Anh Chu Mạnh Hùng, thôn Tường Thụy 1, xã Trác Văn (Duy Tiên) trồng 7 sào cam. Ban đầu, vườn cam của anh Hùng khá sai quả, dự tính sẽ thu được khoảng 6 tấn. Tuy nhiên, còn chưa đầy 1 tháng vào vụ thu hoạch, cam bị rụng rất nhiều, mất đến 80%, ước thiệt hại 150 triệu đồng. Qua tìm hiểu được biết, tác nhân chính gây nên hiện tượng cam rụng hàng loạt là do bị ruồi vàng đốt.
Lượng ruồi vàng tại vườn của anh Chu Mạnh Hùng chết rất nhiều trong bẫy bả dù được đổ đi thường xuyên.
Ruồi vàng là đối tượng dịch hại rất nguy hiểm đối với cây ăn quả ở tất cả các giai đoạn sinh trưởng. Nguyên nhân vụ đông năm nay, thời tiết ấm, ruồi vàng sinh trưởng mạnh trong môi trường tự nhiên. Cùng với đó, còn có nguyên nhân rất quan trọng nữa là do anh Hùng đã trồng ổi xen lẫn cam nên càng dẫn dụ ruồi vàng đến nhiều.
Mặc dù, anh Hùng đã phải sử dụng nhiều loại bẫy, từ bẫy dùng mồi bả đến bẫy dính nhưng đều không có tác dụng do lượng ruồi vàng quá nhiều. Theo anh Hùng, ban đầu tưởng việc trồng xen cam và ổi sẽ cho hiệu quả cao, nhưng ngược lại do không thể kiểm soát được dịch hại lây truyền giữa hai loại cây này bởi ổi là loại cây trồng ruồi vàng phát sinh mạnh nhất.
Những năm vừa qua, trồng cây ăn quả ở Trác Văn khá phát triển. Người dân trồng đa dạng các loại cây như: Bưởi, ổi, cam… Cam là một trong những cây trồng chính, nhưng phần lớn đều được trồng xen canh với các loại cây ăn quả khác. Tại những vườn trồng xen đều bị ruồi vàng gây hại mạnh. Tỷ lệ quả rụng do ruồi vàng đốt luôn chiếm 10% trở lên.
Ông Nguyễn Văn Phóng, Giám đốc HTXDVNN Trác Văn cho biết: Trên địa bàn xã Trác Văn có khoảng 5 mẫu cam, tương đương với 60% số hộ trồng cam bị ảnh hưởng do ruồi vàng làm rụng quả, gây thiệt hại lớn cho sản xuất và thu nhập của các hộ.
Thực tế, tại Trác Văn và nhiều địa phương khác trong tỉnh người dân đã chú trọng đến việc chuyển dịch sang trồng cây ăn quả. Tuy nhiên, do sản xuất tự phát, không có quy hoạch và kỹ thuật nên việc trồng các loại cây xen canh khá nhiều. Trên 1 cánh đồng có đến 3 – 4 loại cây ăn quả, các vườn trồng san sát nhau.
Tại khu đất bãi của thị trấn Vĩnh Trụ (Lý Nhân) chỉ rộng khoảng 20 ha có đủ các loại cây ăn quả từ cam, bưởi, đến chuối, ổi… Thiệt hại từ việc trồng xen nhiều loại cây khác nhau do không kiểm soát được dịch hại cũng đã xảy ra. Anh Nguyễn Xuân Bắc, khu Vĩnh Thịnh (thị trấn Vĩnh Trụ) trồng 2 mẫu cam hiện đang thu hoạch, có đến 30% số quả bị rụng do ruồi vàng gây ra.
Ông Bạch Văn Huy, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt – Bảo vệ thực vật (Sở NN & PTNT) nhìn nhận: Việc trồng xen các loại cây ăn quả sẽ dẫn đến không hiệu quả vì không thể kiểm soát hết được các đối tượng dịch hại. Nhất là ruồi vàng là đối tượng rất khó diệt trừ và có khả năng gây hại nặng cho cây trồng. Chi cục đã khuyến cáo từ trước về việc không nên trồng xen canh nhiều loại cây trong cùng vườn hay vùng nhỏ, nhưng chưa được người dân quan tâm thực hiện. Do hiện nay cây ăn quả vẫn được trồng theo kiểu tự phát, mạnh ai nấy làm.
Từ thiệt hại của cây cam do ruồi vàng gây nên xuất phát từ cách làm chưa đúng kỹ thuật của người dân, nhìn rộng ra với chủ trương chuyển đổi trồng cây ăn quả trên đất cốt cao hiện nay của tỉnh cần có quy hoạch vùng sản xuất chuyên canh, lựa chọn cây trồng phù hợp ở từng vùng. Đồng thời, người dân cần được tuyên truyền, chuyển giao và nắm vững những kỹ thuật cần thiết như gieo trồng đúng mật độ, cách chăm sóc… Đơn cử, theo yêu cầu kỹ thuật cây ăn quả không để cao quá 2,5m giúp dễ chăm sóc, phòng trừ dịch hại, tránh gió bão. Lâu dài, cây thấp người dân có thể áp dụng biện pháp ngăn chặn dịch hại bằng nhà màn. Biện pháp phòng trừ dịch hại này có chi phí không cao, đầu tư một lần có thể sử dụng trong nhiều năm. Việc dùng nhà màn cho cây ăn quả đã được nhiều nước tiên tiến áp dụng.
Thiệt hại từ vụ cam năm nay đã ảnh hưởng trực tiếp đến giá trị sản xuất và thu nhập của người dân. Đây là bài học kinh nghiệm để người dân chủ động chọn lựa giống, cách trồng và chăm sóc cây ăn quả đúng kỹ thuật. Anh Chu Mạnh Hùng, thôn Tường Thụy 1, xã Trác Văn (Duy Tiên) rút ra bài học: cây cam cần phải được trồng chuyên canh. Nếu không trồng chuyên canh, chăm sóc đúng kỹ thuật thì sẽ rất bấp bênh, khó có thể khai thác hết được thế mạnh của cây trồng.
Mạnh Hùng
Mạnh Hùng