Nâng cao chất lượng đội ngũ trọng tài thể thao

Phong trào thể dục thể thao (TDTT) quần chúng của Hà Nam từ chỗ phát triển tự phát nay đã trở thành tự giác. Từ chỗ tập luyện ít môn trở nên đa dạng các loại hình và môn thể thao. Hà Nam hiện có gần 1.300 câu lạc bộ TDTT và khoảng 1.645 điểm, nhóm tập luyện TDTT. Có phong trào, có nhiều người tham gia nên nhu cầu giao lưu, giao hữu, thi đấu tăng. Và để một giải thi đấu thành công, ngoài đội ngũ huấn luyện viên, hướng dẫn viên, cộng tác viên, vận động viên (VĐV) thì không thể thiếu đội ngũ trọng tài. Họ là những người điều khiển trận thi đấu thể thao, giải quyết tranh chấp liên quan đến thể thao theo luật. Nhưng trên thực tế, công tác trọng tài ở các trận thi đấu cơ sở hay cấp tỉnh hiện nay chưa được coi trọng, công tác trọng tài yếu dẫn đến nhiều giải thể thao không khoa học, thực hiện luật thể thao còn hạn chế, quyết định của trọng tài không được coi trọng dẫn đến chất lượng chuyên môn của nhiều giải thi đấu thấp, không đạt mục tiêu như kỳ vọng.

Trong bất kỳ giải thi đấu thể thao nào, điều lệ là văn bản quy định các điều khoản mà các đoàn, các VĐV tham gia phải tuân thủ. Nội dung cơ bản của điều lệ cuộc thi thể thao gồm: tên giải, mục đích, yêu cầu, thời gian, địa điểm tổ chức giải; đối tượng và điều kiện tham dự; nội dung, thể thức và cách tính thành tích thi đấu, áp dụng luật thi đấu; quy định về khen thưởng, kỷ luật, giải quyết khiếu nại; quy định về hồ sơ và thủ tục đăng ký thi đấu, kinh phí, điều khoản thi hành… Các nội dung của điều luật rất cụ thể và đều được thông qua trong cuộc họp chuyên môn trước các giải đấu. Tuy nhiên, khi tiếp nhận điều lệ, các đoàn tham gia chủ yếu tuyển chọn, tập hợp VĐV và tổ chức tập luyện. Trong khi đó, điều quan trọng nhất là việc tuân thủ luật thi đấu hiện hành của bộ môn lại không được coi trọng, dẫn đến hướng dẫn sai, bắt lỗi sai.

Cụ thể điều này diễn ra rõ nhất ở các giải thi đấu Đại hội TDTT các cấp tổ chức 4 năm một lần. Đối với cấp huyện, đây là giải thi đấu thành tích cao đánh giá cả một quá trình phát triển phong trào TDTT của đơn vị, là tiêu chí trong việc xếp hạng thi đua khen thưởng. Ở Đại hội TDTT lần thứ VIII (năm 2018), với phong trào tập luyện bóng chuyền hơi khá phát triển, huyện Bình Lục tổ chức giải cấp huyện và tuyển chọn được một đoàn VĐV với chất lượng chuyên môn khá tốt, các kỹ thuật, kỹ năng được huấn luyện bài bản và khá tự tin khi thi đấu cấp tỉnh. Nhưng do các VĐV, hướng dẫn viên và nhất là trọng tài cơ sở không hiểu luật, không thuộc luật nên khi thi bị bắt lỗi rất nhiều dẫn đến không đạt được thứ hạng cao. Nhất là lỗi trong các tình huống tấn công, Luật Bóng chuyền hơi quy định các VĐV ở hàng sau đều có thể tham gia tấn công bất kỳ quả bóng ở độ cao nào nhưng khi bật nhảy đập bóng chân không được vượt vạch 2m; VĐV ở khu 2m không được đập khi quả bóng cao hơn mép trên của lưới, mà chỉ được chuyền bóng sang sân đối phương có độ vồng lên hoặc ngang bằng lúc qua lưới.

