Thực hiện Chỉ thị 21 của Thủ tướng Chính phủ về thúc đẩy chuyển đổi số trong chi trả an sinh xã hội (ASXH) không dùng tiền mặt, tỉnh Hà Nam đã tích cực triển khai thực hiện chi trả ASXH bằng hình thức không dùng tiền mặt. Chủ trương này nhằm bảo đảm chi trả đúng đối tượng, ngăn chặn tình trạng trục lợi ASXH, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số. Tuy nhiên, thực tế việc triển khai thực hiện chủ trương này tại tỉnh ta hiện vẫn còn khó khăn, vướng mắc.
Theo báo cáo của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội (LĐ-TB&XH), tính đến hết ngày 20/6/2024, toàn tỉnh đã cấp được 61.320 tài khoản ASXH cho các đối tượng trên địa bàn tỉnh. Số người được chi trả qua tài khoản đến hết ngày 20/6/2024 là 49.448 tài khoản với tổng số tiền chi trả qua tài khoản lũy kế đến hết ngày 20/6/2024 là gần 238,336 tỷ đồng. Tỷ lệ số người được chi trả qua tài khoản trên số người có tài khoản đạt 80,64%. Người dân thuộc diện hưởng chính sách trợ cấp ASXH được nhận trợ cấp đầy đủ, nhanh chóng, đúng số tiền theo danh sách chi trả do ngành LĐ-TB&XH cung cấp. Công tác tổ chức chi trả được thực hiện khoa học, hợp lý, an toàn, tiết kiệm thời gian của người nhận trợ cấp ASXH.
Tuy nhiên, quá trình triển khai thực hiện chi trả ASXH không dùng tiền mặt vẫn còn nhiều khó khăn cần tháo gỡ về cơ sở vật chất, hạ tầng, đường truyền...; người hưởng chính sách hỗ trợ phần lớn là người cao tuổi, người yếu thế... gặp nhiều khó khăn trong việc sử dụng thiết bị di động để làm công cụ giao dịch. Một số người cao tuổi, khuyết tật, tâm thần, trẻ em... cần phải thực hiện thủ tục ủy quyền hoặc xác nhận hoàn cảnh để thân nhân (người trực tiếp nuôi dưỡng) có thể đứng ra nhận thay tiền trợ cấp qua tài khoản ủy quyền… Đây cũng chính là nội dung được nhiều cử tri và nhân dân phản ánh, kiến nghị với các cấp, ngành chức năng của tỉnh thông qua các diễn đàn.
Thực tế, từ kỳ họp thường lệ cuối năm 2023, HĐND các cấp cử tri một số địa phương trong tỉnh đã có kiến nghị về việc gặp khó khăn khi nhận chi trả các khoản trợ cấp xã hội, trợ cấp người có công với cách mạng thực hiện qua tài khoản ngân hàng, nhất là với người già yếu, không có khả năng tiếp cận, khó khăn trong đi lại trong khi địa bàn nơi cư trú không có chỗ rút tiền (cây ATM). Tại kỳ họp thường lệ giữa năm 2024, HĐND tỉnh khóa XIX vừa qua, cử tri và đại biểu HĐND tỉnh tiếp tục kiến nghị, tái chất vấn các cấp, ngành chức năng có giải pháp xử lý dứt điểm những khó khăn, vướng mắc khi thực hiện chi trả chính sách bảo trợ xã hội qua tài khoản ngân hàng (như: một số đối tượng sai lệch thông tin nên ngân hàng không cấp tài khoản; ngân hàng chưa kịp thời cấp thẻ cho đối tượng, chưa có hướng dẫn cụ thể phí dịch vụ chi trả cho Bưu điện khi thực hiện dịch vụ chi trả tiền phụ cấp...).
UBND huyện Bình Lục bàn giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ cấp tài khoản và chi trả trợ cấp ASXH không dùng tiền mặt.
Giải trình về vấn đề cử tri và đại biểu HĐND tỉnh đề cập, lãnh đạo Sở LĐ-TB&XH cho biết: đơn vị đã ban hành văn bản đôn đốc, hướng dẫn, phối hợp với các huyện, thị xã, thành phố, Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan liên quan trong việc giải quyết, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, ý kiến, kiến nghị của nhân dân trong quá trình triển khai công tác chi trả qua tài khoản (Công văn số 758/SLĐTBXH-VP, ngày 26/3/2024 về việc đẩy nhanh tiến độ cấp tài khoản ASXH và chi trả qua tài khoản không dùng tiền mặt; Công văn số 1855/SLĐTBXH-VP, ngày 31/5/2024 về việc đẩy mạnh việc cấp tài khoản ASXH, chi trả qua tài khoản không dùng tiền mặt và mô hình cho vay tín chấp công dân).
Tuy nhiên, theo báo cáo của Chi nhánh Ngân hàng Nhà nước tỉnh, số lượng máy ATM tại các ngân hàng trên địa bàn còn hạn chế, các máy ATM được phân bổ chủ yếu tại các xã, phường, thị trấn đông dân cư, các khu công nghiệp nhằm bảo đảm an ninh, an toàn và tuân thủ một số quy định pháp luật hiện hành đối với các máy ATM cũng như thuận tiện cho số lượng lớn người sử dụng. Vì thế, còn nhiều địa bàn xã, phường, thị trấn chưa có các máy ATM…
Như vậy, giải pháp nào khắc phục các hạn chế này để vừa bảo đảm đẩy mạnh chủ trương chuyển đổi số, hạn chế thanh toán dùng tiền mặt song vẫn giải quyết được hài hòa, phù hợp các trường hợp gặp khó khăn trong nhận chi trả các khoản trợ cấp xã hội và trợ cấp người có công với cách mạng thực hiện qua tài khoản ngân hàng vẫn là mối quan tâm, mong đợi của cử tri và người dân trong tỉnh.
