"Số hoá" ở làng - Kỳ 3: Vì mục tiêu xây dựng nông thôn mới thông minh

Ngày 25/4/2022, Tỉnh ủy đã ban hành Nghị quyết số 24-NQ/TU về Chuyển đổi số tỉnh Hà Nam đến năm 2025, định hướng đến năm 2030. Đây là một trong những bước đột phá để tỉnh có thể đi nhanh trong phát triển kinh tế - xã hội. UBND tỉnh đã chỉ đạo, xây dựng, ban hành Quyết định số 1516/QĐ-UBND phê duyệt Đề án Chuyển đổi số tỉnh Hà Nam đến năm 2025, định hướng đến năm 2030, đồng thời ban hành cơ bản đầy đủ các văn bản tạo môi trường pháp lý để triển khai có hiệu quả CĐS của tỉnh.

Số hoá ở làng - Kỳ 2 Khai thác tiềm năng kinh tế nông thôn trên nền tảng số Không chỉ tích cực ứng dụng công nghệ số vào đời sống, các hộ sản xuất, kinh doanh, doanh nghiệp ở nông thôn đã chủ động CĐS áp dụng vào sản xuất, kinh doanh để tiết kiệm chi phí, nâng cao giá trị sản phẩm đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường. Cùng đó tận dụng tốt các nền tảng số để giới thiệu, bán hàng trên các sàn giao dịch thương mại điện tử, kênh bán hàng trực tuyến, bán hàng tương tác trực tiếp. Nhờ đó nhiều nông sản, sản phẩm làng nghề của Hà Nam từ lũy tre làng “trình làng” với người dân trong nước và thế giới, mang lại hiệu quả to lớn, hình thành ngày càng rõ nét nền “kinh tế số” khu vực nông thôn, góp phần tích cực vào công cuộc hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn.

Ban chỉ đạo CĐS các cấp được thành lập và xây dựng kế hoạch hoạt động cụ thể. Công cuộc CĐS của Hà Nam nói chung, CĐS khu vực nông thôn nói riêng đã và đang đạt được những kết quả tích cực, góp phần vào thực hiện mục tiêu của Chính phủ: xây dựng Chính phủ số, Kinh tế số và Xã hội số. Tuy nhiên với địa bàn đặc thù, CĐS khu vực nông thôn vẫn còn rất nhiều việc phải làm, nhiều khó khăn cần tháo gỡ, rất cần sự vào cuộc sát sao, quyết liệt, quyết tâm, kiên trì, bền bỉ của cấp ủy, chính quyền các cấp và cả hệ thống chính trị để sớm đạt được mục tiêu “số hóa” ở các vùng nông thôn, xây dựng nông thôn mới (NTM) thông minh.

Không ít khó khăn

Một cán bộ làm ở bộ phận một cửa tại một xã của huyện Thanh Liêm cho biết: dù tỷ lệ người dân trên địa bàn có ĐTTM khá cao, có cài đặt các dịch vụ số, nhưng chỉ giới trẻ mới biết sử dụng nhiều. Người từ độ tuổi trung niên trở lên chủ yếu chỉ thành thạo một số kỹ năng liên quan đến giải trí, đọc báo,... Các dịch vụ số tiện ích như chuyển tiền online, app định danh điện tử VneID, dù có cài đặt nhưng kỹ năng sử dụng còn rất hạn chế. Vì thế khi đến bộ phận một cửa ở xã làm chứng nhận hồ sơ, giấy tờ nhiều người dân vẫn phải nhờ cán bộ xã làm hộ. Nhiều người có cài đặt dịch vụ thanh toán online trên ĐTTM nhưng không biết sử dụng, khi nộp phí làm giấy tờ đều đưa tiền mặt cho cán bộ xã, cán bộ xã phải dùng điện thoại của mình để quét mã QR trả hộ.

Bên cạnh đó ở nhiều nơi, nhiều doanh nghiệp việc ứng dụng số hóa chưa đồng bộ dẫn đến việc “số hóa” ở xã không hiệu quả. Ví dụ khi người dân đến làm chứng thực giấy tờ, hồ sơ đi xin việc, cán bộ xã đều làm online nhưng người dân vẫn yêu cầu in thêm bản giấy bởi nơi nhận hồ sơ chỉ nhận bản giấy. Thành ra cán bộ làm ở bộ phận một cửa thêm vất vả bởi mỗi hồ sơ, mỗi loại giấy tờ chứng thực đều phải vừa làm bản số, vừa làm bản giấy. Điều kiện kinh tế của người dân nông thôn còn mức độ nên không ít người dùng ĐTTM nhưng chất lượng kém, cũ, nhiều người có ĐTTM nhưng không đăng ký sử dụng mạng, nên việc hướng dẫn tiếp cận, cài đặt sử dụng các dịch vụ số còn gặp nhiều khó khăn, không khai thác được những tiện ích từ các nền tảng số.

