Những ngày tháng 7, bà Trần Thị Bích (xã Hợp Lý, Lý Nhân) và gia đình hết sức xúc động vì được nhận lại kỷ vật của người chồng, người cha, người anh cả là Liệt sĩ Đỗ Thanh Cương hy sinh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Nghẹn ngào ôm những kỷ vật trong tay, bao ký ức năm xưa lại ùa về trong tâm thức của những người còn sống.
Bà Trần Thị Bích và những người em ruột (ông Đỗ Trung Du, Đỗ Thanh Nhi) của Liệt sĩ Đỗ Thanh Cương bùi ngùi kể: Liệt sĩ Đỗ Thanh Cương là anh cả trong gia đình. Khoảng vào năm 1947, bố chúng tôi bị giặc bắn chết trong một lần đưa vợ con đi sơ tán, khi đó anh em tôi còn rất nhỏ (chỉ từ 3 – 5 tuổi). Lớn lên trong cảnh đất nước, làng mạc, quê hương bị giặc xâm chiếm, càn quét, nhân dân bị chúng bắt bớ, tàn sát dã man, mối căm hận giặc cướp nước ngày một lớn dần trong người anh cả Đỗ Thanh Cương.
Tháng 2/1964, anh cả Đỗ Thanh Cương xung phong lên đường đánh giặc chiến đấu tại chiến trường miền Trung khốc liệt. Trước khi đi anh căn dặn chúng tôi ở nhà chăm chỉ học hành, rèn luyện, sau này tiếp bước cha anh trên con đường đấu tranh giành độc lập tự do cho dân tộc. Ông Nhi còn nhớ như in lời dặn của anh cả Đỗ Thanh Cương: “Bố bị Tây bắn chết, anh em mình phải đi bộ đội diệt giặc để báo thù cho cha”, “Đi làm nhiệm vụ phải hoàn thành mới được trở về”... Lời căn dặn ấy của người anh cả đã theo ông Du, ông Nhi đến tận bây giờ. Sau khi anh cả ra trận, một thời gian ngắn sau ông Đỗ Thanh Nhi nghe theo tiếng gọi của Tổ quốc cũng lên đường ra trận. Và may mắn hơn người anh cả, ông chỉ bị thương và trở về khi đất nước hoàn toàn giải phóng.
Đối với bà Trần Thị Bích, những kỷ vật của chồng là món quà vô giá, từ khi Liệt sĩ Đỗ Thanh Cương lên đường đi đánh giặc, chỉ có 2 lần bà nhận được thư ông. Và 2 lần bà gửi thư cho ông ngoài chiến trường, cũng không biết ông có nhận được không. Trong những lá thư, cả ông và bà đều bày tỏ sự quyết tâm, tình yêu thương và căn dặn nhau cùng cố gắng để chiến thắng, sau này đất nước hòa bình, độc lập tiếp tục xây dựng cuộc sống gia đình. Đã hơn nửa thế kỷ trôi qua trong bà vẫn vẹn nguyên những kỷ niệm, cảm xúc với ông. Khi đó bà và ông mới ngoài đôi mươi, xây dựng gia đình và có với nhau một người con, khi ông lên đường, con gái ông bà mới được 5 tháng tuổi. Dù quyến luyến nhớ thương nhưng bà vẫn nén lòng động viên ông yên tâm lên đường làm nhiệm vụ.
Bà Trần Thị Bích (vợ Liệt sĩ Đỗ Thanh Cương) - người cầm ảnh, cùng các anh em, con cháu xúc động bên những kỷ vật của liệt sĩ.
