Những năm gần đây, hoạt động xuất nhập khẩu trên địa bàn tỉnh diễn ra khá sôi động ở nhiều lĩnh vực, ngành hàng. Số lượng doanh nghiệp làm thủ tục hải quan tại Chi cục Hải quan Hà Nam tăng lên nhanh chóng qua các năm, hiện có trên 1.000 doanh nghiệp, tăng gần 8 lần so với năm 2015. Song song với đó là sự gia tăng về hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hải quan.

Theo quy định tại Nghị định số 102/2021/NĐ-CP ngày 16/11/2021 của Chính phủ, các hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan bao gồm: Vi phạm các quy định của pháp luật về thủ tục, kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan; vi phạm về quản lý thuế đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu; vi phạm các quy định của pháp luật khác có liên quan đến hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu; vi phạm quy định của pháp luật về quản lý hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu, quá cảnh, phương tiện vận tải xuất cảnh, nhập cảnh, quá cảnh xảy ra trong lĩnh vực hải quan…

Để làm tốt công tác xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực hải quan, hằng năm, Chi cục Hải quan Hà Nam đều xây dựng kế hoạch thanh tra, kiểm tra việc chấp hành quy định pháp luật về hải quan, pháp luật về thuế của doanh nghiệp.

Cụ thể, Chi cục tăng cường các biện pháp kiểm tra, giám sát hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu của doanh nghiệp; các hoạt động phòng, chống buôn lậu và gian lận thương mại. Trong đó, chú trọng cập nhật các doanh nghiệp thường xuyên có hành vi vi phạm pháp luật hải quan, các doanh nghiệp có nghi vấn gian lận thương mại trong hoạt động xuất nhập khẩu; tăng cường thu thập thông tin dữ liệu để phục vụ cho việc xác định tiêu chí kiểm tra thực tế hàng hóa; chú trọng kiểm tra các mặt hàng nhạy cảm và các mặt hàng xuất khẩu hoàn thuế VAT mà doanh nghiệp dễ lợi dụng để gian lận thương mại; tập trung kiểm tra các lô hàng và doanh nghiệp mà hệ thống quản lý rủi ro xác định.

Để đánh giá mức độ chấp hành pháp luật của doanh nghiệp xuất nhập khẩu, Chi cục Hải quan Hà Nam tăng tần suất kiểm tra ngẫu nhiên một số lô hàng tại thời điểm đăng ký tờ khai có nghi ngờ hoặc doanh nghiệp lần đầu làm thủ tục, doanh nghiệp từ tỉnh khác đến làm thủ tục tại chi cục… 

Ông Cao Quế Phong, Chi cục trưởng Chi cục Hải quan Hà Nam cho biết: Do hoạt động xuất nhập khẩu diễn ra sôi động ngay từ những tháng đầu năm nên thời gian qua, Chi cục đã tăng cường các biện pháp thu thập thông tin, nắm bắt tình hình, tuần tra, kiểm soát, xác định địa bàn, tuyến trọng điểm, mặt hàng trọng điểm, có tính rủi ro cao. Trong đó, chú trọng kiểm tra, phát hiện, bắt giữ và xử lý kịp thời những vụ việc lợi dụng dịch bệnh Covid-19 để buôn lậu các mặt hàng thuốc tân dược, thiết bị y tế, sinh phẩm y tế các loại. 

Tính từ năm 2021 đến hết tháng 3/2022, Chi cục Hải quan Hà Nam đã phát hiện, xử lý 228 vụ vi phạm về lĩnh vực hải quan, phạt hành chính số tiền trên 1,1 tỷ đồng. Trong đó, riêng 3 tháng đầu năm 2022, chi cục xử lý 36 vụ vi phạm, xử phạt hành chính 333,2 triệu đồng. Thực hiện sự chỉ đạo của Ban Chỉ đạo 389 tỉnh về thực hiện cao điểm đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả dịp Tết Nguyên đán 2022, Chi cục Hải quan đã tăng cường công tác tuần tra, kiểm soát, xây dựng các phương án đấu tranh với các đối tượng lợi dụng việc nhập khẩu hàng hóa có nhu cầu tiêu thụ cao trong dịp Tết để buôn lậu, gian lận thương mại, vận chuyển trái phép hàng hóa qua biên giới. Kết quả, từ 1/12/2021 đến 15/2/2022, Chi cục đã xử lý 37 vụ vi phạm, phạt hành chính số tiền trên 290,4 triệu đồng.

Theo thông tin từ Chi cục Hải quan Hà Nam, các hành vi vi phạm chủ yếu được phát hiện, xử lý trong 3 tháng đầu năm 2022 là vi phạm quy định về thời hạn làm thủ tục hải quan, nộp hồ sơ thuế (khai, nộp, xuất trình, cung cấp thông tin hồ sơ hải quan chưa đúng quy định; không xử lý đúng thời hạn quy định đối với nguyên liệu, vật tư dư thừa, phế liệu, phế phẩm, máy móc, thiết bị thuê, mượn và sản phẩm gia công khi hợp đồng gia công kết thúc hoặc hết hiệu lực); vi phạm quy định về khai hải quan (khai sai so với thực tế về lượng hàng, tên hàng, chủng loại, chất lượng, trị giá hải quan, xuất xứ hàng hóa); vi phạm quy định về khai thuế dẫn đến thiếu số tiền thuế phải nộp…

Bên cạnh công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý doanh nghiệp vi phạm các quy định của pháp luật trong lĩnh vực hải quan, thời gian qua, Chi cục Hải quan Hà Nam còn quan tâm triển khai quyết liệt công tác phòng, chống các hành vi tiêu cực, nhũng nhiễu, gây phiền hà trong đội ngũ cán bộ, công chức hải quan. Chi cục thường xuyên tổ chức thanh tra, kiểm tra công vụ để kịp thời chấn chỉnh, ngăn chặn các hành vi thiếu chuẩn mực, góp phần xây dựng lực lượng hải quan trong sạch, vững mạnh. Từ đó, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong đội ngũ cán bộ, công chức toàn đơn vị về thái độ, trách nhiệm, tác phong thực hiện nhiệm vụ, chuyển nhận thức và hành động từ “quản lý” doanh nghiệp sang “phục vụ” doanh nghiệp, biết lắng nghe, chia sẻ, cảm thông hơn với doanh nghiệp.