Những năm qua, hạ tầng đồng ruộng tại xã Hợp Lý (Lý Nhân) được quan tâm đầu tư, nâng cấp; trong đó, địa phương chú trọng xây dựng, nâng cấp hệ thống kênh mương nội đồng giúp nâng cao năng lực phục vụ tưới, tiêu. Đây là điều kiện thuận lợi để thực hiện chuyển dịch cơ cấu mùa vụ, cơ cấu giống cây trồng, nâng cao hiệu quả sản xuất.
Xã Hợp Lý có diện tích đất canh tác gần 200 ha, gồm 100 ha đất lúa và 100 ha đất màu ven sông Châu. Tuy nhiên, địa phương lại nằm ở cuối nguồn tưới, tiêu của hệ thống thủy lợi do Xí nghiệp Thủy nông Lý Nhân phục vụ nên không thuận lợi trong việc tưới tiêu phục vụ sản xuất. Để phát triển sản xuất, từ hơn 10 năm nay xã đã thực hiện quy hoạch lại đồng ruộng, nâng cấp hệ thống kênh mương đồng bộ trên các cánh đồng với tổng số 31 km (tăng 30% so với trước). Các tuyến kênh trên địa bàn hằng năm đều được tu bổ, nạo vét, giải tỏa khơi thông dòng chảy. Tổng kinh phí thực hiện công tác thủy lợi nội đồng trên địa bàn duy trì hằng năm từ 70 - 80 triệu đồng từ nguồn cấp bù thủy lợi phí của Nhà nước và phí thủy nông mặt ruộng.
Nhằm nâng cao hơn nữa năng lực phục vụ của hệ thống kênh mương nội đồng, xã đã tranh thủ các nguồn kinh phí hỗ trợ của cấp trên (tỉnh, huyện) cùng phần đối ứng tại địa phương để tiến hành kiên cố hóa kênh mương. Quá trình đầu tư xây dựng, xã ưu tiên lựa chọn những trục kênh tưới, tiêu chính trên các cánh đồng để thực hiện. Đến nay, toàn xã đã có tổng số hơn 13 km kênh được kiên cố hóa, chiếm trên 70% kênh chính và hơn 40% tổng chiều dài kênh mương. Đồng thời, đang xây dựng kiên cố hơn 1 km kênh trục chính của trạm bơm tưới Hợp Lý. Theo ông Trần Văn Hiên, Giám đốc Hợp tác xã Nông nghiệp Hợp Lý, kênh mương được đầu tư xây dựng đồng bộ đã phát huy tốt hiệu quả hoạt động phục vụ sản xuất. Tưới, tiêu trên đồng ruộng cơ bản được bảo đảm, rút ngắn được 50% thời gian so với trước. Công tác thủy lợi được bảo đảm, sản xuất đã có sự thay đổi đáng kể…
Tuyến kênh tưới chính trạm bơm Hợp Lý được kiên cố hóa.
Từ việc đầu tư và khai thác tốt hệ thống kênh mương, cơ cấu mùa vụ của xã Hợp Lý đã có bước chuyển tích cực. Sản xuất vụ đông trên đất hai lúa đã phát triển và trở thành vụ chính thứ 3 trong năm. Hợp Lý là địa phương duy nhất trong tỉnh có sản xuất vụ đông phủ kín trên 90% diện tích đất 2 lúa, với khoảng hơn 80 ha. Đậu tương là cây trồng chủ lực được người dân lựa chọn gieo trồng trong vụ đông do phù hợp với đồng đất, tiết kiệm thời gian trồng, chăm sóc và cho lợi nhuận cao gấp 2 lần vụ lúa. Trên đất màu khoảng 100 ha, cũng có 80% diện tích được chuyển đổi từ trồng cây ngô lai trước đây sang trồng cây lá dong. Tại Hợp Lý đã hình thành vùng trồng lá dong tập trung, cung cấp cho thị trường với số lượng lớn. Lá dong của Hợp Lý hiện được bán ở nhiều tỉnh, thành khu vực phía Bắc và đã có thời điểm lá dong được xuất khẩu sang thị trường nước ngoài. Hiện nay, giá trị sản xuất trên diện tích canh tác của Hợp Lý đạt bình quân 135 triệu đồng/ha/năm; cao nhất, diện tích trồng lá dong cho giá trị khoảng 200 triệu đồng/ha/năm. Bà Trần Thị Hòa, người dân xã Hợp Lý cho biết: Thời gian qua, việc tưới, tiêu phục vụ cho sản xuất tại địa phương luôn được bảo đảm, hạn chế thấp nhất tình trạng cây trồng bị ngập úng quá lâu khi gặp mưa lớn. Gia đình tôi có hơn 4 sào đất lúa trong vụ đông được trồng toàn bộ cây đậu tương cho thu nhập khá, cải thiện cuộc sống…
Tuy hệ thống kênh mương nội đồng tại Hợp Lý đã được đầu tư nhưng vẫn còn những hạn chế, bất cập. Cụ thể, việc kết nối với hệ thống thủy lợi chính của Nhà nước chưa được thực sự đồng bộ; trạm bơm tưới chính lấy nước từ sông Châu do hợp tác xã nông nghiệp quản lý được xây dựng cách đây hơn 50 năm có đoạn kênh dẫn dài hơn 200 m không còn phù hợp với thực tế hiện nay. Vào mùa khô, việc lấy nước đổ ải làm đất gieo cấy lúa xuân của trạm bơm khó khăn do nhiều thời điểm bị treo giỏ; kênh mương tuy được kiên cố hóa nhiều nhưng vẫn còn những điểm nghẽn…
Tình hình thời tiết, khí hậu hiện nay thường xuyên xảy ra những hiện tượng cực đoan, hạn hán, ngập úng gia tăng. Để hạn chế những thiệt hại do thiên tai gây ra và để hệ thống kênh mương trên địa bàn phát huy tốt nhất hiệu quả phục vụ sản xuất, xã Hợp Lý mong muốn cần tiếp tục nhận được sự hỗ trợ của Nhà nước và cả doanh nghiệp thủy nông trong đầu tư xây dựng, nâng cấp hệ thống kênh mương đồng bộ; đồng thời, tạo điều kiện xây dựng lại trạm bơm Hợp Lý lấy nước trực tiếp từ lòng sông… Như vậy, việc phục vụ tưới, tiêu mới phát huy tốt nhất hiệu quả, góp phần thúc đẩy sản xuất nông nghiệp tại địa phương phát triển, nâng cao giá trị trên diện tích canh tác và thu nhập cho người dân.
Manh Hùng