại ruộng đất. Ngoài ra, để xây dựng và phát triển mô hình cần những con người dám nghĩ, dám làm; thực sự tâm huyết, hiểu biết, gắn bó và có điều kiện kinh tế để đầu tư phát triển nông nghiệp theo hướng công nghiệp hóa - hiện đại hóa...

Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết: Khẳng định được tính ưu việt nhưng hiện nay mô hình tích tụ ruộng đất để sản xuất lúa giống, lúa hàng hóa còn ít. Thực hiện chủ trương của tỉnh, thời gian tới, ngành nông nghiệp sẽ đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân tiếp tục tích tụ ruộng đất để sản xuất lớn nhằm nâng cao giá trị kinh tế, thực hiện phát triển nông nghiệp theo hướng hiệu quả, bền vững.

P.Hiền - M.Hùng

Phạm Hiền, Mạnh Hùng