Là huyện thuần nông, thực hiện xây dựng nông thôn mới, Bình Lục đã chú trọng xây dựng các tiêu chí về văn hóa gắn với phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa".
10 năm qua, cùng với diện mạo nông thôn đổi mới, đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân cũng được nâng lên. Các giá trị văn hóa truyền thống được phát huy trong đời sống cộng đồng, tạo sức mạnh đoàn kết, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, văn minh.
Phong trào văn nghệ phát triển ở nhiều thôn làng của huyện Bình Lục.
Đạt chuẩn về cơ sở vật chất văn hóa
Trong bộ Tiêu chí quốc gia về xây dựng nông thôn mới, có 2 trong 19 tiêu chí liên quan đến văn hóa. Bắt đầu chương trình xây dựng nông thôn mới, hầu hết cơ sở vật chất văn hóa ở các xã, thị trấn, các thôn, làng của Bình Lục đều thiếu và chưa đáp ứng yêu cầu. Ông Trần Xuân Dũng, Chủ tịch UBND huyện cho biết: Phát triển đời sống văn hóa của nhân dân là mục tiêu cốt lõi, cơ bản để phát triển văn hóa, con người đáp ứng yêu cầu đổi mới. Xác định rõ điều đó nên khi triển khai thực hiện chương trình nông thôn mới, Bình Lục đã chú trọng xây dựng đời sống văn hóa nông thôn mới trên cơ sở thực hiện đạt chuẩn các tiêu chí về văn hóa, vừa kế thừa, phát huy và nâng cao chất lượng phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, vừa bảo đảm yêu cầu đạt chuẩn các nội dung mềm về giá trị cốt lõi của văn hóa.
Từ năm 2010, các xã trên địa bàn huyện Bình Lục đã dành quỹ đất, tổ chức huy động các nguồn lực để xây dựng các điểm văn hóa, thể thao cộng đồng, hoàn thiện các thiết chế văn hóa, khơi dậy và phát huy hoạt động các câu lạc bộ văn hóa văn nghệ, thể thao… đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân dân. Đến nay, 18/18 xã đã đầu tư xây mới, cải tạo, chỉnh trang nhà văn hóa. Trên 60 nhà văn hóa thôn cũng được xây mới với kinh phí hàng chục tỷ đồng. Toàn huyện hiện có 163 sân bóng chuyền, 45 sân bóng đá, 85 sân cầu lông… phục vụ nhu cầu vui chơi giải trí của nhân dân.
Đánh giá hiệu quả hoạt động của các thiết chế văn hóa, thể thao, ông Bùi Văn Việt, Trưởng phòng Văn hóa – Thông tin huyện Bình Lục khẳng định: Khi các thiết chế văn hóa, thể thao được đầu tư xây dựng, hoàn thiện đã góp phần không nhỏ thúc đẩy các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao phát triển với nhiều hình thức trong đời sống ở khu dân cư. Các xã, các thôn đều thành lập các câu lạc bộ, tổ, đội văn nghệ, thể dục thể thao quần chúng thu hút đông đảo người dân tham gia. Đến tháng 5 năm 2020, toàn huyện có 239 câu lạc bộ văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, trong đó có 48 câu lạc bộ hát dân ca, 23 câu lạc bộ thơ, 168 câu lạc bộ thể thao. Người dân thực sự được tạo điều kiện để tham gia nhiều hơn vào các hoạt động văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao, góp phần bảo tồn, lưu giữ được các loại hình văn nghệ dân gian truyền thống, như: chầu văn, dân ca Hà Nam, chèo. Nếp sống văn minh trong cộng đồng dân cư cũng được phát huy theo tinh thần Chỉ thị 27 của Bộ Chính trị “Về xây dựng nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang và lễ hội".
