Từ Tết đến nay, gia đình tôi thường hái lá xạ đen trong vườn để nấu nước uống. Tôi nghe nói xạ đen giúp giải độc cơ thể, phòng và chữa ung thư. Cả gia đình tôi đều khỏe mạnh việc uống thường xuyên như vậy có đúng không? Một bạn đọc hỏi.

Theo Lương y Vũ Quốc Trung  (Hội Đông y huyện Văn Giang, Hưng Yên): Xạ đen là thảo dược quý được dùng nhiều trong các bài thuốc chữa bệnh, thậm chí người dân tộc Mường còn gọi là cây ung thư. Hiện nay, y học hiện đại đang nghiên cứu về cây xạ đen với tác dụng phòng ngừa bệnh ung thư. Thành phần trong cây xạ đen có chất Flavonoid giúp chống oxy hóa, tăng cường sức khỏe. Ngoài ra, xạ đen còn chứa hợp chất Saponin và Triterpenoid giúp ức chế virus, tế bào ung thư.

Theo quan niệm của Đông y, xạ đen có vị đắng chát, tính hàn, có công dụng tiêu viêm, giải độc gan, nhiều tác dụng cho sức khỏe. Xạ đen có tác dụng giảm mệt mỏi, thanh nhiệt, căng thẳng, giải độc cơ thể, hỗ trợ điều trị ung thư, hạn chế phát triển khối u, giúp ổn định huyết áp, hạ men gan, hỗ trợ điều trị tiểu đường, thông kinh lạc, chữa mất ngủ, chống viêm, giảm đau, kháng khuẩn.

Cây xạ đen thích nghi ở vùng đất đá, khí hậu mát, còn trồng ở vùng khí hậu nóng có thể dược tính không tốt nữa. Người dân trồng trong vườn dùng làm nước uống như lá vối, chè tươi đều được. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm của người dân nhất là vùng dân tộc ở miền núi họ lấy về phơi khô hoặc sao lên và dùng dần quanh năm. 

Nghiên cứu của Giáo sư Lê Thế Trung cho thấy lá xạ đen không chứa độc nhưng bạn nên dùng liều lượng vừa phải khoảng 50 g lá khô hoặc 100 g thân cây để sắc uống. Sau Tết, nhiều người gặp vấn đề các bệnh tiêu hóa hay men gan tăng có thể dùng 100gram xạ đen nấu với 1,8 lít nước đun sôi khoảng 20-30 phút rồi uống như nước trà.

Theo một số nghiên cứu, cây xạ đen có tác dụng ức chế ung thư nhưng chỉ trên nghiên cứu lý thuyết. Tác dụng thực sự còn tùy vào cơ thể, các loại bệnh ung thư. Vì tế bào ung thư có thể nhân lên nhanh chóng, tế bào đã bị hỏng nên việc xạ đen tác dụng vào màng tế bào hay nhân tế bào cần có thêm nghiên cứu. Còn đối với các khối u lành tính bạn có thể sử dụng lá xạ đen.

Lưu ý, xạ đen là cây thuốc nên một số trường hợp cần thận trọng khi dùng như phụ nữ có thai và trẻ em dưới 5 tuổi. Người bị huyết áp thấp không nên sử dụng cây xạ đen vì có khả năng hạ huyết áp, gây hoa mắt, chóng mặt. Trường hợp huyết áp thấp vẫn sử dụng xạ đen, bạn nên cho thêm 3 đến 5 lát gừng mỏng khi uống.

Xạ đen cũng chống chỉ định với những người mắc suy thận, chức năng thận kém. Cây thuốc tốt nhưng có thể khiến chức năng thận kém đi vì phải lọc thêm tạp chất. Đặc biệt, không uống xạ đen sau khi uống bia rượu.