Để việc vận chuyển hành khách và hàng hoá được lưu thông toàn cầu, các quốc gia chia sẻ vùng trời dựa trên một số nguyên tắc.
Biên giới trên trời của một quốc gia về cơ bản được xác định theo biên giới đất liền và hải giới nước đó. Không có điều lệ về việc giới hạn chiều cao vùng trời của một quốc gia, song thông thường, không phận được xác định theo độ cao tối đa của máy bay dân dụng là 10-12 km và máy bay quân sự ở khoảng 21 km. Ở độ cao từ 100 km so với mặt nước biển, bầu khí quyển trở nên quá loãng để cung cấp đủ lực nâng cho các máy bay thông thường duy trì hành trình. Vì thế, Liên đoàn Hàng không Quốc tế cũng xác định vùng trời từ 100 km trở lên được xem như vùng không gian.
Nhiều du khách nghĩ rằng máy bay được di chuyển tự do trên vùng trời nhưng trên thực tế, các hãng hàng không phải tuân thủ quy định về không phận của những quốc gia mình bay ngang qua. Ảnh: Depphotos
Trong không phận của mình, quốc gia có quyền tự do quyết định ai được phép và không được phép bay qua. Quốc gia có quyền cấm hoặc hạn chế các chuyến bay qua lãnh thổ của mình. Ngoài ra, quốc gia này cũng có nghĩa vụ đảm bảo an ninh cho các tàu bay mà họ đã cho bay ngang qua lãnh thổ của mình, ví dụ, cho phép chúng hạ cánh để bảo dưỡng hay xử lý sự cố.
Chủ quyền vùng trời không thể được chuyển giao hoặc cho đi, nhưng quyền kiểm soát không phận có thể được uỷ quyền. Đất nước Liechtenstein nhỏ bé đã uỷ quyền vùng trời của mình cho láng giềng Thuỵ Sĩ.
Thông thường, các hãng hàng không phải trả một khoản phí để bay ngang qua các quốc gia khác. Hầu hết các quốc gia đều cho "thuê" vùng trời nhất định cho các hãng hàng không nước ngoài, cho phép họ bay qua. Các hãng đôi khi chọn đường bay dài hơn để tránh bị tính phí cao, song trên thực tế việc này khó hơn tưởng tượng, do không phận của một quốc gia có thể lớn hơn diện tích đất liền vì liên quan đến các hòn đào, ví dụ, không phận Mỹ kéo dài tận Philippines. Một số quốc gia cũng cung cấp thêm dịch vụ kiểm soát không lưu. Không có phí tiêu chuẩn quốc tế chung cho dịch vụ này. Tại Canada, phí này dựa trên trọng lượng của máy bay và khoảng cách di chuyển trong khi tại Mỹ, phí chỉ dựa trên độ dài hành trình.
Vùng trời không thuộc về quốc gia nào như trên Nam Cực hoặc đại dương được coi là không phận quốc tế. Bất kỳ ai cũng có thể bay ngang qua đó, song phải tuân thủ luật hàng không quốc tế.
VNE