Gắn với phong trào "Toàn dân xây dựng đời sống văn hóa", trong quá trình thực hiện tiêu chí số 16 về văn hóa, nhiều thôn, làng, khu dân cư văn hóa được công nhận danh hiệu khu dân cư văn hóa. Đến tháng 6 năm 2019, sau khi sáp nhập thôn xóm, số thôn, làng trong toàn huyện đạt danh hiệu văn hóa theo Nghị định 122/NĐ-CP của Chính phủ là 104/111 thôn, đạt 93,69%. Số gia đình văn hóa đạt 90,7%. 18/18 xã đã đạt cả hai tiêu chí về văn hóa trong Bộ tiêu chí xây dựng nông thôn mới.
Hình thành nếp sống văn hóa mới
Mặc dù, người dân nông thôn Bình Lục làm nông nghiệp là chính nhưng nhiều năm qua tham gia phong trào xây dựng nông thôn mới, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân có nhiều thay đổi. Từ ý thức đến hành động, người dân Bình Lục đã tạo nên phong cách sống mới, vừa hiện đại, vừa giữ được những nét văn hóa truyền thống, đoàn kết, tương thân tương ái. Ông Lê Trọng Ngọ, thôn An Phong, xã An Ninh cho rằng: Nhờ phong trào xây dựng nông thôn mới, các câu lạc bộ văn nghệ từng bị mai một trước đây giờ được khôi phục, phát triển, mang lại niềm vui trong đời sống của nhân dân. Tôi nghĩ, chính quyền, các tổ chức đoàn thể ở địa phương nếu biết khai thác, phát huy những hoạt động này sẽ giúp ích cho việc tuyên truyền tốt nhất chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với quần chúng nhân dân. Đồng thời, đây cũng là yếu tố đoàn kết cộng đồng trong khu dân cư, đẩy lùi tệ nạn, chung sức đồng lòng thực hiện nhiều cuộc vận động cần đến sức dân…
Nếp sống văn hóa mới được hình thành đã phát huy trách nhiệm của người dân trong xây dựng và phát triển quê hương. Nhiều gia đình ở Bình Lục đã tự giác hiến đất, chặt cây để địa phương xây dựng đường làng, ngõ xóm, các khu thể thao, sân chơi cho bà con nhân dân; hỗ trợ kinh phí tôn tạo, tu bổ di tích lịch sử văn hóa, phát huy giá trị của di sản. Tiêu biểu nhất phải kể đến gia đình bà Đinh Thị Tha, thôn Cao Cát, thị trấn Bình Mỹ đã ủng hộ trên 1 tỷ đồng để xây dựng các công trình văn hóa, thể thao, tu bổ di tích ở địa phương; ông Trần Tiến Tùng, xã Tràng An là một trong số những cá nhân tiêu biểu làm tốt công tác tuyên truyền, vận động, tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao cho nhân dân trong thôn…
Về Bình Lục hôm nay không khó để tận mắt nhìn thấy những cổng làng uy nghi, bề thế, những nhà văn hóa thôn khang trang rộng rãi, đầy đủ tiện nghi phục vụ tốt nhất các hoạt động sinh hoạt cộng đồng của khu dân cư được xây dựng với kinh phí vài trăm triệu đến vài tỷ đồng. Ông Trần Đình Thiện, Chủ tịch UBND xã Ngọc Lũ nói: Đó là tiền và công sức của dân. Mỗi công trình văn hóa ở thôn được xây dựng mang ý nghĩa xã hội sâu sắc, vừa thể hiện trách nhiệm của con dân trong thôn, vừa cho thấy sự phát triển về mọi mặt trong đời sống và ý thức của người dân. Vì thế, việc xây dựng cơ sở vật chất văn hóa phải được quan tâm thực hiện một cách hiệu quả trên cơ sở phát huy tính năng hoạt động của từng thiết chế.
Thực tế, để hoàn thành tiêu chí về văn hóa trong bộ tiêu chí nông thôn mới không hề đơn giản bởi nhận thức của cán bộ, người dân nhiều nơi, nhiều chỗ còn chưa đúng, còn phiến diện, sự vào cuộc của hệ thống chính trị chưa mạnh mẽ, chưa phát huy được ý thức tự nguyện, tự giác của nhân dân, còn chạy theo thành tích… Do đó, chất lượng tiêu chí vẫn là điều phải bàn, cần được quan tâm nhiều hơn trong thời gian tới.
Chu Uyên