Từ năm 2017, sau khi thực hiện sáp nhập thôn, tổ dân phố đến nay Kim Bảng còn 85 thôn, tổ dân phố, trong đó có 54 thôn hình thành mới. Qua rà soát, toàn huyện có 76 NVH thôn, tổ dân phố phải xây mới, sửa chữa, mở rộng; 88 NVH thôn, tổ dân phố dôi dư. Hiện, hầu hết các NVH thôn, tổ dân phố trên địa bàn có quy mô nhỏ, không đáp ứng yêu cầu hội họp, sinh hoạt của cộng đồng dân cư. Bên cạnh đó, kinh phí đầu tư xây dựng, sửa chữa, nhất là việc bố trí địa điểm xây dựng NVH mới gặp nhiều khó khăn.  

Theo kế hoạch của UBND huyện Kim Bảng, trong giai đoạn từ nay đến năm 2025 trên địa bàn có 36 NVH thôn, tổ dân phố được xây mới; 37 NVH tu sửa, mở rộng. Với NVH dôi dư huyện yêu cầu các xã, thị trấn giữ nguyên hiện trạng để phục vụ các hoạt động ở cơ sở (hiện nay một số địa phương đang xin chuyển đổi mục đích sử dụng).

Theo quy định NVH thôn, xóm dư thừa sau sáp nhập, UBND cấp xã rà soát hiện trạng, đánh giá sự phù hợp với quy hoạch sử dụng đất từ đó quản lý đầu tư xây dựng phù hợp. Việc xây dựng NVH thôn, tổ dân phố do cấp xã quản lý quyết định và tổ chức thanh lý tài sản. Trong giai đoạn từ năm 2021 – 2025  một số địa phương ở Kim Bảng đăng ký toàn xã xây dựng mới NVH thôn, tổ dân phố. Đơn cử như xã: Thụy Lôi có 3/3 thôn (Gốm, Trung Hòa, Hồi Trung); xã Ngọc Sơn 4/4 thôn (Mã Não, Đanh Xuyên, Phương Khê, Thụy Xuyên); xã Tượng Lĩnh có 4 thôn (Phù Đê, Thọ Cầu Ấp, Lưu Phúc Mỹ, Quang Thừa) trong đó 3 thôn xây dựng mới NVH.

Ông Tạ Văn Hậu, Chủ tịch UBND xã Tượng Lĩnh cho biết: Theo kế hoạch đến năm 2025 xã hoàn thành việc xây dựng, sửa chữa các NVH, nhưng đến nay ở 2 thôn Thọ Cầu Ấp và Lưu Phúc Mỹ chưa quy hoạch được vị trí xây dựng. Bên cạnh đó, nguồn vốn huy động gặp khó khăn. Chính vì vậy, mong muốn các cấp, ngành cho phép xã tổ chức đấu giá vị trí đất tại khu vực các NVH thôn, xóm cũ để tạo nguồn vốn đầu tư.   

Tại Đồng Hóa, có 4/6 thôn: Phương Lâm, Yên Lạc, Lạc Nhuế 2, Đồng Lạc đăng ký xây dựng mới, sửa chữa NVH. Theo quy hoạch, thôn Đồng Lạc xây dựng tại khu vực NVH cũ, thôn Lạc Nhuế 2 xây dựng tại vị trí khu Đồng Ngoài, thôn Yên Lạc xây dựng ở khu vực đất đồng Từa Xô cũ, thôn Phương Lâm xây dựng trên khu đất nhà trẻ đã di chuyển.

Ông Ngô Thanh Hiếu, Chủ tịch UBND xã Đồng Hóa cho biết: Thời gian qua, xã tập trung huy động mọi nguồn lực để xây dựng các công trình phúc lợi phục vụ dân sinh. Hiện đang “dồn sức” hoàn thành các chỉ tiêu, tiêu chí để trở thành phường trước năm 2025. Chính vì vậy, thời điểm này nguồn vốn đầu tư xây dựng cơ bản là khá lớn, trong khi đó kinh phí hỗ trợ xây dựng NVH thôn còn hạn chế, việc huy động xã hội hóa gặp nhiều khó khăn. Theo quy định của UBND tỉnh, công trình xây mới quy mô 250 chỗ ngồi được hỗ trợ 160 triệu đồng, 200 chỗ ngồi là 130 triệu đồng, riêng cải tạo, sửa chữa là 30 triệu đồng/NVH. Bên cạnh đó, mức hỗ trợ của huyện bằng 50 – 70%/công trình (tùy theo loại hình sửa chữa hoặc xây mới) so với nghị quyết của HĐND tỉnh quy định, còn lại kinh phí đầu tư do địa phương chủ động. Những khó khăn này sẽ ảnh hưởng đến tiến độ xây dựng, tu bổ các công trình NVH thôn theo kế hoạch đề ra.

Để đáp ứng yêu cầu phục vụ nhiệm vụ chính trị của địa phương cũng như nhu cầu sinh hoạt văn hóa, thể thao của người dân, những năm qua 85 NVH thôn, tổ dân phố của huyện cơ bản được chỉnh trang, bổ sung trang thiết bị, cơ sở vật chất... Ngày 10/3/2021, UBND huyện đã xây dựng Đề án số 01/ĐA-UBND về hỗ trợ xây mới, cải tạo, sửa chữa NVH thôn, tổ dân phố sau sáp nhập giai đoạn 2021 – 2025.

Theo đó, đến nay 100% xã, thị trấn đã rà soát, bổ sung quy hoạch sử dụng đất cho các công trình văn hóa, thể thao giai đoạn từ năm 2020 – 2030; xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện Đề án đến từng thôn, tổ dân phố phân kỳ đầu tư theo từng năm. Mức hỗ trợ  NVH trên 250 chỗ ngồi khi xây mới là 140 triệu đồng và 200 chỗ ngồi là 112 triệu đồng, từ 100 chỗ ngồi trở lên là 98 triệu đồng/1 NVH. Việc sửa chữa, nâng cấp, cải tạo, mở rộng theo từng loại hình thôn, tổ dân phố với mức hỗ trợ từ 35 – 50 triệu đồng/NVH. Cùng với đó, hiện nay, 18/18 NVH xã, thị trấn được sửa chữa, nâng cấp đạt chuẩn quy định của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch có từ 250 – 350 chỗ ngồi, đầy đủ các phòng chức năng, công trình phụ trợ, khuôn viên, xây dựng hệ thống bồn hoa, cây xanh bảo đảm môi trường sáng – xanh - sạch - đẹp. 

Mặc dù còn những khó khăn, song bên cạnh kinh phí hỗ trợ của các cấp, ngành, về phía cấp ủy, chính quyền các địa phương tiếp tục huy động mọi nguồn lực để tạo nguồn vốn đầu tư xây dựng, mở rộng, sửa chữa NVH thôn, tổ dân phố. Bên cạnh đó, các ngành chức năng đẩy nhanh việc bổ sung quy hoạch ở một số xã, tại các thôn đã có vị trí đất cần tích cực vận động nhân dân đồng thuận với khu vực quy hoạch nhằm khẩn trương hoàn thiện việc xây dựng NVH trên địa bàn.