Bên cạnh đó, theo đánh giá của Ban chỉ đạo CĐS tỉnh, hạ tầng số, các nền tảng số chưa hoàn thiện, chưa đáp ứng nhu cầu đặt ra. Trang thiết bị, máy móc làm việc còn hạn chế, lạc hậu, chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển, đặc biệt ở cấp xã, do đó việc thực hiện số hóa hồ sơ, giải quyết TTHC qua dịch vụ công trực tuyến còn nhiều hạn chế. Việc kết nối, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ quan, đơn vị chưa phát huy hiệu quả, .. Những vấn đề này đều gây khó khăn đối với việc triển khai chính quyền số ở các xã.

Ở lĩnh vực kinh tế số, việc đưa sản phẩm nông nghiệp lên sàn thương mại điện tử mới chủ yếu được áp dụng với các doanh nghiệp, HTX nông nghiệp và các hộ điển hình. Đối với đại đa số các hộ sản xuất nông nghiệp việc này còn mới, việc tiếp cận công nghệ thông tin còn chậm.

Một số tổ trưởng Tổ công nghệ số cộng đồng cấp thôn do tuổi cao, khả năng tiếp cận công nghệ thông tin chậm; một số thành viên không có ĐTTM. Do đó việc trao đổi, triển khai các hoạt động của Tổ công nghệ số cộng đồng trên các nhóm Zalo chưa đạt hiệu quả cao.

Tiếp tục cần sự quyết liệt, quyết tâm của cả hệ thống chính trị

Có thể nói Hà Nam là một trong những địa phương đi đầu trong thực hiện CĐS. Hà Nam là tỉnh đầu tiên trên cả nước hoàn thành thu nhận hồ sơ cấp CCCD cho 100% công dân đủ điều kiện, được Bộ trưởng Bộ Công an gửi thư khen; đã hoàn thành cấp tài khoản định danh điện tử cho 100% công dân 14 tuổi trở lên dù điều kiện; luôn đứng trong nhóm dẫn đầu về kích hoạt tài khoản định danh điện tử (tính đến nay đã kích hoạt được 679.110/755.685 tài khoản (đạt 89.87%). Về phát triển kinh tế, xã hội: Tỷ lệ doanh nghiệp, người dân thanh toán qua ngân hàng đối với các dịch vụ thuế, điện, nước, học phí, viện phí và chi trả các chương trình an sinh xã hội đạt hơn 90%; 120/120 = 100% cơ sở khám chữa bệnh triển khai khám chữa bệnh sử dụng thẻ CCCD gắn chip thay thế thẻ Bảo hiểm y tế; cấp gần 30.000 tài khoản an sinh xã hội cho các đối tượng người có công, đối tượng bảo trợ xã hội, hộ nghèo phục vụ chi trả không dùng tiền mặt; 90% cơ sở kinh doanh lưu trú, bệnh viện triển khai phần mềm thông báo lưu trú (ASM) sử dụng thiết bị đọc thẻ CCCD hoặc ứng dụng VNeID...

Để đạt được những kết quả tích cực trong công cuộc CĐS thời gian qua ở Hà Nam nói chung, khu vực nông thôn nói riêng là nhờ sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao, quyết liệt của cấp ủy, chính quyền các cấp, sự vào cuộc của các ban, ngành, đoàn thể, sự tiên phong của đội ngũ cán bộ, đảng viên. Để tháo gỡ khó khăn, tiếp tục đẩy mạnh công cuộc CĐS ở khu vực nông thôn, theo ý kiến, kinh nghiệm của nhiều cán bộ, đảng viên mấu chốt vẫn phải là tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng, nêu cao vai trò tiên phong gương mẫu của cán bộ, đảng viên.

