Chúng tôi đến làng Chều (xã Nguyên Lý, Lý Nhân) vào một buổi chiều cuối năm, đúng thời điểm bà con đang tranh thủ thời tiết nắng hanh, chuyển những mẻ bánh đa nem ra phơi. Nhìn những phên bánh trắng mịn, hòa mình vào không khí nhộn nhịp của làng nghề những ngày cuối năm, mới cảm nhận được phần nào sức sống mới của một làng nghề 700 năm tuổi.
Trải qua 700 năm với bao thăng trầm, người dân làng Chều vẫn tận tâm với nghề làm bánh đa nem. Và nghề không phụ người ngày càng phát triển đem lại cuộc sống khấm khá cho người dân nơi đây. Trước kia, sản phẩm bánh đa nem làng Chều được sản xuất chủ yếu bằng phương pháp thủ công, với quy trình đơn giản: từ chọn nguyên liệu, trộn bột, cán bánh, sấy khô cho đến đóng gói đều được làm bằng tay. Tuy nhiên, khi yêu cầu về số lượng và chất lượng sản phẩm ngày càng cao, phương pháp sản xuất truyền thống không thể đáp ứng được những đơn hàng lớn và yêu cầu cao hơn của khách hàng, người dân làng nghề phải đối diện với không ít khó khăn, thách thức.
Đứng trước đòi hỏi ngày càng cao của thị trường, các chủ cơ sở sản xuất bánh đa nem ở làng Chều đã mạnh dạn đầu tư công nghệ mới để nâng cao hiệu quả sản xuất và khả năng cạnh tranh với các sản phẩm tương tự trên thị trường. Anh Trần Văn Tường, Chủ tịch Hiệp hội sản xuất và kinh doanh bánh đa nem làng Chều cho biết: Những năm gần đây, hầu hết các hộ làm nghề đã áp dụng khoa học kỹ thuật, từng bước hoàn thiện công nghệ sản xuất. Với quy trình sản xuất khép kín, đã cho sản phẩm chất lượng cao được nhiều người tiêu dùng biết đến và tin tưởng sử dụng. Nhờ đó, sản lượng bánh đa nem sản xuất và tiêu thụ hằng năm đều tăng cao. Việc nâng cao chất lượng kết hợp với cải tiến mẫu mã sản phẩm không chỉ đem lại lợi thế cạnh tranh mà còn góp phần để bánh đa nem làng Chều mở rộng thị trường tiêu thụ; tăng cường hợp tác với các nhà phân phối lớn, các chuỗi siêu thị và hướng tới xuất khẩu.
Ứng dụng công nghệ góp phần tăng năng suất cho sản phẩm bánh đa nem làng Chều. Ảnh: Đức Huy
Anh Trần Văn Kiên, Giám đốc Công ty cổ phần Chiến Hương chia sẻ: “Trong 3 năm trở lại đây, để cải thiện năng suất và chất lượng sản phẩm, công ty đã áp dụng công nghệ cao, chuỗi sản xuất khép kín vào các công đoạn trong quy trình sản xuất (như máy trộn bột tự động, máy cán bột và làm mỏng; máy sấy khô, đóng gói tự động…). Các thiết bị máy móc hiện đại không chỉ giúp tiết kiệm thời gian mà còn bảo đảm tỷ lệ bột và nước chính xác, độ mỏng của bánh đều, giúp bánh không bị vỡ vụn hoặc dính vào nhau. Trước đây, bánh đa nem thường được sấy khô bằng phương pháp truyền thống như phơi dưới nắng hoặc sấy trong lò sấy nhỏ. Tuy nhiên, cách làm này không bảo đảm chất lượng sản phẩm và dễ gây mất vệ sinh. Vì vậy, anh đã áp dụng phương pháp sấy khô công nghiệp (dạng dây chuyền). Nhờ đó, đã tăng khả năng bảo quản, giúp bánh giữ được hương vị lâu hơn khi đến tay người tiêu dùng.
Khi được hỏi về việc ứng dụng công nghệ vào trong sản xuất, liệu rằng có mất đi hương vị đậm đà truyền thống của bánh đa nem làng Chều không, anh Kiên cho biết: Dù công nghệ đã thâm nhập sâu vào quá trình sản xuất, bản thân tôi hay các chủ cơ sở ở làng Chều vẫn rất chú trọng việc gìn giữ những giá trị truyền thống của sản phẩm. Công nghệ không làm mất đi nét đẹp văn hóa của nghề làm bánh truyền thống, mà ngược lại, nó giúp nâng tầm giá trị sản phẩm, giúp thương hiệu bánh đa nem làng Chều được người tiêu dùng trong nước và quốc tế biết đến nhiều hơn.
Theo ông Đặng Xuân Đạo, Chủ tịch UBND xã Nguyên Lý, hiện đã có 5/6 thôn trong xã tham gia sản xuất bánh đa nem, thu hút và giải quyết việc làm cho trên 1.200 lao động địa phương. Năm 2023, doanh thu từ nghề làm bánh đa nem ở làng Chều ước đạt khoảng 336 tỷ đồng. Sản phẩm được xuất khẩu đi nhiều nước, như Trung Quốc, Ấn Độ, Pháp và các nước Đông Âu… Với chất lượng và mẫu mã ngày càng được cải thiện, sản phẩm của làng nghề đã vượt ra khỏi “lũy tre làng” vươn đến thị trường quốc tế. “Người cũng không phụ nghề” nên “nghề không phụ người”, thu nhập bình quân của một lao động đạt từ 8-10 triệu đồng/tháng, rất nhiều lao động trẻ đã quyết tâm tìm hiểu, đổi mới sáng tạo, phát triển xây dựng và giữ gìn thương hiệu bánh đa nem làng Chều... Hiện nay, làng nghề đã, đang giải quyết được những khâu còn yếu kém, tăng cường đầu tư, mở rộng sản xuất, quan tâm cải tiến công nghệ, đa dạng hóa mẫu mã, nâng cao chất lượng sản phẩm để tăng khả năng cạnh tranh, đồng thời đáp ứng các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, để hướng đến mở rộng thị trường lan tỏa sản phẩm đến với người tiêu dùng nhiều hơn.
Tin rằng, với việc áp dụng công nghệ trong sản xuất bánh đa nem làng Chều không chỉ giúp nâng cao chất lượng, năng suất và tính cạnh tranh mà còn mở ra những cơ hội phát triển mới cho sản phẩm này trên thị trường trong và ngoài nước. Sự kết hợp giữa kỹ thuật hiện đại và bí quyết truyền thống không chỉ giúp bánh đa nem làng Chều có chất lượng vượt trội mà còn bảo tồn những giá trị văn hóa, góp phần phát triển nghề làm bánh lâu dài và bền vững.
Hà Trang