Vụ xuân 2025, các địa phương phấn đấu mở rộng diện tích lúa cấy máy lên gần 6.200 ha, tăng hơn 400 ha so với vụ xuân trước. Hiện nay, công tác chuẩn bị các điều kiện gieo mạ khay, cấy máy đang được các hợp tác xã (HTX), tổ hợp tác triển khai thực hiện nhằm bảo đảm chất lượng (cả khâu gieo mạ khay, cấy máy) của từng địa phương.
Theo lịch thời vụ, lúa xuân năm nay sẽ được gieo cấy tập trung sau Tết Nguyên đán Ất Tỵ. Hiện, các cơ sở mạ khay, cấy máy đã bắt đầu khởi động công tác chuẩn bị, như: gieo mạ khay, chuẩn bị máy cấy... Vụ lúa xuân năm nay, Hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp (HTXDVNN) Cát Lại (Bình Nghĩa, Bình Lục) xây dựng kế hoạch cấy máy 80 ha lúa, chiếm 50% tổng diện tích gieo cấy.
Để bảo đảm thời vụ, HTX đang triển khai các công đoạn của sản xuất. Theo đó, HTX đã nhập về 3 tấn thóc giống, 120 tấn giá thể đáp ứng đủ cho lượng khay mạ cấy hết diện tích theo kế hoạch. HTXDVNN Cát Lại đã thực hiện gieo mạ khay từ ngày 12/1 (tức 13 tháng Chạp âm lịch) để đến ngày 6/2 mạ đủ tuổi sẽ bắt đầu đưa máy xuống đồng cấy lúa xuân. Ông Đặng Văn Hùng, Giám đốc HTXDVNN Cát Lại cho biết: Công tác chuẩn bị gieo cấy lúa bằng máy đang được HTX triển khai đồng bộ, đúng tiến độ nhằm bảo đảm cả về thời vụ và diện tích theo kế hoạch. Cùng với 1 máy cấy hiện có, HTX đã ký hợp đồng liên kết với 1 cơ sở tại huyện Yên Định (Thanh Hóa) thuê thêm 2 máy cấy. HTX phấn đấu kết thúc gieo cấy vào khoảng ngày 20/2, trước khung thời vụ chung của huyện 8 ngày.
Bảo dưỡng máy cấy tại HTX dịch vụ và thương mại Tân Phong (thị trấn Tân Thanh, Thanh Liêm).
Cùng với HTXDVNN Cát Lại, hơn 20 cơ sở dịch vụ mạ khay, cấy máy trong tỉnh đang bước vào vụ sản xuất mới. HTX cấy mạ khay An Đổ (Bình Lục) đã sẵn sàng phục vụ diện tích 20 ha lúa cấy máy trên địa bàn xã. Vụ này HTX dịch vụ và thương mại Tân Phong (thị trấn Tân Thanh, huyện Thanh Liêm) làm dịch vụ cấy máy cho khoảng 250 ha lúa tại một số địa phương thuộc huyện Thanh Liêm, Lý Nhân và thị xã Duy Tiên, tăng hơn 30% diện tích so với vụ trước. Để chuẩn bị cho vụ mới, HTX đang san gạt, cắt cỏ mặt bằng rộng 2 ha để khay mạ, bố trí đủ khung và nilon che phủ mạ.
Hơn 6 tấn thóc giống các loại theo nhu cầu cấy của các địa phương cùng 200 tấn giá thể gieo mạ khay đã từng bước được tập kết đầy đủ. Hệ thống máy móc, gồm: 2 giàn máy gieo mạ khay, 5 máy cấy cỡ lớn (2 máy 8 hàng và 3 máy 6 hàng) đang được bảo dưỡng. HTX đã đầu tư 50 nghìn khay mạ đáp ứng nhu cầu gieo mạ khay cho diện tích cấy đã ký hợp đồng. Thời gian gieo mạ khay của HTX được thực hiện từ ngày 15/1 để có mạ cấy máy trong khoảng 4 – 5/2. Theo ông Lê Văn Luân, Giám đốc HTX dịch vụ và thương mại Tân Phong, khâu gieo mạ được thực hiện gối lứa theo diện tích lúa cấy máy đã ký hợp đồng với các địa phương. Trong đó, yêu cầu chất lượng luôn đặt lên hàng đầu.
Cùng với các cơ sở dịch vụ mạ khay, cấy máy trong tỉnh, để bảo đảm lịch thời vụ, một số địa phương đã thuê dịch vụ từ một số tỉnh bạn (Thái Bình, Hải Dương, Thanh Hóa...). Do vậy, để việc mở rộng diện tích lúa cấy máy đạt yêu cầu đề ra, các địa phương và các HTXDVNN khi ký hợp đồng cho người dân cần có các điều khoản chặt chẽ, nhất là bám sát lịch thời vụ. Đồng thời, làm tốt khâu làm đất, điều tiết nước để khi thời vụ đến máy cấy có thể xuống đồng nhanh chóng, đúng thời gian. Trong đó, chú trọng đến việc chuẩn bị ruộng, như: san phẳng mặt ruộng, bón đủ lượng phân lót, giữ nước hợp lý trên ruộng cả trước và trong thời điểm máy cấy hoạt động. Mặt khác, tạo điều kiện về mặt bằng để khay mạ trong quá trình chăm sóc khi các cơ sở làm dịch vụ có nhu cầu… Ông Nguyễn Văn Của, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông (Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn) đánh giá: Sau thời gian triển khai Đề án phát triển mạ khay, cấy máy, diện tích lúa cấy máy đang được mở rộng tại nhiều địa phương trong tỉnh. Các cơ sở làm dịch vụ mạ khay, cấy máy được thành lập, đầu tư khá đồng bộ với chất lượng tốt từ giàn máy gieo mạ khay, số lượng khay mạ và máy cấy. Chỉ tính riêng lượng máy cấy trong tỉnh hiện có trên 330 chiếc, với khoảng 70 máy động cơ hiệu Kubota dắt tay và ngồi lái, đáp ứng 70% yêu cầu trong tỉnh, còn lại là các máy cấy cầm tay cá nhân. Với công tác chuẩn bị của các HTXDVNN và cơ sở dịch vụ mạ khay, cấy máy sẽ bảo đảm được diện tích lúa cấy máy theo kế hoạch và có khả năng mở rộng thêm.
Phương thức gieo cấy lúa bằng máy đang được nhiều địa phương áp dụng và nhân rộng do có những ưu điểm nổi trội so với gieo thẳng và cấy thủ công; nhất là giải quyết khó khăn về lao động nông nghiệp thời vụ và giúp ngăn chặn phát sinh lúa cỏ so với lúa gieo thẳng. Việc chủ động trong công tác chuẩn bị gieo cấy lúa xuân, trong đó có diện tích cấy máy góp phần bảo đảm yêu cầu về thời vụ, hướng tới năng suất cao, chất lượng tốt của vụ sản xuất mới.
Manh Hùng