Bảo hiểm xã hội (BHXH) tự nguyện được coi là “của để dành” của người lao động tự do lúc về già. Đây là chính sách an sinh xã hội của Đảng, Nhà nước mang nhiều ý nghĩa nhân văn đối với người không có quan hệ lao động và họ sẽ có lương hưu, có thẻ bảo hiểm y tế (khi tham gia BHXH tự nguyện), được hỗ trợ một phần kinh phí khi tham gia, được quyền lựa chọn mức đóng và phương thức đóng, lương hưu được điều chỉnh theo chỉ số giá tiêu dùng… Tuy nhiên, số lượng người tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn tỉnh hiện nay còn thấp, nhiều người dân chưa tiếp cận được chính sách.
Theo ông Đỗ Quốc Hòa, Phó Giám đốc Bảo hiểm Xã hội tỉnh, từ ngày 01/01/2018, Nhà nước thực hiện chính sách hỗ trợ tiền đóng bảo hiểm cho người tham gia BHXH tự nguyện theo tỷ lệ phần trăm trên mức đóng BHXH hằng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn.
Mức thứ nhất, dành cho người tham gia BHXH tự nguyện thuộc hộ nghèo, được hỗ trợ 30%. Mức thứ hai, dành cho người tham gia BHXH tự nguyện thuộc hộ cận nghèo, được hỗ trợ 25%. Mức thứ ba, dành cho các đối tượng còn lại, được hỗ trợ 10%. Căn cứ vào điều kiện phát triển kinh tế - xã hội và khả năng ngân sách nhà nước trong từng thời kỳ, Chính phủ sẽ xem xét điều chỉnh mức hỗ trợ tiền đóng cho người tham gia BHXH tự nguyện cho phù hợp.
Nhân viên đại lý thu BHXH xã Vũ Bản (Bình Lục) đến từng hộ dân tuyên truyền, tư vấn về bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Luật BHXH quy định, mức đóng BHXH tự nguyện hằng tháng bằng 22% mức thu nhập/tháng do người tham gia BHXH tự chọn. Mức thu nhập thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo ở nông thôn và cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở tại thời điểm đóng. Do điều chỉnh mức chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021-2025 đối với hộ nghèo khu vực nông thôn từ 700.000 đồng/người/tháng lên 1.500.000 đồng/người/tháng, theo Nghị định 07/2021/NĐ-CP của Chính phủ quy định chuẩn nghèo đa chiều giai đoạn 2021-2025, từ 1/1/2022, mức đóng BHXH tự nguyện sẽ thay đổi. Mức thấp nhất là 333.000 đồng/tháng, tăng 176.000 đồng so với mức đóng từ năm 2021 trở về trước. Với mức lương cơ sở năm 2022 không tăng, vẫn là 1,49 triệu đồng/tháng, mức đóng BHXH tự nguyện tối đa là 29.800.000 đồng/tháng. Với những trường hợp đã đóng 3 tháng, 6 tháng, 12 tháng hoặc đóng 1 lần cho nhiều năm về sau thì không phải điều chỉnh mức chênh lệch so với tiền đã đóng khi Chính phủ áp dụng mức chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn mới.
Được triển khai thực hiện từ năm 2008, đến nay, toàn tỉnh có 14.572 người tham gia BHXH tự nguyện. Năm 2021, trong điều kiện dịch bệnh Covid-19 diễn biến phức tạp, số người tham gia BHXH tự nguyện trên địa bàn tỉnh tăng 4.254 người so với năm 2020.
“Hà Nam là một trong những địa phương có tỷ lệ người tham gia BHXH tự nguyện cao hơn nhiều tỉnh trong cả nước. Dù vậy, để thực hiện tốt Nghị quyết 28 –NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về cải cách chính sách BHXH, từ năm 2021 đến nay, nhiều chương trình hoạt động thiết thực của ngành được triển khai sâu rộng, nhằm tăng cao diện bao phủ BHXH tự nguyện trong nhân dân.” – ông Đỗ Quốc Hòa cho biết.
