Thực hiện tiêu chí quy hoạch trong xây dựng nông thôn mới bảo đảm gắn kết liên vùng

Trong xây dựng nông thôn mới (NTM), công tác quy hoạch có vai trò rất quan trọng, là tiền đề để triển khai thực hiện các tiêu chí khác. Sau nhiều năm xây dựng NTM đã có sự thay đổi tác động đến quy hoạch NTM. Nhiều xã đã rà soát lại đồ án quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, cập nhật và bổ sung vào quy hoạch NTM cho phù hợp với quy hoạch cấp huyện và quy hoạch chuyên ngành của cấp trên.

Ngay khi triển khai thực hiện chương trình xây dựng NTM, công tác xây dựng quy hoạch NTM được xác định là nhiệm vụ quan trọng, cần thực hiện đầu tiên làm tiền đề cho việc hoạch định phát triển không gian trên địa bàn xã một cách toàn diện. Quy hoạch NTM liên quan chủ yếu đến quy hoạch về xây dựng, sản xuất và sử dụng đất. UBND tỉnh đã tập trung chỉ đạo và ban hành cơ chế hỗ trợ các xã xây dựng quy hoạch NTM. Cùng với sự chỉ đạo quyết liệt của các cấp chính quyền và sự tham gia tích cực của các tổ công tác, các đơn vị tư vấn, đến cuối năm 2011, các huyện, thành phố trong tỉnh đã hoàn thành phê duyệt quy hoạch cho 100% số xã. Các xã tổ chức thực hiện công bố, cắm mốc quản lý quy hoạch và thực hiện quy hoạch. 

Thực hiện tiêu chí quy hoạch trong xây dựng NTM, xã Tân Sơn (Kim Bảng) chỉ đạo niêm yết công khai quy hoạch. Việc cắm mốc quy hoạch xây dựng NTM được thực hiện đầy đủ, nghiêm túc. Cắm mốc chỉ giới các tuyến đường, các khu quy hoạch sử dụng đất cho các mục đích công cộng đều được công khai rộng rãi. Tân Sơn đã hoàn thành việc xây dựng quy định quản lý quy hoạch NTM; quy hoạch chi tiết việc sử dụng đất và hạ tầng phát triển kinh tế, xã hội, vùng sản xuất nông nghiệp 2 vụ và 3 vụ, vùng trồng cây hàng hóa, trồng cây xuất khẩu, diện tích vùng sản xuất đa canh, khu chăn nuôi tập trung. Trên cơ sở quy hoạch, Tân Sơn đã thực hiện tốt chủ trương dồn đổi ruộng đất nông nghiệp từ ô thửa nhỏ thành ô thửa lớn và xây dựng hệ thống rãnh thoát nước thải, đường làng, đường thôn, xóm tạo môi trường nông thôn sạch đẹp.

Qua tìm hiểu thực tiễn ở nhiều địa phương cho thấy, đồ án quy hoạch xây dựng xã NTM được thực hiện một cách bài bản, theo đúng quy định của Luật Xây dựng. Đồ án quy hoạch xây dựng NTM đã hợp nhất được các quy hoạch riêng lẻ (về xây dựng, sử dụng đất và sản xuất), tạo sự thống nhất và tăng tính hiệu quả trong quản lý thực hiện quy hoạch. Qua đó giúp cho việc hoạch định phát triển không gian, kế hoạch sử dụng đất hợp lý, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển toàn diện về kinh tế, văn hóa, xã hội và an ninh ở nông thôn.

Trên cơ sở định hướng của tỉnh về phát triển kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ, sự biến động do thay đổi địa giới hành chính và quá trình triển khai các dự án lớn mang tính động lực đã ảnh hưởng đến quy hoạch ban đầu về xây dựng NTM cấp xã. UBND huyện Thanh Liêm tiếp tục chỉ đạo và yêu cầu các xã trên địa bàn thực hiện nghiêm túc quy hoạch, quy chế quản lý quy hoạch đã được phê duyệt, bảo đảm yêu cầu về nội dung, nhiệm vụ đề án đề ra theo quy định, đáp ứng yêu cầu về tái cơ cấu ngành nông nghiệp và yêu cầu xây dựng NTM theo từng chỉ tiêu, tiêu chí; thường xuyên cập nhật, bổ sung quy hoạch mới để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, kết nối giữa quy hoạch huyện, tỉnh.
Không chỉ ở Thanh Liêm, nhiều xã trên địa bàn tỉnh đã rà soát, cập nhật và bổ sung quy hoạch mới cho phù hợp với tình hình thực tiễn, nhất là phù hợp với quy hoạch chung của tỉnh và của huyện. Trong đó đã thể hiện và xác định rõ được vùng sản xuất nông nghiệp hàng hóa tập trung, vùng chuyển đổi cơ cấu cây trồng, nuôi trồng thủy sản trên đất lúa, thể hiện cơ cấu phân khu chức năng trong tổ chức không gian vùng trung tâm xã. Tuy nhiên, còn hạn chế đó là thiếu tính liên kết vùng, xây dựng hạ tầng khung, xây dựng NTM gắn với phát triển đô thị, tiểu thủ công nghiệp, dịch vụ cấp huyện.  