Xã Vũ Bản, huyện Bình Lục là một trong những địa phương thực hiện tốt công tác CĐS. Đồng chí Nguyễn Thái Nam, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã, Trưởng Ban chỉ đạo CĐS xã cho biết, thực hiện mục tiêu CĐS, Đảng ủy xã đã ban hành nghị quyết về CĐS. UBND xã ban hành Kế hoạch CĐS của cả giai đoạn, và cụ thể từng năm với những chỉ tiêu hết sức rõ ràng. Ban chỉ đạo CĐS xã quy tụ sức mạnh của cả hệ thống chính trị, gồm lãnh đạo xã, các ngành chức năng, bộ phận chuyên môn, các ban, ngành, đoàn thể. Từng thành viên trong Ban chỉ đạo đều được phân công nhiệm vụ cụ thể và gắn trách nhiệm. Ở các thôn thành lập các Tổ công nghệ số cộng đồng do đồng chí Trưởng thôn là tổ trưởng, thành viên là trưởng các đoàn thể ở thôn, ưu tiên những người trẻ và thành thạo về công nghệ số. Những thời gian cao điểm, các tổ không quản đêm ngày “đi từng ngõ, gõ từng nhà” vận động người dân đi làm CCCD gắn chíp, hỗ trợ kích hoạt tài khoản định danh điện tử. Đảng ủy xã, chi bộ thôn cũng yêu cầu các cán bộ, đảng viên nêu cao tinh thần tiền phong gương mẫu trong ứng dụng công nghệ số. Đó là có và biết sử dụng thành thạo ĐTTM, cài đặt, sử dụng các ứng dụng trên ĐTTM để phục vụ công việc, nâng cao trình độ, mua, bán, quảng bá hàng hóa, sử dụng dịch vụ công, khám chữa bệnh, giải trí… Khi đội ngũ cán bộ, đảng viên đã biết, đã ứng dụng công nghệ số tích cực vận động, hướng dẫn gia đình, người dân cùng làm theo.

Năm 2023 xã đã đặt ra các mục tiêu trong CĐS và cơ bản đạt được: Hạ tầng mạng băng rộng cáp quang, sóng di động mạng 4G/5G được phủ đến 100% hộ gia đình. 100% cán bộ, công chức xã có máy tính phục vụ công việc; được cấp và sử dụng thư điện tử công vụ. 100% lãnh đạo, cán bộ, công chức xã chỉ đạo, điều hành, xử lý công việc hoàn toàn trên môi trường điện tử. 100% văn bản, hồ sơ, công việc được tạo lập, xử lý, ký số trên môi trường điện tử(trừ văn bản mật),…100% hồ sơ TTHC tại UBND xã tiếp nhận xử lý được cập nhật, quản lý, giải quyết trên hệ thống thông tin một cửa điện tử. Triển khai kênh thông tin chỉ đạo, điều hành từ cấp ủy, chính quyền xã đến 100% cán bộ cấp thôn thông qua môi trường mạng và ứng dụng trên ĐTTM…

Trong sản xuất, kinh doanh, cung cấp nền tảng ứng dụng công nghệ số để xây dựng hệ thống HTX số, doanh nghiệp ứng dụng CNTT và từng bước triển khai một số dịch vụ CNTT, công nghệ số cho hộ kinh doanh và người dân thực hiện CĐS trong quản lý, sản xuất, kinh doanh…Trong đời sống xã hội việc CĐS đã có những chuyển biến đáng kể.

Thực hiện kế hoạch của UBND huyện Bình Lục, UBND xã đã ban hành kế hoạch về CĐS trong xây dựng NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu, NTM thông minh trên địa bàn xã giai đoạn 2023-2025, xây dựng kế hoạch xây dựng mô hình xã thông minh, thôn thông minh (thôn 1, thôn 2 thực hiện điểm). Đồng chí Nguyễn Thái Nam cho biết xã đã rà soát kỹ các tiêu chuẩn, tập trung vào các tiêu chí chưa đạt và đặt ra lộ trình phấn đấu, giải pháp thực hiện. Đối với các mô hình hoàn toàn mới và không dễ đạt các tiêu chuẩn ở khu vực nông thôn, quan điểm của địa phương vẫn là huy động sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, phát huy vai trò tiên phong, gương mẫu của đội ngũ cán bộ, đảng viên, quyết tâm đạt được các mục tiêu đề ra.

