Chú trọng xây dựng văn hóa trong Đảng và hệ thống chính trị

Xây dựng văn hóa trong Đảng và hệ thống chính trị là làm cho những chuẩn mực giá trị đạo đức cách mạng thấm sâu trong sinh hoạt Đảng, trong các hoạt động của cả hệ thống chính trị, thấm sâu trong mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân. Văn hóa - với những giá trị tự thân của nó, cũng phải vừa là mục tiêu vừa là động lực, là nguồn sức mạnh nội sinh cho sự phát triển vững mạnh của Đảng. 

Điều quan trọng và được nhấn mạnh 

Văn hóa trong Đảng Cộng sản Việt Nam - đội tiền phong của giai cấp công nhân, đảm trách sứ mệnh lịch sử lãnh đạo nhân dân thực hiện mục tiêu giành độc lập dân tộc và xây dựng chủ nghĩa xã hội là thước đo trình độ văn minh của Đảng và là nhân tố quan trọng quyết định năng lực lãnh đạo, địa vị cầm quyền của Đảng.

Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 khóa VIII về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, đã khẳng định: Để xây dựng và phát triển văn hóa trong xã hội, trước hết “phải xây dựng văn hóa từ trong Đảng, trong bộ máy nhà nước... Văn hóa đạo đức và lối sống lành mạnh phải được thể hiện trước hết trong mọi tổ chức đảng, nhà nước, đoàn thể, trong cán bộ, viên chức nhà nước, trong từng đảng viên”. 

Nghị quyết Hội nghị lần thứ 9 khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước, khẳng định: “Chú trọng chăm lo xây dựng văn hóa trong Đảng, trong các cơ quan nhà nước và các đoàn thể; coi đây là nhân tố quan trọng để xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh”. 

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng khẳng định nhiệm vụ tổng quát về xây dựng Đảng trong giai đoạn mới: “Tiếp tục đẩy mạnh xây dựng, chỉnh đốn Đảng, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa và hệ thống chính trị toàn diện, trong sạch, vững mạnh. Đổi mới phương thức lãnh đạo, cầm quyền của Đảng. Xây dựng tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Tiếp tục đẩy mạnh đấu tranh phòng, chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, “lợi ích nhóm”, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ. Xây dựng đội ngũ đảng viên và cán bộ các cấp, nhất là cấp chiến lược đủ phẩm chất, năng lực, uy tín, ngang tầm nhiệm vụ. Củng cố niềm tin, sự gắn bó của nhân dân với Đảng, Nhà nước, chế độ xã hội chủ nghĩa”.

Nhiệm vụ trọng tâm xây dựng Đảng được đặt “trên nền” của “Định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 - 2030”, trong đó “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư duy, xây dựng, hoàn thiện đồng bộ thể chế phát triển bền vững về kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội, môi trường..., tháo gỡ kịp thời những khó khăn, vướng mắc; khơi dậy mọi tiềm năng và nguồn lực, tạo động lực mới cho sự phát triển nhanh và bền vững đất nước” và “Phát triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc để văn hóa, con người Việt Nam thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc” (Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XIII). 

Xây dựng văn hóa trong Đảng được đặt trong và thống nhất với nhiệm vụ xây dựng văn hóa và con người là nền tảng, là sức mạnh nội sinh bảo đảm cho việc thực hiện mục tiêu “xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức”.

Vẫn là vấn đề cấp bách trong xây dựng, chỉnh đốn Đảng

Tuy nhiên, cho đến nay văn hóa trong Đảng vẫn còn nhiều bất cập hiện ra dưới các biểu hiện khác nhau. Đó là sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí, mất dân chủ, vô trách nhiệm trong một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên… Một bộ phận cán bộ, đảng viên thoái hóa biến chất gây ra những hậu quả nghiêm trọng làm rối loạn kỷ cương phép nước, gây thiệt hại về kinh tế, làm mất lòng tin của nhân dân. Có nơi tổ chức Đảng không phát huy được vai trò lãnh đạo, kỷ luật Đảng lỏng lẻo, công tác xây dựng và củng cố đội ngũ tiến hành chậm chạp. Phương thức lãnh đạo của một số tổ chức Đảng chậm đổi mới, quan liêu, xa dân... Những điều này đang làm vẩn đục văn hóa trong Đảng, làm suy giảm niềm tin của nhân dân đối với Đảng, làm phương hại tới năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng. Đó cũng chính là những biểu hiện suy thoái về văn hóa, biểu hiện của sự yếu kém và thiếu hụt năng lực văn hóa, biểu hiện của sự lệch chuẩn văn hóa của một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên. 

Xây dựng văn hóa trong Đảng và hệ thống chính trị vẫn đang là một trong những vấn đề cấp bách, nhằm góp phần xây dựng Đảng “là đạo đức, là văn minh”. 

Để tính văn hóa trong Đảng ngày càng cao 

Xây dựng văn hóa trong Đảng và rộng hơn là cả hệ thống chính trị, theo nghĩa rộng, là xây dựng và nâng cao văn hóa lãnh đạo của Đảng, vai trò quản lý của Nhà nước và các đơn vị trong hệ thống chính trị bao gồm cả nội dung xây dựng một đội ngũ cán bộ, đảng viên có văn hóa - làm việc có văn hóa và sống có văn hóa, có tư tưởng, đạo đức, lối sống và đời sống lành mạnh v.v. Xây dựng văn hóa trong Đảng, trong các cơ quan nhà nước, trong hệ thống chính trị cũng là xây dựng Đảng trong sạch, vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và đạo đức nhờ đó nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng, hoàn thiện phương pháp, phong cách lãnh đạo, giữ vững các nguyên tắc của Đảng... để tổ chức Đảng mang đậm tính văn hóa. 

