Ngày Đại dương Thế giới (8/6) là cơ hội được các quốc gia chủ động tạo ra theo định kỳ hằng năm nhằm nhắc nhở các cấp, ngành, lực lượng xã hội và người dân quan tâm tới những giá trị của đại dương, nhất là trong bối cảnh ô nhiễm toàn cầu cùng sự khai thác quá mức đã và đang làm cho tài nguyên đại dương ngày càng bị thu hẹp. Hưởng ứng Ngày Đại dương Thế giới, hằng năm Việt Nam định kỳ duy trì tổ chức Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam (1 - 8/6) với nhiều hoạt động mang ý nghĩa và hiệu quả thiết thực.
Ngày Đại dương Thế giới
Ngày Đại dương Thế giới được kỷ niệm không chính thức lần đầu tiên vào ngày 8/6/1992 theo sáng kiến đề xuất của Canada trong Hội nghị Trái Đất (tổ chức ở Rio de Janeiro, Brazil). Năm 2002, Ngày Đại dương Thế giới được Liên hợp quốc công nhận chính thức là ngày lễ quốc tế. Từ năm 2002 đến nay, Ngày Đại dương Thế giới được điều phối bởi các tổ chức quốc tế: Dự án Đại dương Thế giới; Mạng lưới Đại dương Thế giới và được nhiều quốc gia hưởng ứng. Ngay sau khi có quyết định chính thức của Liên Hợp Quốc (năm 2002) công nhận Ngày Đại dương thế giới là ngày lễ quốc tế, Dự án Đại dương Thế giới, hợp tác với Mạng lưới Đại dương Thế giới đã duy trì tổ chức nhiều hoạt động hưởng ứng với sự tham gia của trên 1.600 tổ chức và cơ quan trên toàn thế giới nhằm đưa ra những thông điệp mạnh mẽ: khẳng định vai trò quan trọng của đại dương đối với sự sống trên trái đất; đề xuất những giải pháp tích cực nhằm góp phần bảo vệ đại dương.
Ngày Đại dương Thế giới tạo cơ hội cho mọi người cùng tham gia bảo vệ tương lai của môi trường thông qua những hoạt động quảng bá, bảo vệ môi trường biển, những chương trình giáo dục, cuộc thi nghệ thuật, liên hoan phim, các sự kiện bảo tồn sinh vật biển, phản đối hành động đánh bắt, tiêu dùng quá mức làm ảnh hưởng tới sự phát triển của sinh vật biển... Chủ đề của Ngày Đại dương thế giới năm 2022 được Liên hợp quốc lựa chọn là “Hồi sinh: cùng hành động vì đại dương”, thể hiện tầm quan trọng của hoạt động phối hợp giữa các quốc gia và tổ chức giúp hồi sinh đại dương, phục hồi hệ sinh thái biển bị suy thoái, bảo tồn tài nguyên, môi trường biển với mục tiêu phát triển bền vững.
Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam
Việt Nam là quốc gia có bờ biển dài trên 3.260 km trải dài từ phía bắc xuống phía nam, với gần 3 nghìn hòn đảo và 2 quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa. Trong 63 tỉnh, thành phố của cả nước thì 28 tỉnh, thành phố có biển và gần một nửa dân số sinh sống tại các tỉnh, thành phố ven biển. Trong lịch sử hàng nghìn năm dựng nước, giữ nước, biển, đảo luôn gắn liền với quá trình xây dựng, phát triển của đất nước, con người Việt Nam, đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh.
Các đoàn viên là sĩ quan, quân nhân của Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Quảng Bình gom rác thải ở bãi biển. Ảnh: toquoc.vn
Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam được quy định tại Nghị định 25 (ngày 6/3/2009) của Chính phủ và được tổ chức định kỳ (từ ngày 1 - 8/6) hằng năm nhằm thiết thực hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới (5/6) và Ngày Đại dương thế giới (8/6). Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam hằng năm là dịp để Việt Nam khẳng định tiềm lực lớn về kinh tế biển; thể hiện ý chí quyết tâm phát triển toàn diện ngành nghề biển, bảo vệ tài nguyên, môi trường vùng biển, đảo bền vững, bảo vệ vững chắc chủ quyền quốc gia trên biển. Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam là dịp để tuyên truyền, vận động, hướng dẫn người dân nâng cao ý thức bảo vệ nguồn tài nguyên thiên nhiên, bảo tồn, phát huy giá trị của tài nguyên, môi trường biển, đảo; nhân lên niềm tự hào, ý thức dân tộc đối với chủ quyền vùng biển của Tổ quốc, góp phần giữ vững ổn định và phát triển đất nước.
Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam được duy trì tổ chức định kỳ vào tuần đầu tháng 6 hằng năm. Theo đó, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Tổng cục Biển và Hải đảo Việt Nam phối hợp tham mưu với Chính phủ lựa chọn nội dung chủ đề và địa phương tổ chức các hoạt động điểm nhấn của sự kiện quan trọng này vào một ngày phù hợp. Từ năm 2009 đến nay, Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam gắn với kỷ niệm Ngày Đại dương thế giới (8/6) là sự kiện thường niên đã trở thành hoạt động cụ thể và được quy định trong Luật Tài nguyên, môi trường biển và hải đảo năm 2015, qua đó góp phần nâng cao nhận thức về vị trí, tầm quan trọng của biển, hải đảo trong sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, cũng như tôn vinh những giá trị của đại dương đối với sự sống của nhân loại. Chủ đề Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam năm 2022 là “Phát triển bền vững kinh tế biển gắn với bảo tồn đa dạng sinh học và các hệ sinh thái biển”. Đây là một trong những mục tiêu đặt ra nhằm rà soát những vấn đề tồn tại trong quán triệt, thực hiện Nghị quyết 36 (ngày 22/10/2018) của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về “Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”.
Ngày Đại dương thế giới; Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam năm 2023
Năm 2023, chủ đề của Ngày Đại dương thế giới được Liên hợp quốc phát động là: "Hành tinh đại dương: Thủy triều đang thay đổi" với ý nghĩa đại dương bao phủ phần lớn trái đất, nhưng mới một phần nhỏ các vùng biển được khám phá. Nhân loại cần cùng hành động, trân trọng, bảo vệ đại dương cũng như toàn bộ hành tinh xanh của chúng ta.
Với Việt Nam, chủ đề Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam năm 2023 được xác định là: “Khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên, bảo vệ môi trường biển và hải đảo”. Theo đó, hưởng ứng chủ đề Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam, Ngày Đại dương thế giới năm 2023, các bộ, ban, ngành, đoàn thể trung ương, UBND các tỉnh, thành phố đã và đang tập trung chỉ đạo, phối hợp tổ chức tuyên truyền sâu rộng quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, luật pháp quốc tế về biển, đảo; quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của Việt Nam trên biển; vị trí, vai trò, tầm quan trọng của biển, đảo, đại dương, tài nguyên, môi trường biển, đảo trong phát triển bền vững. Cùng với đó, tiếp tục quán triệt sâu sắc và tuyên truyền, thực hiện có hiệu quả Nghị quyết 36 (ngày 22/10/2018) của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về “Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045”; Luật Tài nguyên, môi trường biển và hải đảo; Nghị quyết 48 (ngày 3/4/2023) của Chính phủ phê duyệt “Chiến lược khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên, bảo vệ môi trường biển và hải đảo đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050”…
Tại 28 tỉnh, thành phố có biển trên toàn quốc sẽ đồng loạt tổ chức hoạt động ra quân làm sạch bờ biển đáp ứng yêu cầu: Sau thời gian ra quân hưởng ứng Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam không còn tình trạng rác thải trôi dạt bờ biển. Cùng với đó, tổ chức khởi công, xây dựng, bàn giao các công trình bảo vệ môi trường phục vụ lợi ích cộng đồng và phát triển bền vững kinh tế biển, thích ứng với biến đổi khí hậu… Song hành với các hoạt động diễn ra trong Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam, các cấp, ngành, đoàn thể, địa phương duy trì thường xuyên việc nâng cao hiệu quả công tác truyền thông và thông tin đối ngoại về biển, đảo Việt Nam; đổi mới và đa dạng hóa, hiện đại hóa về hình thức, nội dung, phương thức, phương tiện thông tin, tuyên truyền; xây dựng cơ chế hợp tác, phối hợp hiệu quả công tác tuyên truyền về biển, đảo giữa các cơ quan, đơn vị, địa phương, giữa các cơ quan trong nước và cơ quan đại diện ở nước ngoài.
Theo dự kiến, Lễ phát động quốc gia Tháng Hành động vì môi trường, Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới và Ngày Đại dương thế giới năm 2023 sẽ diễn ra tại Khu du lịch biển Xuân Thành (Nghi Xuân, Hà Tĩnh) từ ngày 2 - 4/6/2023. Các nội dung dự kiến: Phát động Tháng Hành động vì môi trường, Tuần lễ Biển và Hải đảo Việt Nam hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới và Ngày Đại dương thế giới năm 2023; trao cờ Tổ quốc cho đại diện ngư dân bám biển trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh (thuộc chương trình “Một triệu lá cờ Tổ quốc cùng ngư dân bám biển”); trao tặng danh hiệu “Đại sứ Môi trường và Biển” năm 2023; tổ chức ra quân làm sạch bờ biển kết hợp trồng rừng ngập mặn chống sạt lở ven biển, xâm nhập mặn hạn chế tác động của biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường. Nhân dịp này, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ tổ chức: Hội thảo công bố Chiến lược khai thác, sử dụng bền vững tài nguyên biển và hải đảo đến năm 2050; Hội thảo Quy hoạch không gian biển quốc gia giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Các hoạt động truyền thông diễn ra trước, trong và sau sự kiện sẽ tập trung vào một số nội dung trọng tâm: Chủ đề Ngày Đại dương thế giới; phát triển bền vững kinh tế biển với bảo vệ môi trường, bảo tồn đa dạng sinh học và phục hồi, phát triển các hệ sinh thái biển…
Thế Vĩnh