Trên cánh đồng thôn Đặng Xá, xã Văn Xá (Kim Bảng), chị Chu Thị Huệ đang chăm sóc hơn 1 sào dưa chuột của gia đình. Cây dưa chuột đã bắt đầu leo giàn, báo hoa. Đây cũng là lứa dưa chuột thứ 2 trong vụ hè thu được chị gieo trồng từ giữa tháng 7 kéo dài đến đầu vụ đông. Được biết, lứa dưa trước cũng trên diện tích này chị Huệ trồng từ đầu vụ hè, đã thu được hơn 10 triệu đồng.

Chị Huệ cho biết: Diện tích trồng cây dưa chuột hàng hóa vụ hè thu thuộc diện đất lúa cốt cao chuyển đổi. Dưa chuột vụ hè thu thời gian thu hoạch không dài nên trồng được 2 lứa. Cây dưa chuột chịu nhiệt cho năng suất ổn định đạt xung quanh 3 tấn/sào/lứa trồng. Vụ này diện tích trồng dưa chuột của các địa phương không nhiều nên giá bán ổn định ở mức cao, đạt 5 – 6 nghìn đồng/kg. Như vậy, nếu trồng, chăm sóc tốt, hiệu quả của cây dưa vụ hè thu cao hơn hẳn so với vụ xuân và vụ đông. Sản xuất cây hàng hóa vụ hè thu, tập trung vào cây dưa chuột được duy trì diện tích rộng tại xã Văn Xá từ hơn 5 năm trở lại đây và có chiều hướng tăng hằng năm. Vụ hè thu năm nay, cây dưa chuột được người dân trong xã trồng 10 ha, toàn bộ trên diện tích lúa chuyển đổi. Có những hộ trồng chuyên cây dưa chuột với diện tích 1 – 2 mẫu. HTXDVNN Văn Xá đã tiến hành quy hoạch gọn vùng trồng dưa trong vụ hè thu bảo đảm thuận lợi việc tưới tiêu và bảo vệ.

Theo ông Dương Đức Hùng, Giám đốc HTXDVNN Văn Xá, do có hiệu quả kinh tế cao, người dân địa phương đã mở rộng diện tích trồng dưa chuột vụ hè thu song song với 2 vụ chính (vụ xuân và vụ đông). Như vậy, sản phẩm dưa chuột trên địa bàn xã đã khép kín ở các vụ trong năm, giúp đem lại thu nhập cao cho người dân. Từ việc mở rộng diện tích trồng dưa chuột, tại địa phương đã hình thành những đại lý có sự liên kết từ sản xuất đến thu mua sản phẩm cho người dân. 

Hiện nay, sản xuất cây màu hàng hóa vụ hè thu đang được mở rộng tại nhiều địa phương trong tỉnh. Điều này thể hiện qua việc phần lớn các huyện, thành phố, thị xã trong tỉnh đều vượt kế hoạch gieo trồng cây màu vụ hè thu: TP Phủ Lý vượt 7% kế hoạch, thị xã Duy Tiên vượt 6,1%… 

Điển hình, huyện Lý Nhân có diện tích gieo trồng cây màu vụ hè thu 1.710 ha, vượt 34,1% kế hoạch. Trong đó, nhiều loại cây có diện tích sản xuất quy mô lớn, tập trung: Cây ngô gieo trồng 700 ha, đậu tương giống (phục vụ sản xuất vụ đông) 70 ha, dưa chuột 80 ha, cây dược liệu 25 ha, rau thực phẩm 620 ha… Nhiều loại cây hàng hóa, nhất là dưa chuột, ngô nếp được trồng trên diện tích đất lúa chuyển đổi giúp nâng cao giá trị sản xuất. Tại huyện Lý Nhân đã hình thành được những vùng chuyên sản xuất cây màu hàng hóa vụ hè thu, như ở các xã: Nhân Nghĩa, Bắc Lý, Trần Hưng Đạo…

Bà Nguyễn Thị Quyên, Phó Trưởng phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN & PTNT) huyện Lý Nhân cho biết: Diện tích cây màu vụ hè thu được mở rộng do người dân tiếp cận giống cây trồng mới, đáp ứng nhu cầu thị trường. Như cây dưa chuột người trồng đã lựa chọn những giống chịu nhiệt của Nhật Bản, Ấn Độ bảo đảm năng suất, chất lượng. Sản phẩm dưa chuột vụ hè thu không chỉ bán thương phẩm ngoài thị trường tự do mà đã làm nguyên liệu cho chế biến, xuất khẩu như trong vụ xuân và vụ đông.

Qua tìm hiểu được biết, các cây trồng hàng hóa vụ hè thu tại nhiều địa phương được mở rộng chủ yếu trên diện tích đất chân mạ không cấy lấn và đất lúa cốt cao. Việc phát triển các loại cây trồng hàng hóa đem lại giá trị sản xuất và lợi nhuận cao hơn nhiều so với cấy lúa. Như, cây ngô nếp được trồng bán bắp đạt giá trị 2 triệu đồng/sào, cao gấp từ 1,2 – 1,5 lần cấy lúa. Nhất là cây dưa chuột xuất khẩu cho giá trị bình quân từ 8 – 10 triệu đồng/sào, gấp 4 – 5 lần cấy lúa. Khi có được thu nhập cao, ổn định giúp người dân gắn bó hơn với đồng ruộng. Hơn nữa, điều này giúp tạo việc làm thường xuyên cho người dân không còn độ tuổi, điều kiện chuyển sang làm ngành nghề khác hay vào làm trong các doanh nghiệp. Yếu tố tích cực nữa là, sản xuất vụ hè thu gắn kết cả 3 vụ trong năm giúp hình thành vùng nguyên liệu, tạo thị trường nông sản ổn định cho các doanh nghiệp, cá nhân có nhu cầu về thu mua… 

Nói về việc mở rộng diện tích trồng cây hàng hóa vụ hè thu, ông Nguyễn Hải Nam, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt, bảo vệ thực vật và kiểm lâm (Sở NN & PTNT) đánh giá: Không chỉ vụ xuân và vụ đông, vụ hè thu hiện nay đã phát triển hiệu quả các loại cây trồng hàng hóa cho giá trị kinh tế cao. Chi cục tham mưu với Sở NN & PTNT, UBND tỉnh chỉ đạo các địa phương bố trí cơ cấu cây trồng hợp lý, nhất là chuyển đổi những diện tích đất mạ mùa, đất lúa cốt cao, nâng cao hiệu quả trong sản xuất.

Việc chuyển đổi và mở rộng diện tích trồng cây hàng hóa vụ hè thu đang thực sự phát huy hiệu quả. Hướng đi này đang được nhiều địa phương quan tâm từ việc quy hoạch vùng đến hỗ trợ quá trình sản xuất, giúp nâng cao thu nhập cho người dân theo chuẩn nông thôn mới.