Thực hiện Nghị quyết số 39/2019/NQ-HĐND ngày 6/12/2019 của Hội đồng nhân dân (HĐND) tỉnh quy định mức hỗ trợ đầu tư xây dựng đối với nhà văn hóa (NVH) thôn, tổ dân phố sau sáp nhập, hằng năm, ngành chức năng đã tích cực tham mưu với UBND tỉnh bố trí kinh phí hỗ trợ xây dựng và sửa chữa NVH kịp thời; đáp ứng nhu cầu hội họp và sinh hoạt cộng đồng ở mỗi địa phương.
Nhà văn hóa xã Bình Nghĩa. Ảnh: Minh Thu
Sau khi sắp xếp, sáp nhập các thôn, tổ dân phố chưa đủ tiêu chí theo quy định, đến nay tỉnh ta có 360 thôn, tổ dân phố (giảm 554 thôn, tổ dân phố) so với trước đây. Việc xây dựng, mở rộng NVH thôn, tổ dân phố những năm qua được áp dụng bằng nhiều hình thức kết hợp giữa nguồn kinh phí hỗ trợ của tỉnh, xã hội hóa và huy động đóng góp của nhân dân.
Theo Nghị quyết số 22/2022/NQ-HĐND ngày 29/8/2022 của HĐND tỉnh về nguyên tắc, tiêu chí, định mức phân bổ vốn ngân sách địa phương thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh đã bố trí 400 tỷ đồng từ nguồn vốn trung hạn để hỗ trợ xây mới, sửa chữa NVH thôn, tổ dân phố. Từ nguồn kinh phí này, trong giai đoạn từ năm 2020 - 2023 toàn tỉnh đã hỗ trợ hơn 90 NVH xây dựng mới và cải tạo, sửa chữa với tổng kinh phí là 9 tỷ 460 triệu đồng. Trong đó, xây dựng mới 21 NVH với tổng kinh phí là 3 tỷ 700 triệu đồng; cải tạo, sửa chữa 69 NVH tổng kinh phí 5 tỷ 760 triệu đồng.
Ông Phạm Quang Thắng, Chủ tịch UBND xã Bình Nghĩa (Bình Lục) cho biết: Năm 2022, xã xây dựng nông thôn mới nâng cao và đã xây mới 2 NVH, trong đó ở thôn 2 Ngô Khê trị giá hơn 900 triệu đồng và NVH thôn 2 Cát Lại trị giá hơn 800 triệu đồng bằng nguồn ngân sách cấp trên hỗ trợ kết hợp với nhân dân đóng góp và xã hội hóa. Đến nay, 9/9 thôn ở Bình Nghĩa đã có NVH và khu thể thao được tu bổ, tôn tạo, xây mới bảo đảm về diện tích, chỗ ngồi, trang thiết bị hoạt động đáp ứng nhu cầu sinh hoạt văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao của nhân dân.
Được biết, hằng năm, nguồn vốn hỗ trợ của tỉnh cho các địa phương xây dựng và sửa chữa NVH thôn, tổ dân phố sau sáp nhập khá lớn, đơn cử như năm 2023 là 80 tỷ đồng và dự kiến năm 2024 là 80 tỷ đồng, nhưng số NVH đăng ký xây mới và sửa chữa trên địa bàn còn ít. Theo đánh giá của ngành chức năng, nguyên nhân trước hết là do nhiều xã, phường, thị trấn chưa bố trí, quy hoạch vị trí đất phù hợp để xây dựng NVH mới. Bên cạnh đó, kinh phí huy động nhân dân đóng góp xây dựng khó khăn. Trong khi đó, kinh phí xây dựng NVH bảo đảm quy mô, diện tích theo tiêu chuẩn quy định để được hỗ trợ là rất lớn và đặc biệt giá vật liệu xây dựng, nhân công tăng cao so với trước đây.
Ở một số địa phương việc rà soát, báo cáo công tác xây, sửa chữa NVH còn chậm, chưa kịp thời để hỗ trợ. Từ những nguyên nhân đó khiến nhiều thôn, tổ dân phố sau khi sáp nhập chưa có NVH mới để sinh hoạt. Tình trạng này diễn ra ở một số địa phương, nhất là tại những địa phương sáp nhập từ 3 - 5 thôn, xóm như ở các xã: Xuân Khê, Nhân Mỹ (Lý Nhân); thị trấn Bình Mỹ (Bình Lục); thị trấn Tân Thanh (Thanh Liêm)…
Ông Nguyễn Văn Toản, Chủ tịch UBND thị trấn Tân Thanh (Thanh Liêm) cho biết: Với tổ dân phố Ba Nhất được sáp nhập từ 5 thôn, xóm đến nay sau 5 năm chưa xây dựng NVH thôn. Bên cạnh khó khăn về vị trí đất quy hoạch bảo đảm khu vực trung tâm thuận lợi cho nhân dân ở các khu vực đến tham gia sinh hoạt, thì nguồn kinh phí đầu tư xây dựng lớn, đặc biệt việc huy động nhân dân đóng góp rất khó khăn. Chính vì thế, nhiều lần người dân thị trấn đề nghị với tỉnh bên cạnh việc tiếp tục quan tâm nâng mức hỗ trợ xây dựng NVH thôn, tổ dân phố sau sáp nhập thì đồng thời hỗ trợ kinh phí cải tạo NVH của thôn, tổ dân phố không sáp nhập.
Được biết, vừa qua UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp với các sở, ngành, UBND các huyện, thành phố, thị xã rà soát, nghiên cứu, nâng mức hỗ trợ từ ngân sách tỉnh đối với việc đầu tư xây dựng mới, cải tạo, sửa chữa NVH thôn sau sáp nhập phù hợp với điều kiện thực tiễn. Bên cạnh đó, xem xét bổ sung hỗ trợ các thôn, tổ dân phố không thực hiện sáp nhập để tạo điều kiện cho các địa phương thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu. Trên cơ sở đó, UBND tỉnh sẽ trình HĐND tỉnh xem xét, quyết nghị tại kỳ họp HĐND tỉnh giữa năm 2024, nhằm tháo gỡ khó khăn cho các địa phương trong việc đầu tư xây dựng mới, cải tạo, sửa chữa NVH thôn sau sáp nhập.
Phùng Thống