Trong số những kỷ vật của liệt sĩ (gồm 1 ví nhựa khâu tay; 1 giấy chứng minh thư mang tên Đỗ Thanh Cương, 2 tấm ảnh nhỏ thời thanh xuân của ông và bà; 1 tấm ảnh của liệt sĩ chụp cùng với các đồng đội, 4 chiếc tem thư và 2 tờ tiền giấy Việt Nam đồng), những tấm ảnh vẫn còn rất rõ nét. Nghẹn ngào nâng niu những kỷ vật trong tay, bà Trần Thị Bích bày tỏ: Nhận được những kỷ vật này của ông, bà như cảm nhận ông đã về bên bà và gia đình, cho dù ông vẫn còn nằm đâu đó trên chiến trường năm xưa. Bao năm qua gia đình chỉ nhận được tấm Bằng Tổ quốc ghi công là minh chứng cho sự hy sinh anh dũng của ông nơi chiến trường. Trong số những kỷ vật, có lẽ những con tem vẫn còn chờ ngày ông gửi thư cho gia đình.
Hơn nửa thế kỷ trôi qua, gia đình Liệt sĩ Đỗ Thanh Cương luôn thương nhớ và đau đáu nỗi niềm mong mỏi thông tin, dù hy vọng ấy rất mong manh bởi không ai biết rõ liệt sĩ hy sinh ở khu vực nào, chỉ biết rằng thời kỳ đó ông chiến đấu ở chiến trường miền Trung.
Nhận được kỷ vật thiêng liêng của liệt sĩ, gia đình rất xúc động và tự hào. Nhờ đó, gia đình cũng biết rõ hơn những thông tin về địa điểm, đơn vị, nơi hy sinh của liệt sĩ. Liệt sĩ Đỗ Thanh Cương, sinh năm 1942, tại xóm 6 xã Hợp Lý, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam, nhập ngũ tháng 2 năm 1964, cấp bậc Chuẩn úy, chức vụ trung đội trưởng, đơn vị: C3, D5, E3, F324, hy sinh tháng 3 năm 1967 tại tỉnh Quảng Trị. Những kỷ vật của liệt sĩ được cung cấp bởi một thành viên dịch vụ Hoa Kỳ. Theo lời kể thành viên này, anh tìm thấy chiếc ví vào tháng 3/1967 tại thôn Phú An bỏ hoang. Anh đã bàn giao kỷ vật đó cho cơ quan chức năng của Hoa Kỳ.
Theo thông tin của ngành chức năng cung cấp, sau khi tiếp nhận thông tin về kỷ vật của liệt sĩ trong chiến tranh của Cơ quan Tùy viên Quốc phòng Việt Nam tại Hoa Kỳ, Cục Chính sách, Tổng cục Chính trị và Văn phòng Ban Chỉ đạo quốc gia 515 đã phối hợp với Cục Chính trị Quân khu 3, Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Hà Nam và các cơ quan đơn vị, địa phương liên quan xác minh thông tin liên quan đến Liệt sỹ Đỗ Thanh Cương. Những kỷ vật đó do tổ chức Cựu chiến binh các cuộc chiến tranh ở nước ngoài (VFW) thông qua Cơ quan Tìm kiếm tù binh và người mất tích Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ cung cấp là của Liệt sỹ Đỗ Thanh Cương và được bàn giao về cho gia đình nguyên vẹn, đầy đủ.
Nhận lại các kỷ vật của liệt sỹ, người thân gia đình liệt sỹ đã bày tỏ lòng biết ơn đối với Bộ Quốc phòng, các cơ quan chức năng và cựu quân nhân Mỹ đã lưu giữ và trao lại kỷ vật của liệt sỹ cho gia đình. Những kỷ vật của Liệt sỹ Đỗ Thanh Cương vô cùng có ý nghĩa với gia đình. Đây sẽ là nguồn động lực để con cháu, các thành viên trong gia đình noi gương thế hệ cha ông, tiếp tục thi đua lao động, học tập, cống hiến trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, xứng đáng với sự hy sinh anh dũng của Liệt sĩ Đỗ Thanh Cương nói riêng và của các Anh hùng liệt sĩ, các thương bệnh binh nói chung trong sự nghiệp đấu tranh, giải phóng dân tộc.
Phương Dung