Truyền thông vẫn là giải pháp cơ bản, hiệu quả nhằm thu hút sự quan tâm của người dân đối với loại hình BHXH tự nguyện. BHXH tỉnh phối hợp với Bưu điện tỉnh tổ chức các buổi ra quân tuyên truyền, vận động được trên 440 người dân tham gia BHXH tự nguyện; tổ chức hội nghị khách hàng tuyên truyền chính sách BHXH tự nguyện tới người dân trên địa bàn; đào tạo, bồi dưỡng kiến thức cơ bản về thu BHXH tự nguyện cho 359 nhân viên, cộng tác viên đại lý thu…
Là một trong số ít địa phương làm tốt công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện, thời gian qua, BHXH huyện Bình Lục đã có nhiều giải pháp tích cực trong công tác tuyên truyền, vận động người dân tham gia; phối hợp với các hội, đoàn thể, các xã, thị trấn, phát huy tinh thần nêu gương của cán bộ, đảng viên, người đứng đầu trong vận động người thân, nhân dân tham gia BHXH tự nguyện.
Ông Đào Văn Xuân, Phó Giám đốc BHXH huyện Bình Lục cho biết: “Sau nhiều năm phát triển loại hình BHXH tự nguyện, nhưng nhiều người dân vẫn chưa thực sự hiểu rõ được quyền lợi khi tham gia, cũng như mức đóng, sự hỗ trợ của Nhà nước với từng đối tượng cụ thể. Sau khi nắm bắt được tình hình, chúng tôi đã phối hợp với Đài Truyền thanh huyện tăng cường tuyên truyền về chính sách BHXH tự nguyện vào các khung giờ vàng trong ngày. Cùng với đó, đề nghị các xã, thị trấn chỉ đạo các đài truyền thanh xã xây dựng kế hoạch tuyên truyền ít nhất mỗi tuần một lần thông tin nội dung BHXH tự nguyện đến với người dân trên từng địa bàn, khu dân cư”.
Thực tế, ở các xã Vũ Bản, Bồ Đề, Đồng Du…, nhân viên, cộng tác viên đại lý thu cho UBND các xã, hội liên hiệp phụ nữ đến tận nhà dân tuyên truyền, vận động và nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của nhân dân về các loại hình bảo hiểm. Vì thế, số người tham gia BHXH tự nguyện tăng cao. Tính đến hết năm 2021, Bình Lục có 2.968 người tham gia BHXH tự nguyện, tăng 985 người so với năm 2020, bằng 20,36% số người tham gia BHXH tự nguyện toàn tỉnh.
Tuy nhiên, còn nhiều nơi, người dân dù mong muốn tiếp cận BHXH tự nguyện, nhưng lại không hiểu được những quy định và chính sách cụ thể. Trường hợp ông Chu Hồng Tấn, thôn 1, xã Bối Cầu là ví dụ. Ông Tấn sinh năm 1965, là lao động tự do. Ở tuổi gần 60, ông đã nghĩ đến việc nghỉ làm, vì sức khỏe không còn như trước. Ông mong muốn khi về già có lương hưu, không phải phụ thuộc con cái, nên có nhu cầu tham gia BHXH tự nguyện. Nhưng ông không biết cách thức tham gia ra sao, mức đóng thế nào, chế độ được hưởng là gì?
Ông Chu Hồng Tấn cho biết: “Bản thân tôi không muốn về già phụ thuộc con cái. Nếu có lương hưu, dù chỉ vài ba triệu đồng mỗi tháng, cũng đủ để tôi thuốc thang, tự chăm sóc bản thân mình một cách chủ động”.
Chị Nguyễn Thị Thảo, thôn 8, xã Hòa Hậu, huyện Lý Nhân cũng có tâm tư như ông Tấn. Cho đến giờ, chị Thảo vẫn chưa biết gặp cán bộ nào để được tư vấn, hướng dẫn thủ tục tham gia BHXH tự nguyện … Chị Thảo chia sẻ: “Tôi cũng mới nghe bạn bè nói về BHXH tự nguyện và nghĩ nếu mình tham gia rất phù hợp với điều kiện hoàn cảnh. So với các loại hình bảo hiểm khác, nó thực sự có nhiều ưu việt. Sau này, khi mình có qua đời, con cái cũng được lĩnh mai táng phí với mức 10 tháng lương cơ sở, mình cũng yên lòng”. Tuy nhiên, theo chị Thảo, việc tiếp cận thông tin muộn nên năm nay nếu chị tham gia BHXH tự nguyện mức đóng sẽ tăng lên gần gấp đôi.
Việc làm thời điểm này đang khó khăn, thu nhập không ổn định, giá cả thị trường leo thang, dịch bệnh Covid-19..., người lao động tự do gặp vô vàn khó khăn. Vì thế, để bỏ ra mỗi tháng một khoản đóng BHXH tự nguyện đối với người lao động tự do lúc này không còn đơn giản.
Giang Nam