Tính văn hóa trong Đảng trước hết đậm nét nhân văn trong mục tiêu, lý tưởng của Đảng. Mục tiêu đấu tranh trên hết và trước hết của Đảng là giải phóng dân tộc khỏi ách áp bức của chủ nghĩa thực dân - một vết nhơ trong văn hóa nhân loại. Đảng đại diện cho lợi ích của dân tộc, của quần chúng lao động và toàn thể nhân dân. Sau khi hoàn thành sứ mệnh lãnh đạo nhân dân đấu tranh giành độc lập dân tộc, Đảng lãnh đạo toàn dân xây dựng đất nước Việt Nam phát triển về mọi mặt, nâng cao mức sống của nhân dân, nâng cao vị thế của quốc gia. 

Văn hóa trong (và của) Đảng được thể hiện đậm tính nhân dân ở mối liên hệ mật thiết giữa Đảng và nhân dân. Mọi đường lối, chủ trương của Đảng đều phải xuất phát từ nguyện vọng, quyền và lợi ích chính đáng của nhân dân, với nguyên tắc “Đảng lãnh  đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ”, với nguyên tắc và cơ chế “Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân thụ hưởng”. Làm được những điều đó, Đảng thể hiện có trách nhiệm với dân và dân tin Đảng. Mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân vì thế sẽ được củng cố, tăng cường. 

Văn hóa trong Đảng còn được thể hiện trong văn hóa của từng cán bộ, đảng viên và các tổ chức Đảng. Một trong những biểu hiện phổ biến của văn hóa trong Đảng là văn hóa ứng xử của cán bộ, đảng viên. Đảng luôn nhấn mạnh nguyên tắc tự phê bình và phê bình trong mối quan hệ ứng xử với mỗi người đảng viên. Đó là “cách để Đảng tiến bộ” khi thật thà tự phê bình và phê bình trên tinh thần “Phải có tình đồng chí thương yêu lẫn nhau” (Hồ Chí Minh - Di chúc).

Trong ứng xử với công việc, cán bộ, đảng viên phải tận tâm, tận lực. Điều nhất thiết là phải thực hiện “Cần, Kiệm, Liêm, Chính, Chí công vô tư” - đây là những đòi hỏi của đạo đức công vụ mà bất cứ người “công bộc của dân” nào cũng phải thực hành đúng. Bên cạnh đó, trong ứng xử với công việc, Đảng nêu cao yêu cầu với các cán bộ, đảng viên là phải rèn luyện phong cách giản dị, chân thành khi tiếp xúc với nhân dân, hiểu tâm tư, nguyện vọng của nhân dân, lắng nghe ý kiến và giải quyết những kiến nghị chính đáng của nhân dân, cầu thị tiếp thu phê bình của nhân dân để sửa chữa khuyết điểm của mình.

Xây dựng văn hóa trong Đảng còn cần phải thực hành văn hoá nêu gương trong mỗi cán bộ, đảng viên. Cán bộ, đảng viên phải là người đi tiên phong, có vai trò dẫn dắt, nói trước, làm trước. Một tấm gương tốt có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền. Cán bộ, đảng viên “muốn hướng dẫn nhân dân, mình phải làm mực thước cho người ta bắt chước” (Hồ Chí Minh). Việc nêu gương của cán bộ, đảng viên là nội dung cốt lõi trong xây dựng văn hóa chính trị nói chung và văn hóa trong Đảng nói riêng.

Thực tiễn cách mạng cho thấy rằng ở đâu, khi nào cán bộ, đảng viên gương mẫu đi đầu trong công việc thì ở đó phong trào phát triển mạnh, đạt hiệu quả cao. Nếu ngược lại, cán bộ, đảng viên thiếu gương mẫu thì ở đó sẽ nảy sinh những trì trệ, thậm chí sẽ xảy ra vi phạm khuyết điểm. Nhân cách, đạo đức, trí tuệ, sự gương mẫu của cán bộ, đảng viên sẽ là những biểu hiện thực tế sinh động, thuyết phục nhất đối với nhân dân về sự chân chính và năng lực lãnh đạo của Đảng. Đây là một trong những nhân tố quan trọng nhất để củng cố niềm tin của nhân dân với Đảng. Sự thống nhất giữa lời nói và việc làm là yêu cầu của phẩm chất người cán bộ, đảng viên. Đó cũng là nguyên tắc cao nhất của việc nêu gương. Muốn thực hành văn hóa nêu gương, cán bộ, đảng viên không thể “nói một đằng làm một nẻo”.   

Xây dựng văn hóa trong Đảng và hệ thống chính trị là việc làm thường xuyên, lâu dài, là quyết tâm và trách nhiệm của toàn Đảng. Chú trọng chăm lo xây dựng văn hóa trong Đảng, trong các cơ quan nhà nước và các đoàn thể là nhân tố quan trọng để xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, hoạt động hiệu quả, xứng đáng với sự tin tưởng của nhân dân.

TS Ngô Vương Anh