Chia sẻ với chúng tôi một số nội dung có liên quan, đồng chí Đinh Hồng Kiên, Bí thư Đảng ủy xã Tân Sơn (Kim Bảng) cho biết: Tân Sơn đã thực hiện tốt tiêu chí số 1, Quy hoạch trong xây dựng xã NTM. Đó chính là cơ sở để địa phương triển khai thực hiện các nhiệm vụ xây dựng NTM tiếp theo. Vấn đề là sau nhiều năm, nhu cầu về phát triển đã có nhiều thay đổi. Tân Sơn đang thực hiện mục tiêu xây dựng xã trở thành phường trước năm 2025. Theo đó, có nhiều biến động về sử dụng đất cũng như thực hiện các tiêu chí phường nên cũng phải rà soát lại đồ án quy hoạch chung NTM. Tân Sơn xác định rõ quan điểm xây dựng xã trở thành phường có hệ thống cơ sở hạ tầng theo hướng đô thị, phát triển nhanh và bền vững; từng bước trở thành đầu mối giao thông, giao thương quan trọng trong chuỗi phát triển thương mại, du lịch, dịch vụ, công nghiệp và đô thị của huyện Kim Bảng. Xã tập trung  huy động nguồn lực để xây dựng và nâng cấp, phát triển hạ tầng đô thị.

Cụ thể: nâng cao chất lượng cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho công tác dạy và học ở các nhà trường; đầu tư các hạng mục sân vận động trung tâm; chỉnh trang chợ Tân Sơn, chợ Tân Lang trở thành các chợ trung tâm, thúc đẩy phát triển thương mại; dành quỹ đất để thực hiện tiêu chí đất cây xanh sử dụng công cộng. Với nhu cầu xây dựng nhiều hạng mục công trình mới, việc rà soát, điều chỉnh cho phù hợp với nhu cầu sử dụng đất trong quy hoạch chung là hết sức cần thiết, nhằm bảo đảm cho Tân Sơn thực hiện các mục tiêu trong giai đoạn tới. 

Nhiều ý kiến đề xuất cần xem xét có nên lập quy hoạch NTM giai đoạn 2020-2030 hay không. Bởi yêu cầu phát triển kinh tế trong 10 năm tới có nhiều thay đổi so với giai đoạn 2010-2020. Nhu cầu sử dụng đất cũng đang có nhiều biến động. Nếu không điều chỉnh hoặc lập quy hoạch lại thì rất khó đạt tiêu chí này, nhất là khi yêu cầu đạt chuẩn tiêu chí quy hoạch có sự thay đổi. 

Có thể thấy, các địa phương đều dành sự quan tâm lớn trong công tác quy hoạch NTM. Việc điều chỉnh quy hoạch chung, quy hoạch tổng thể cần có chủ trương và thực hiện đúng theo quy định và sự chỉ đạo của tỉnh để bảo đảm phù hợp với quy hoạch chung cấp huyện, quy hoạch phân khu đô thị, quy hoạch chuyên ngành của cấp trên và dự báo về quy mô dân số, lao động... Quá trình thực hiện điều chỉnh, bổ sung quy hoạch xây dựng NTM phải tuân thủ các bước.

Yêu cầu đặt ra là xây dựng NTM gắn với tái cơ cấu nông nghiệp và gắn với xây dựng đô thị văn minh. Quy hoạch NTM không chỉ dừng lại ở quy hoạch trên địa bàn xã, mà còn là sự gắn kết để phát triển có hệ thống, mang tính liên vùng. Chính vì vậy, trong quy hoạch xây dựng NTM không thể thiếu tầm nhìn chiến lược, vừa tạo được sự kết nối, phù hợp với quy hoạch khác, vừa có tính kế thừa và phát huy những lợi thế, thế mạnh ở địa phương, thúc đẩy việc chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo định hướng phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh trong giai đoạn tới.

Bích Huệ