Giáo dục, vận động, thuyết phục đương sự tự nguyện thi hành án dân sự (THADS) là một trong những giải pháp hữu hiệu nhằm đẩy mạnh hiệu quả công tác thi hành án. Nhận thức rõ điều đó, thời gian qua, Viện Kiểm sát nhân dân (KSND) huyện Thanh Liêm đã vận dụng sáng tạo công tác “Dân vận khéo” trong tuyên truyền, vận động, thuyết phục đương sự tự nguyện thi hành án, hạn chế vụ việc phải tiến hành cưỡng chế, góp phần giải quyết nhanh chóng vụ việc, kịp thời thu hồi tài sản cho ngân sách nhà nước và người được thi hành án.
Theo Điều 106, Hiến pháp năm 2013 quy định: “Bản án, quyết định của tòa án nhân dân có hiệu lực pháp luật phải được cơ quan, tổ chức, cá nhân tôn trọng; cơ quan, tổ chức, cá nhân hữu quan phải nghiêm chỉnh chấp hành”. Bản án của tòa án đã có hiệu lực pháp luật phải được thi hành. Nếu như quá trình điều tra, truy tố, xét xử thể hiện rõ nét sự nghiêm minh của pháp luật thì việc thi hành án có ý nghĩa quyết định và bảo vệ sự nghiêm minh đó. Việc tổ chức thi hành các bản án đã có hiệu lực pháp luật của tòa án có một ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc giữ vững kỷ cương phép nước, củng cố pháp chế và trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa, bảo đảm cho quyền lực tư pháp được thực thi.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, công tác THADS thời gian qua trên địa bàn tỉnh gặp không ít khó khăn nhất định. Nguyên nhân chủ yếu là một số lượng án không nhỏ vụ việc thu nộp ngân sách nhà nước người phải thi hành án không có nơi cư trú ổn định, không có tài sản để bảo đảm thi hành án nên dẫn tới việc tổ chức thi hành án đối với vụ việc này rất tốn kém về kinh phí nhưng hiệu quả đạt chưa cao dẫn đến lượng án tồn kéo dài. Mặt khác, có một số trường hợp người phải thi hành án trốn tránh, không chịu hợp tác với cơ quan chức năng và viện ra nhiều lý do để không phải thi hành án theo bản án của tòa án, làm cho vụ việc kéo dài, phức tạp, gây mất an ninh trật tự địa phương.
Kiểm sát viên Viện KSND và chấp hành viên Chi cục THADS huyện Thanh Liêm tuyên truyền, thuyết phục đương sự tự nguyện thi hành án.
Xác định công tác dân vận là giải pháp quan trọng trong công tác THADS, vừa có tác dụng thuyết phục cơ quan chức năng, tổ chức, cá nhân chấp hành nghiêm bản án, quyết định của tòa án, vừa bảo đảm quyền lợi cho đương sự, hạn chế tối đa các vụ việc giải quyết kéo dài, ảnh hưởng đến tình hình an ninh chính trị (ANCT), trật tự an toàn xã hội ở địa phương, Viện KSND huyện Thanh Liêm đã phối hợp với Chi cục THADS huyện phân công kiểm sát viên, chấp hành viên xuống trực tiếp tận hộ gia đình làm việc với người phải thi hành án, phân tích làm rõ quyền lợi và trách nhiệm của người phải thi hánh án; đồng thời, tuyên truyền, động viên, hướng dẫn, thuyết phục họ tự nguyện thi hành án. Theo đó, trong 4 tháng đầu năm 2024, Viện KSND huyện Thanh Liêm phối hợp với Chi cục THADS huyện đã phân công kiểm sát viên, chấp hành viên tiến hành trực tiếp xác minh đối với 52 trường hợp đã được phân loại, chưa có điều kiện thi hành án tại 8 xã trên địa bàn. Quá trình xác minh điều kiện thi hành án, kiểm sát viên, chấp hành viên trực tiếp làm việc với người phải thi hành án, phân tích rõ quyền lợi, trách nhiệm của người phải thi hành án; đồng thời, động viên, thuyết phục họ tự nguyện thi hành án. Kết quả, đã vận động 6 trường hợp đồng ý thực hiện nghĩa vụ nộp tiền thi hành án.