Giải quyết thực tế này, các cấp, ngành chức năng của tỉnh đã và đang nỗ lực với nhiều giải pháp. Về phía tỉnh, để tạo điều kiện thuận lợi, hỗ trợ cho người hưởng chính sách khi tiếp cận dịch vụ này (như việc đi lại rút tiền, hỗ trợ phí quản lý tài khoản hằng tháng...), UBND tỉnh đã yêu cầu Chi nhánh Ngân hàng nhà nước Hà Nam chỉ đạo các ngân hàng bảo đảm nhu cầu tối thiểu số lượng các cây ATM trên địa bàn để phục vụ người dân, cam kết miễn phí mở tài khoản, miễn phí quản lý tài khoản năm đầu, đồng thời tiếp tục tuyên truyền, vận động nhân dân chuyển sang sử dụng tài khoản để thanh toán, thu chi không dùng tiền mặt.
Đối với các trường hợp già yếu không có khả năng tiếp cận dịch vụ này, muốn ủy quyền cho người thân đại diện hợp pháp, đề nghị UBND cấp xã chỉ đạo cán bộ tư pháp hướng dẫn trình tự, thủ tục ủy quyền theo quy định của pháp luật. Khi gặp khó khăn, vướng mắc trong việc đăng ký nhận chi trả ASXH không dùng tiền mặt, người dân có thể liên hệ với UBND, Công an phường, xã, thị trấn nơi cư trú để được hướng dẫn, hỗ trợ.
Từng bước xử lý dứt điểm những khó khăn vướng mắc khi thực hiện chi trả chính sách bảo trợ xã hội qua tài khoản ngân hàng, thời gian tới, UBND tỉnh tiếp tục chỉ đạo Sở LĐ-TB&XH, Công an tỉnh, Chi nhánh Ngân hàng nhà nước Hà Nam, UBND các huyện, thị xã, thành phố và các cơ quan, đơn vị liên quan thực hiện một số giải pháp để khắc phục những vướng mắc khi thực hiện chi trả chính sách bảo trợ xã hội qua tài khoản ngân hàng. Cụ thể, với trường hợp bị sai lệch thông tin, ngân hàng không cấp tài khoản cho đối tượng: Giao Sở LĐ-TB&XH phối hợp với Công an tỉnh, UBND các huyện, thị xã, thành phố tiếp tục đẩy nhanh tiến độ rà soát, xác minh, thẩm định và điều chỉnh thông tin hồ sơ cho người hưởng trợ cấp bảo đảm thống nhất.
Đối với việc ngân hàng chưa kịp thời cấp thẻ cho người hưởng trợ cấp, Chi nhánh Ngân hàng Nhà nước Hà Nam chỉ đạo, đôn đốc các chi nhánh ngân hàng trên địa bàn tỉnh tăng cường phối hợp thực hiện cấp tài khoản, giao thẻ và tổ chức chi trả kịp thời qua tài khoản. Cùng với đó, UBND các huyện, thị xã, thành phố căn cứ tình hình thực tế tại địa phương, xem xét lựa chọn, phối hợp với các ngân hàng đóng trên địa bàn để cùng tham gia thực hiện cấp tài khoản cho người thụ hưởng đủ điều kiện nhưng chưa có tài khoản. Trong đó, Chi nhánh Ngân hàng Chính sách Xã hội Hà Nam đang thực hiện các giải pháp mở tài khoản và chi trả cho người hưởng chính sách ASXH ngay tại các điểm giao dịch tuyến xã, phường, những địa bàn không thuận tiện cho việc rút tiền tại cây ATM.
Về việc thực hiện chi trả trợ cấp xã hội đối với đối tượng bảo trợ xã hội trên địa bàn tỉnh khi chưa được cấp qua tài khoản ngân hàng thì được chi trả thông qua dịch vụ hệ thống bưu điện với mức chi trả cho đơn vị cung cấp dịch vụ là 1 triệu đồng/tháng/xã (quy định tại Quyết định số 2170/QĐ-UBND, ngày 26/12/2016 của UBND tỉnh về việc thực hiện chi trả trợ cấp xã hội đối với đối tượng bảo trợ xã hội thông qua hệ thống bưu điện trên địa bàn tỉnh Hà Nam).
Được biết, trong năm 2024, UBND tỉnh đã bố trí kinh phí chi trả trợ cấp xã hội đối với đối tượng bảo trợ xã hội thông qua hệ thống bưu điện trên địa bàn và giao dự toán cho các huyện, thị xã, thành phố để chủ động thực hiện (tại Quyết định số 1439/QĐ-UBND, ngày 11/12/2023 của UBND tỉnh về giao chỉ tiêu kế hoạch nhà nước năm 2024). Như vậy, trường hợp các đối tượng bảo trợ xã hội chưa được cấp thẻ qua ngân hàng, UBND các huyện, thị xã, thành phố chỉ đạo UBND các xã, phường, thị trấn tiếp tục chi trả trợ cấp hằng tháng cho các đối tượng bảo trợ xã hội thông qua dịch vụ hệ thống bưu điện theo quy định tại Quyết định số 2170/QĐ-UBND, ngày 26/12/2016 của UBND tỉnh.
Với những giải pháp đang và sẽ được triển khai, tin rằng một số khó khăn, vướng mắc trong chi trả chính sách ASXH qua tài khoản ngân hàng ở tỉnh ta sẽ được khắc phục; người dân và người được chi trả ASXH cũng sẽ nhận thức đúng về lợi ích mang lại, đồng thuận trong quá trình chuyển đổi phương thức chi trả từ tiền mặt sang chi trả không dùng tiền mặt, góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trên địa bàn tỉnh.
Thu Thảo