Gặp ông trong một lần về công tác ở cơ sở, ấn tượng đầu tiên với tôi về ông là hình ảnh một cựu chiến binh (CCB) nhanh nhẹn, hoạt bát, nhiệt tình. Ông là Đào Văn Quân, thôn Yên Từ, xã Mộc Bắc (huyện Duy Tiên), người đã suốt 10 năm qua đi tìm thân nhân cho liệt sĩ - những người đồng đội của mình còn nằm lại nơi chiến trường ác liệt năm xưa.
Khi nghe chúng tôi đặt vấn đề được viết về ông, viết về những việc làm ý nghĩa ông đã làm bao năm nay, ông từ tốn nói: Việc tôi làm không to tát gì, chỉ xuất phát từ đáy lòng và cũng là tâm nguyện của tôi - một người lính may mắn được trở về từ cuộc chiến giành độc lập dân tộc. Trong thâm tâm tôi luôn day dứt rằng bao đồng đội của tôi nằm lại nơi chiến trường, người thì rõ danh tính, người thì không rõ danh tính, có người đã được người thân gia đình tìm và đưa về an nghỉ nơi quê nhà, nhưng cũng còn rất nhiều người còn nằm đó, gia đình chưa kết nối được. Với mong muốn tìm lại được người thân cho các Anh hùng liệt sĩ, tôi đã tìm mọi cách để thông tin về đồng đội của tôi tới gia đình, địa phương, để các liệt sĩ còn nằm ở đâu đó nơi chiến trường được trở về bên gia đình, quê hương.
Ông Đào Văn Quân, thôn Yên Từ, xã Mộc Bắc (Duy Tiên) trò chuyện về những thông tin liệt sĩ trong cuộc hành trình của mình.
Với tâm nguyện ấy, ông Đào Văn Quân đã tình nguyện thực hiện cuộc hành trình hiếm có từ nhiều năm nay mà ít người có thể tưởng tượng được - hành trình tìm lại người thân cho liệt sĩ.
Kể về cuộc hành trình ấy ông cho chúng tôi xem một tập danh sách dài đến hàng trăm, hàng nghìn liệt sĩ ở khắp các địa phương trong cả nước. Những tờ giấy lưu thông tin liệt sĩ ấy đã úa màu thời gian được ông cất giữ rất cẩn thận. Đó là thông tin các liệt sĩ hy sinh ở khắp các chiến trường từ Bắc tới Nam và cả các liệt sĩ hy sinh ở chiến trường Lào, Cam - pu - chia.
Hỏi về những khó khăn mà ông gặp phải trong cuộc hành trình của mình, ông không hề ca thán về sự khó khăn về vật chất mà chỉ là những khó khăn do khách quan đem lại. Có nhiều địa chỉ do địa giới hành chính thay đổi nhiều lần, một số làng, xã tách, nhập thay đổi tên gọi khiến việc tìm đúng địa chỉ người thân liệt sĩ mất rất nhiều thời gian.
Rồi có những gia đình ở quá xa, ông không thể trực tiếp đến được, ông tìm mọi cách để có thể liên lạc, trao đổi thông tin qua đường bưu điện. Ông nhẩm tính, trung bình mỗi năm, ông có thể trao đổi thông tin tìm kiếm tới khoảng gần 200 gia đình, thân nhân liệt sĩ. Mỗi khi tìm được gia đình, người thân cho các liệt sĩ khiến ông rất vui và như có thêm động lực để tiếp tục cuộc hành trình của mình. Chính vì thế, dù đã ở tuổi 63, nhưng nhiệt tình ấy trong ông không hề suy giảm.
Tham gia quân ngũ từ năm 15 tuổi theo Lệnh tổng động viên, ông Quân đầu quân cho Trung đoàn 88, Sư đoàn 308, từng chiến đấu trên các chiến trường từ chiến trường Khe Sanh đến Đông Hà, Quảng Trị,.. rồi chiến dịch lịch sử Hồ Chí Minh, may mắn chỉ bị thương, nhưng chứng kiến bao đồng đội ngã xuống mãi mãi nằm lại nơi chiến trường, ông luôn cảm thấy không được yên lòng.
Năm 1978, rời quân ngũ trở về quê hương nhưng ký ức về những người đồng đội hy sinh trong chiến trường luôn khiến ông day dứt. Rồi những người đồng đội cũ tìm gặp lại nhau, tới năm 2007 khi được thủ trưởng cũ gặp gỡ, trò chuyện và trao đổi về nhiệm vụ tìm thân nhân cho liệt sĩ của đơn vị, ông đã tình nguyện nhận nhiệm vụ này, bởi ông nghĩ đây không chỉ là trách nhiệm của những người còn sống đối với những đồng đội đã hy sinh vì độc lập, tự do cho dân tộc, mà đây còn là sự tri ân của mình với các Anh hùng liệt sĩ.
Nhiệm vụ của ông lúc đầu là kết nối tìm người thân cho liệt sĩ của đơn vị thuộc Trung đoàn 88, Sư đoàn 308, nhưng sau này càng ngày ông càng nhận được nhiều thông tin về mộ liệt sĩ ở nhiều đơn vị khác và ở khắp các địa phương trong cả nước. Ông không quản ngại xa xôi, vất vả, sẵn sàng lên đường khi cần thiết. Công việc ấy dù không có thù lao, lại phải chi phí nhiều nhưng ông không hề đắn đo.
Với đồng lương ít ỏi (lương thương binh hạng 3), cơ bản ông tiết kiệm để chi phí cho việc này. Nhiều lúc vợ con cũng phải hỗ trợ thêm cho ông. Và niềm vui lớn của ông đó là ngày càng tìm được nhiều địa chỉ gia đình các liệt sĩ. Chính vì vậy, cùng với kho thông tin liệt sĩ là bao giấy khen, bằng khen, kỷ niệm chương ông Quân được các cấp khen tặng.
Ông bảo, cũng may có vợ con hiểu, thông cảm và hỗ trợ nhiều nên ông đã hoàn thành được tâm nguyện của mình. Làm được việc này ông cảm thấy rất thanh thoát trong lòng. Ông bảo: Tôi chỉ mong mình còn khỏe ngày nào, sẽ tiếp tục kết nối thông tin, tìm kiếm gia đình, người thân cho những đồng đội của mình, có như vậy tôi mới cảm thấy yên lòng.
Chia tay chúng tôi, ông dặn: Nếu có thông tin gì về liệt sĩ, gia đình liệt sĩ thì liên hệ với ông theo số điện thoại 0947.347.590, bất cứ lúc nào ông cũng sẵn lòng…
Hương Giang
Phương Dung