 Chơi thể thao ở cơ sở với mục đích giải trí, rèn luyện sức khỏe, theo phong trào nên khi chơi mỗi người mỗi kiểu nhưng khi thi đấu phải tuân theo luật. Những năm qua, các môn thể thao truyền thống ở tỉnh ta được khuyến khích và cũng khá phát triển, trong đó có môn kéo co. Đây cũng là một trong các môn thi đấu đại hội TDTT cấp huyện và tỉnh. Theo Luật Kéo co quy định, ngoài số lượng VĐV cân bằng mỗi bên, các bên còn phải có tổng số trọng lượng cơ thể của các VĐV cân bằng nhau để bảo đảm tính công bằng trong thi đấu. Trước khi vào thi đấu, phải thực hiện cân trọng lượng, các VĐV của Kim Bảng đã phản đối, họ cho rằng chơi vui thì không cần cân trọng lượng, ai to khỏe thì thi đấu. Lúc này rất cần có trọng tài phân giải nhưng trọng tài không đủ “oai” ra quyết định, giải thi đấu trở nên nhốn nháo, mất đi sự nghiêm túc của một giải thể thao thi đấu đại hội.

Trọng tài các giải đấu cấp tỉnh cũng gồm nhiều thành phần, đa phần không được đào tạo, tập huấn về công tác trọng tài nên khi tham gia bắt giải không chuẩn chỉ, tâm thế, tác phong, nguyên tắc còn hạn chế. Với rất nhiều môn thể thao cấp tỉnh hay liên đoàn, ban tổ chức các giải đấu nhiều khi phải mời trọng tài thể thao trung ương, trọng tài của các liên đoàn trung ương hay những tổ chức trọng tài có uy tín về tham gia công tác trọng tài cho giải.

Từ thực trạng này, vừa qua, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã mở lớp tập huấn trọng tài cho 5 môn thể thao phổ biến nhất, thu hút đông người chơi nhất, gồm bóng bàn, cầu lông, bóng chuyền hơi, kéo co và quần vợt. Lớp tập huấn thu hút gần 120 học viên tham gia, là công chức ngành văn hóa, các hướng dẫn viên, cộng tác viên TDTT các xã; cán bộ, viên chức trung tâm văn hóa, thông tin và thể thao (VH,TT&TT) các huyện, thị xã, thành phố; chủ nhiệm các câu lạc bộ TDTT; thầy, cô giáo các trường phổ thông, cán bộ phong trào trong các lực lượng vũ trang; người biết chơi một trong các môn thể thao hiện đang công tác, làm việc tại cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp và các tổ chức xã hội thuộc lĩnh vực thể thao trong toàn tỉnh.

Với mục đích nhằm nâng cao trình độ tổ chức, điều hành các giải thi đấu của lực lượng trọng tài trong toàn tỉnh, các học viên được nắm bắt sơ lược lịch sử quá trình phát triển môn quần vợt, kéo co, bóng bàn, cầu lông, bóng chuyền hơi; cập nhật các kiến thức cơ bản về luật; phương pháp trọng tài; kỹ năng tổ chức điều hành các giải thi đấu; phương pháp trọng tài chính, trọng tài thứ hai, trợ lý trọng tài và tham gia tổ chức, điều hành một số trận đấu phục vụ cho tập huấn.

Học viên Nguyễn Dung Khánh, Phó Giám đốc Trung tâm VH,TT&TT huyện Kim Bảng cho biết: Lớp tập huấn rất có ý nghĩa vì nó không chỉ cho tôi thêm kiến thức, kỹ năng chuyên môn, mà còn có thêm kinh nghiệm thực tiễn trong khi thực hiện nhiệm vụ. Qua đây, tôi cũng mong muốn cơ quan chuyên môn thường xuyên có những lớp tập huấn để chúng tôi được trao đổi, cập nhật những kiến thức mới, đặc biệt là tập huấn những môn thể thao là thế mạnh của địa phương.

Thể thao nhằm mục đích duy trì, cải thiện nâng cao kỹ năng, năng lực chuyên môn, rèn luyện sức khỏe, đem lại niềm vui, hứng khởi cho những người tham gia và cũng như người xem. Hy vọng khi công tác trọng tài được quan tâm nâng cao chất lượng, để đội ngũ trọng tài có đủ năng lực, trình độ tham gia tổ chức, điều hành các trận đấu, các giải thể thao bảo đảm công tâm, công bằng, đúng luật, góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng phong trào TDTT trong toàn tỉnh.

Chu Bình