Theo thống kê của Công an tỉnh, từ năm 2020 đến nay, trên địa bàn tỉnh xảy ra 207 vụ/312 đối tượng VPPL do người chưa thành niên gây ra. Độ tuổi phạm tội chủ yếu từ 14 đến 18. Hành vi VPPL tập trung ở các tội: cố ý gây thương tích, trộm cắp tài sản, cướp giật tài sản, gây rối trật tự công cộng (TTCC), tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy, các hành vi liên quan đến ma túy... Cơ quan chức năng đã điều tra, làm rõ 116 vụ, 187 đối tượng, xử lý hình sự 36 vụ, 62 đối tượng; xử lý hành chính 61 vụ, 85 đối tượng; giáo dục tại gia đình, xã, phường, thị trấn 125 đối tượng; áp dụng các biện pháp khác 48 đối tượng.
Bên cạnh đó, tình trạng thanh, thiếu niên (TTN) vi phạm Luật Giao thông đường bộ cũng có xu hướng gia tăng, trong đó chủ yếu là hành vi điều khiển phương tiện khi chưa đủ tuổi, không đội mũ bảo hiểm, chở quá số người quy định...; xuất hiện nhiều nhóm TTN tụ tập thành từng nhóm từ 10-20 đối tượng điều khiển xe mô tô dàn hàng ngang, phóng nhanh vượt ẩu, mang theo hung khí tìm những nhóm TTN khác để giải quyết mâu thuẫn với tính chất manh động, liều lĩnh, gây mất ANTT. Từ năm 2022 đến nay, các đơn vị chức năng của Công an tỉnh đã tiếp nhận, xử lý 18 vụ, 217 đối tượng TTN vi phạm, tụ tập thành nhóm đông gây rối TTCC; khởi tố 14 vụ, 126 đối tượng. Trong số nhóm đối tượng tụ tập gây rối TTCC, nhiều em còn đang độ tuổi học sinh nhưng thiếu sự quan tâm, giáo dục từ phía gia đình hoặc do bố mẹ nuông chiều, giáo dục không phù hợp, dẫn đến ăn chơi lêu lổng, bị bạn bè lợi dụng rủ rê, lôi kéo tham gia thực hiện hành vi VPPL.
Phòng Cảnh sát điều tra tội phạm về ma túy Công an tỉnh tổ chức tuyên truyền về phòng chống ma túy trong lứa tuổi học sinh tại Thanh Nghị (Thanh Liêm).
Cùng với đó, tình trạng trẻ vị thành niên VPPL gia tăng còn có một phần nguyên nhân từ việc giáo dục kiến thức pháp luật cũng như giáo dục trẻ về những kỹ năng nhận diện hành vi sống chuẩn mực theo pháp luật tại nhiều nhà trường chưa được coi trọng đúng mức. Một số nhà trường chưa có giải pháp hiệu quả và sự quan tâm đúng mức trong quản lý giáo dục, giúp đỡ đối với những học sinh cá biệt. Sự phối hợp trao đổi thông tin giữa gia đình và nhà trường còn thiếu chặt chẽ; chưa có nhiều hoạt động sinh hoạt giáo dục kỹ năng sống cho học sinh. Đáng chú ý, trong thời buổi bùng nổ thông tin hiện nay, không ít TTN bị ảnh hưởng bởi “thế giới ảo” thông qua tiếp xúc quá nhiều với mạng xã hội zalo, facebook, TikTok, game bạo lực…, dẫn tới mất phương hướng, lệch lạc trong suy nghĩ, lối sống.
Để chủ động phòng ngừa, ngăn chặn tình trạng trẻ vị thành niên VPPL cần có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, gia đình, xã hội. Theo đó, các cơ quan chức năng, chính quyền địa phương cần đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền, tăng cường quản lý địa bàn, quản lý đối tượng, nâng cao tính chủ động, kịp thời trong phòng ngừa, ngăn chặn hành vi VPPL của TTN theo chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị, địa phương. Với mỗi hộ dân, cần củng cố nền tảng gia đình vững chắc, thực sự là “pháo đài” bảo vệ những giá trị đạo đức, tinh thần, nhân cách của từng thành viên, nhất là với người trẻ tuổi.
Về phía các nhà trường, cần nghiên cứu, lựa chọn tổ chức hình thức giáo dục, quản lý phù hợp, khoa học, chặt chẽ đối với học sinh, nâng cao vai trò, trách nhiệm của giáo viên trong giáo dục học sinh; phối hợp chặt chẽ hơn nữa với gia đình và lực lượng chức năng trong trao đổi thông tin cũng như quản lý, giáo dục, hỗ trợ học sinh phát triển toàn diện, cảnh báo, răn đe, ngăn chặn kịp thời hành vi VPPL. Các ban, ngành, đoàn thể, nhất là các cấp bộ Đoàn thanh niên cần phát huy vai trò nòng cốt, đổi mới hình thức hoạt động tạo ra những sân chơi lành mạnh, tích cực, tập hợp, thu hút TTN tham gia hoạt động tập thể. Thường xuyên tổ chức những chương trình đối thoại, tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua các cuộc thi, phong trào thi đua tới từng gia đình, nhà trường nhằm tạo hiệu ứng tích cực trong quản lý, giáo dục học sinh.
Bên cạnh đó, chú trọng xây dựng các mô hình quản lý, giáo dục người chưa thành niên VPPL ở cộng đồng; quản lý, cảm hóa người chưa thành niên có quá khứ VPPL ngay tại mỗi địa bàn dân cư. Lực lượng công an từ tỉnh đến cơ sở, cần chủ động nắm chắc tình hình, thực trạng VPPL trong lứa tuổi vị thành niên, làm tốt công tác nắm địa bàn, rà soát, lập danh sách số TTN hư, bỏ học, nghiện game, sống lang thang, có biểu hiện ý định tụ tập… để lựa chọn áp dụng biện pháp quản lý, giáo dục, phòng ngừa vi phạm. Đồng thời, tập trung lực lượng tấn công, truy quét tội phạm hình sự; kịp thời điều tra khám phá nhanh các vụ án, xử lý nghiêm trước pháp luật để giáo dục, răn đe, phòng ngừa chung, hạn chế thấp nhất những hành vi VPPL do lứa tuổi vị thành niên gây ra.
Trần Ích