Điển hình như vụ việc chia di sản thừa kế, theo quyết định của tòa án, gia đình bà N.T.L, xã Thanh Hà phải nộp tiền trả lại cho gia đình ông T.V. Q, người cùng xã số tiền 12 triệu đồng. Quá trình thi hành án, kiểm sát viên Viện KSND huyện và chấp hành viên Chi cục THADS huyện Thanh Liêm đã phối hợp với cấp ủy, chính quyền, các đoàn thể địa phương khéo léo tuyên truyền, giải thích, vận động, thuyết phục, nên chỉ sau gần 1 tháng, bà N.T.L đã tự nguyện nộp tiền trả lại số tiền trên. Nhờ đó, đã giảm bớt thời gian, công sức, tiền bạc cho việc tổ chức cưỡng chế kê biên, xử lý tài sản, bảo đảm ổn định tình hình ANCT tại địa phương đem lại sự đoàn kết của anh em, họ hàng, bà con tại địa phương.
Trong một vụ án khác, căn cứ bản án có hiệu lực pháp luật, gia đình ông Đ.V.K, xã Thanh Phong phải trả cho gia đình ông N.V. H cùng địa chỉ 56 m2 đất do lấn chiếm trái phép trong quá trình sử dụng. Chấp hành viên đã nhiều lần làm việc với người phải thi hành án và phối hợp với đoàn thể tại địa phương tổ chức các buổi làm việc để vận động, giáo dục, thuyết phục người thi hành án tự nguyện thi hành nhưng gia đình ông Đ.V.K không tự nguyện thi hành án. Tuy nhiên, vừa qua, kiểm sát viên của Viện KSND huyện và chấp hành viên của Chi cục THADS đã có buổi làm việc với gia đình ông Đ.V.K. Qua buổi làm việc, với tinh thần kiên trì, vận động, thuyết phục, gia đình ông Đ.V.K đã tự nguyện thỏa thuận thi hành.
Ông Nguyễn Văn Khương, Chủ tịch UBND xã Thanh Phong cho biết: Việc THADS tại xã Thanh Phong về giao trả lại đất đai trong thời gian qua có một số vụ việc tiềm ẩn nhiều yếu tố phức tạp, nhưng với sự nỗ lực của kiểm sát viên, chấp hành viên trong việc tham gia tuyên truyền, vận động, thuyết phục cho nên đương sự đã tự nguyện thi hành. Một số vụ việc tưởng chừng như bế tắc, phải chuẩn bị đến phương án cưỡng chế nhưng nhờ sự phối hợp tốt giữa kiểm sát viên, chấp hành viên với mặt trận, đoàn thể địa phương mà người thi hành án chuyển từ hành vi chống đối sang tự nguyện thi hành án.
Ông Nguyễn Anh Bình, Viện trưởng Viện KSND huyện Thanh Liêm cho biết: Nhằm tăng cường công tác kiểm sát, giúp hoạt động của ngành THADS đạt kết quả tốt thì công tác dân vận luôn giữ vị trí đặc biệt quan trọng trong việc giáo dục, vận động, thuyết phục các tổ chức, cá nhân thực hiện nghiêm chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước nói chung, pháp luật về THADS nói riêng.
Thực tiễn cho thấy, việc vận động, giáo dục, thuyết phục quyết định lớn hiệu quả trong hoạt động thi hành án; tận dụng được mọi điều kiện của đương sự, thân nhân của đương sự tự nguyện thi hành; tránh việc cố tình trây ỳ, chống đối không thi hành và khiếu nại, tố cáo kéo dài và không thi hành được. Sự nỗ lực, khéo léo, kiên trì của kiểm sát viên, chấp hành viên trong công tác vận động, thuyết phục đã, đang làm thay đổi từ không hợp tác sang thái độ tự nguyện của đương sự, không chỉ góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác kiểm sát, THADS mà còn bảo đảm cho pháp luật được thực hiện một cách nghiêm minh.
Trần Ích