Thanh Liêm chú trọng thực hiện nhóm tiêu chí văn hóa - xã hội - môi trường trong xây dựng NTM nâng cao

Văn hóa - xã hội - môi trường là nhóm tiêu chí được các xã trên địa bàn tỉnh nói chung, tại huyện Thanh Liêm nói riêng đặc biệt quan tâm thực hiện và không ngừng củng cố, nâng cao. Bởi, so với các nhóm tiêu chí khác, phần lớn các tiêu chí trong nhóm tiêu chí văn hóa - xã hội - môi trường tuy không cần đến nguồn lực tài chính quá lớn nhưng lại dễ “trượt” chuẩn do phụ thuộc nhiều vào nhận thức, ý thức của người dân.

Trong xây dựng nông thôn mới (NTM), NTM nâng cao, nhóm tiêu chí văn hóa - xã hội - môi trường bao gồm các tiêu chí: Y tế, giáo dục và đào tạo, văn hóa, môi trường và an toàn thực phẩm; chất lượng môi trường sống. Đây hầu hết là những tiêu chí “mềm”, dễ thay đổi và khó giữ chuẩn. Vì vậy, để chương trình xây dựng NTM đi vào chiều sâu và mang tính bền vững, các xã trên địa bàn huyện Thanh Liêm luôn quan tâm duy trì, nâng cao chất lượng nhóm tiêu chí văn hóa - xã hội - môi trường ngay cả khi đã hoàn thành đạt chuẩn theo quy định.

Đơn cử như tại xã Liêm Thuận - một trong hai xã của huyện Thanh Liêm đăng ký về đích NTM nâng cao năm 2023, sau khi về đích NTM, nhờ không ngừng nâng cao chất lượng các tiêu chí “mềm” trong nhóm tiêu chí văn hóa - xã hội - môi trường nên quá trình xây dựng NTM nâng cao của xã đã thuận lợi hơn rất nhiều. Ngay từ đầu năm 2023, theo kết quả rà soát các tiêu chí theo quy định về xã NTM, NTM nâng cao giai đoạn 2021-2025, xã Liêm Thuận đã đạt chuẩn các tiêu chí: môi trường, chất lượng môi trường sống, giáo dục và đào tạo. Đến quý IV/2023, các tiêu chí trong nhóm tiêu chí văn hóa - xã hội - môi trường đều hoàn thành với chất lượng đạt khá, nhiều chỉ tiêu đạt cao so với quy định.

Cụ thể là xã có 100% số thôn đạt tiêu chuẩn văn hóa theo quy định; tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế đạt xấp xỉ 95,5%; tỷ lệ dân số thường trú trên địa bàn xã được quản lý, theo dõi sức khỏe đạt trên 94,6%; tỷ lệ dân số có sổ khám chữa bệnh điện tử đạt 90,5%; số hộ dân thực hiện phân loại chất thải rắn tại nguồn đạt 57%; 100% số hộ chăn nuôi bảo đảm các quy định về vệ sinh thú y, chăn nuôi và bảo vệ môi trường; tỷ lệ hộ được sử dụng nước sạch theo quy chuẩn từ hệ thống cấp nước tập trung đạt 96,7%; xã có 75% các tuyến đường trục thôn, xóm có hệ thống thoát nước đạt chuẩn; tỷ lệ hộ gia đình thực hiện thu gom, xử lý nước thải sinh hoạt bằng biện pháp phù hợp, hiệu quả đạt trên 86,6%…

Có được kết quả trên là do trong quá trình xây dựng NTM, NTM nâng cao, xã Liêm Thuận đã xây dựng, nhân rộng được nhiều mô hình, cách làm hay trong thực hiện các tiêu chí về văn hóa, môi trường, nâng cao tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế... Trong đó, nổi bật là việc xây dựng, nhân rộng mô hình “Phụ nữ tích cực học tập, lao động sáng tạo xây dựng gia đình hạnh phúc”; đẩy mạnh thực hiện cuộc vận động xây dựng gia đình “5 có, 3 sạch” và “5 không, 3 sạch”; phong trào “Ngày thứ bảy tình nguyện”, “Ngày chủ nhật xanh”, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư”. Thời gian qua, xã Liêm Thuận cũng chỉ đạo các thôn làm tốt công tác xã hội hóa để huy động nguồn lực cải tạo, chỉnh trang khuôn viên nhà văn hóa, sân thể thao, trang bị đầy đủ trang thiết bị, lắp đặt các dụng cụ thể dục, thể thao ngoài trời; duy trì và phát huy thư viện, tủ sách pháp luật tại các thôn, xóm; chỉ đạo các trường học trên địa bàn tổ chức nhiều hoạt động giáo dục thể chất cho học sinh. Đối với chỉ tiêu khó trong tiêu chí y tế về tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế, Ban Chỉ đạo xây dựng NTM xã thường xuyên tổ chức rà soát, giao chỉ tiêu cụ thể cho các đại lý bảo hiểm y tế và phân công trách nhiệm cho trạm y tế xã, y tế thôn, cộng tác viên dân số, các tổ chức hội, đoàn thể vận động người dân tham gia.