Để gắn kết công cuộc CĐS với phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, phát huy vai trò của các tổ chức chính trị xã hội trong thực hiện, vận động toàn dân thực hiện đẩy mạnh CĐS, Ban Thường trực Uỷ ban MTTQ tỉnh vừa ban hành Kế hoạch xây dựng mô hình điểm “Khu dân cư thông minh ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác tuyên truyền, vận động nhân dân chuyển đổi số” trong thực hiện Cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”.

Đồng chí Vũ Hồng Sơn, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh cho biết mỗi huyện, thị xã, thành phố lựa chọn 01 khu dân cư phù hợp tại 01 xã, phường, thị trấn để xây dựng mô hình điểm bảo đảm đạt được các tiêu chí theo yêu cầu. Các đơn vị làm điểm tổ chức hội nghị tuyên truyền cho các hộ dân về lợi ích liên quan đến CĐS. Vận động nhân dân mua sắm dụng cụ, thiết bị thu, phát sóng WiFi tại hộ gia đình. Phối hợp cùng với các tổ chức thành viên hướng dẫn cá nhân đang dùng ĐTTM thực hiện các ứng dụng công nghệ...Các tiêu chí phải đạt được của các khu dân cư thông minh là: Nhà văn hóa hoặc nơi sinh hoạt văn hóa cộng đồng của khu dân cư, thôn, tổ phố có phát sóng WiFi miễn phí. 100% các hộ gia đình đều có ĐTTM và được kết nối internet. Có tài khoản Facebook, zalo, chuyển tiền online, dùng ứng dụng VNeID,…Hiện tại các đơn vị đều đã tổ chức ra mắt mô hình điểm và bắt tay vào thực hiện nhiệm vụ để sớm đạt được các mục tiêu đề ra. Sau thời gian thí điểm mô hình sẽ được nhân ra diện rộng.

Thời gian tới, những vấn đề mấu chốt, bài toán quan trọng tỉnh tập trung giải quyết là trực tiếp ứng dụng, sớm biến những công cụ khoa học công nghệ trở thành công cụ hiệu quả trong điều hành hệ thống chính quyền, phục vụ người dân ngày một tốt hơn. Tỉnh mong muốn sẽ có nhiều ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo phục vụ các vấn đề cụ thể của tỉnh, trong đó có ba nhóm cần ứng dụng trí tuệ nhân tạo. Thứ nhất, giúp người dân thực hiện các thủ tục hành chính thuận lợi nhất, cũng như các nhu cầu hàng ngày về học tập, giải trí. Thứ hai là các bài toán của chính quyền liên quan việc quản lý hành chính, đô thị, tài nguyên và môi trường. Thứ ba là các ứng dụng quản lý an ninh trật tự, an toàn giao thông. Trong danh mục các dự án lĩnh vực CNTT, CĐS, trí tuệ nhân tạo dự kiến thu hút thời gian tới có ưu tiên phát triển kinh tế số khu vực nông thôn.

Cụ thể là đẩy mạnh đào tạo, tập huấn, chú trọng các kỹ năng về tổ chức sản xuất, quản lý, kinh doanh cho các chủ thể OCOP. Trong đó, tập trung vào cách thức đăng ký tài khoản bán hàng, tài khoản gian hàng, tác nghiệp trên sàn thương mại điện tử; cách thức, kỹ năng livestream trên facebook, tiktok; quy trình đóng gói - kết nối - giao nhận để hộ sản xuất tác nghiệp trong quá trình mua bán trên không gian số. Qua đó góp phần tạo thêm nhiều kênh tiếp cận với người tiêu dùng, giúp các chủ thể OCOP chủ động “đầu ra” của sản phẩm, xây dựng chuỗi giá trị bền vững cho sản phẩm OCOP Hà Nam.

Bên cạnh đó những chuyển biến mạnh mẽ về CĐS ở cấp tỉnh, cấp huyện, thị xã, thành phố, khối các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp cũng có tác dụng “đòn bẩy” thúc đẩy công tác CĐS khu vực nông thôn. Cùng đó là những định hướng của tỉnh trong thời gian tiếp theo, các giải pháp hiệu quả, sự quyết tâm của cả hệ thống chính trị, chắc chắn CĐS khu vực nông thôn ngày càng diễn ra nhanh, góp phần vào thành công của công cuộc xây dựng NTM nâng cao, nông thôn thông minh.

https://baohanam-fileserver.nvcms.net/IMAGES/2023/10/30/20231030144711-97hosothamdugiaiblv2023.pdf

Đỗ Hồng - Hải Yến