Ông Phạm Đức Văn, Chủ tịch UBND xã Liêm Thuận nhấn mạnh: Nếu như nhóm tiêu chí về hạ tầng phụ thuộc vào nguồn vốn thì các tiêu chí “mềm” trong nhóm tiêu chí văn hóa - xã hội - môi trường lại phụ thuộc vào nội lực địa phương cũng như ý thức của cộng đồng. Hiểu rõ điều đó, xã Liêm Thuận xác định, trong thời gian tới sẽ tiếp tục tuyên truyền, vận động, nâng cao nhận thức và tạo sự đồng thuận, hưởng ứng tham gia của mỗi người dân. Thực hiện tốt nhóm tiêu chí này sẽ tạo tiền đề quan trọng để hướng tới xây dựng thành công xã NTM kiểu mẫu.

Qua đối chiếu với Bộ tiêu chí xã NTM giai đoạn 2021-2025, thời điểm này, 100% số xã của huyện Thanh Liêm đã đạt chuẩn tiêu chí văn hóa, giáo dục, y tế; 9/14 xã đạt chuẩn tiêu chí môi trường. Trong xây dựng NTM nâng cao, các xã thường gặp khó khăn trong thực hiện chỉ tiêu tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế và một số chỉ tiêu trong tiêu chí môi trường. Trước thực tế này, huyện đã ban hành các văn bản chỉ đạo, giao nhiệm vụ cho các ngành, đoàn thể, các xã đẩy nhanh tiến độ xây dựng, sửa chữa cơ sở vật chất văn hóa, trường học, trạm y tế; tăng tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế. Đặc biệt, đối với tiêu chí dễ “trượt” chuẩn là môi trường, huyện Thanh Liêm tích cực chỉ đạo triển khai các giải pháp để cải thiện, nâng cao chất lượng tiêu chí này, trong đó phải kể đến việc chỉ đạo lắp đặt camera giám sát tại khu vực tập kết rác thải tập trung để giám sát, xử lý các trường hợp vứt, xả rác bừa bãi ra môi trường.

Theo bà Lại Thị Ngọc Trâm, Phó Chủ tịch UBND huyện Thanh Liêm, nhờ triển khai đồng bộ các giải pháp, chất lượng nhóm tiêu chí văn hóa - xã hội - môi trường của huyện không ngừng được nâng lên. Chất lượng giáo dục toàn diện của huyện được duy trì ổn định và có sự chuyển biến tích cực. Tỷ lệ phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi, xóa mù chữ, phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi; phổ cập trung học cơ sở đạt 100%. Tỷ lệ người dân tham gia bảo hiểm y tế trung bình của huyện đạt 94,6%. Tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi bị suy dinh dưỡng thể thấp còi giảm còn 8,4%. Chất lượng các làng văn hóa đã được công nhận và công nhận mới hằng năm được duy trì ổn định, bảo đảm độ bền vững của tiêu chí. Tỷ lệ hộ được sử dụng nước hợp vệ sinh và nước sạch theo quy định đạt 98%; cảnh quan, môi trường xanh - sạch - đẹp, an toàn, không có các hoạt động gây ô nhiễm môi trường; tỷ lệ chất thải rắn sinh hoạt và chất thải rắn không nguy hại được xử lý theo quy định đạt 98%; tỷ lệ hộ gia đình thực hiện phân loại chất thải rắn tại nguồn đạt 70,8%; công tác bảo vệ môi trường tại các làng nghề, cơ sở sản xuất kinh doanh trên địa bàn được quan tâm chỉ đạo bảo đảm theo quy định.

Huyện Thanh Liêm đặt mục tiêu, đến hết năm 2024, huyện có 7 xã đạt chuẩn NTM nâng cao. Trong nhóm tiêu chí văn hóa - xã hội - môi trường, phấn đấu tỷ lệ người tham gia bảo hiểm y tế đạt từ 95%; tỷ lệ rác thải được thu gom đạt 98%, trong đó tỷ lệ rác thải được chuyển về nhà máy xử lý đạt trên 95%... Để đạt mục tiêu đề ra, huyện xác định nhiệm vụ trọng tâm là tăng cường công tác tuyên truyền, vận động, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về nhận thức của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân về ý nghĩa của việc tham gia bảo hiểm y tế; công tác vệ sinh môi trường, vệ sinh an toàn thực phẩm; nâng cao chất lượng hoạt động văn hóa, thông tin, thể thao; duy trì, giữ vững thành tích trong ngành giáo dục; duy trì và nâng cao chất lượng công tác khám chữa bệnh, chăm sóc sức khỏe ban đầu cho nhân dân.

Nguyễn Oanh