Nghị quyết số 1221 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định tiêu chuẩn cụ thể đối với đơn vị hành chính cấp xã là: xã có dân số từ 8 nghìn người trở lên, diện tích tự nhiên từ 30km2 trở lên; phường có dân số từ 7 nghìn người trở lên, diện tích tự nhiên 5,5 km2 trở lên; thị trấn có dân số từ 8 nghìn người trở lên, diện tích tự nhiên từ 14 km2 trở lên. So với quy định, toàn tỉnh hiện có 10 xã chưa đạt 50% tiêu chuẩn về quy mô dân số; 110 xã, phường, thị trấn chưa đạt 50% tiêu chuẩn về diện tích tự nhiên. Trong đó,  8 xã chưa đạt 50% đối với cả hai tiêu chuẩn gồm có Tiên Hải (TP. Phủ Lý); Mộc Nam, Tiên Phong, Châu Sơn (Duy Tiên); Thanh Bình (Thanh Liêm); Mỹ Thọ (Bình Lục); Nhân Đạo, Nhân Hưng (Lý Nhân).

Theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 18, mục tiêu sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã chưa đạt 50% tiêu chuẩn theo quy định; thôn xóm, tổ phố có số hộ ít nhằm giảm số lượng đầu mối cấp xã, cấp thôn, giảm số lượng cán bộ công chức (CBCC) cấp xã, người hoạt động không chuyên trách cấp xã, cấp thôn, giảm chi ngân sách. Cùng với đó, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của hệ thống chính trị, phát huy vai trò tự quản, tự chủ, hiệu quả huy động nguồn lực từ cộng đồng dân cư trong xây dựng cơ sở hạ tầng nông thôn mới. Theo Chương trình hành động của Tỉnh ủy về thực hiện Nghị quyết Trung ương 18, đến năm 2021, cơ bản hoàn thành sắp xếp, sáp nhập, thu gọn hợp lý 8 xã chưa đạt 50% tiêu chuẩn theo quy định về quy mô dân số và diện tích tự nhiên; sáp nhập các thôn, tổ dân phố có số hộ gia đình chưa đạt 50% tiêu chuẩn theo quy định (theo đó toàn tỉnh sẽ giảm khoảng 680 thôn xóm, tổ phố).

Để đạt được mục tiêu này, cấp ủy, chính quyền, MTTQ, đoàn thể các địa phương đang tập trung làm tốt công tác quán triệt, thông tin, tuyên truyền nhằm tạo sự đồng thuận, nhất trí từ CBĐV, nhân dân. Theo đồng chí Nguyễn Đức Vượng, Bí thư Huyện ủy Duy Tiên, cùng với chủ động thực hiện nghiêm chỉ đạo của cấp ủy cấp trên, Huyện ủy tập trung nắm chắc tình hình cơ sở, chỉ đạo các xã khi thực hiện phải bảo đảm đúng nguyên tắc, đúng tinh thần Nghị quyết Trung ương số 18 (khóa XII) và phù hợp với tình hình đặc điểm, truyền thống văn hóa, phong tục, tập quán, tín ngưỡng, tôn giáo; bảo đảm thuận lợi trong sinh hoạt, sản xuất của nhân dân. Huyện ủy tăng cường chỉ đạo, hướng dẫn, hỗ trợ cấp ủy, chính quyền cơ sở thực hiện thật tốt công tác thông tin, tuyên truyền để CBĐV, nhân dân nắm vững tinh thần, nội dung nghị quyết, lộ trình thực hiện, giải pháp tháo gỡ khó khăn. Mặt khác, bám sát cơ sở, tăng cường đôn đốc, kiểm tra, giám sát bảo đảm quá trình sáp nhập, thành lập các đơn vị hành chính cấp xã, thôn xóm, tổ phố mới phải theo đúng quy định của pháp luật, dân chủ, công khai, minh bạch, bảo đảm sự lãnh đạo, quản lý, điều hành toàn diện của cấp ủy, chính quyền, phát huy vai trò hướng dẫn, vận động thực hiện của MTTQ, các tổ chức chính trị - xã hội. Bảo đảm thực hiện thống nhất việc sáp nhập đầu mối đơn vị với kiện toàn, sắp xếp lại tổ chức đảng, mặt trận, các tổ chức đoàn thể.

Xã Nhân Đạo (Lý Nhân) có diện tích tự nhiên 7,04 km2, dân số 3.800 người. Trao đổi về việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 18 (khóa XII), ông Trần Văn Nghị, Chủ tịch UBND xã cho biết: Để tạo sự đồng thuận trong CBĐV, nhân dân, cấp ủy các cấp ở Nhân Đạo đã quán triệt nghiêm túc tinh thần, nội dung Chương trình hành động của Tỉnh ủy về thực hiện Nghị quyết Trung ương 18, sự chỉ đạo của cấp ủy cấp trên đến từng chi bộ thôn xóm. Hiện các thôn xóm đã họp, xây dựng phương án sáp nhập trên cơ sở bảo đảm tôn trọng phong tục, tập quán, nếp quen trong sinh hoạt cộng đồng của từng địa bàn dân cư. Cùng với nắm bắt tư tưởng CBĐV, cấp ủy, chính quyền xã tập trung tuyên truyền, giải thích để nhân dân hiểu rõ chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước, mục đích, yêu cầu cũng như giải pháp, lộ trình thực hiện Nghị quyết Trung ương 18, từ đó có sự đồng thuận, ủng hộ trong quá trình triển khai thực hiện.

Cũng như xã Nhân Đạo, xã Tiên Phong (Duy Tiên) có diện tích tự nhiên 2,4 km2, dân số 3 nghìn người. So với quy định, Tiên Phong chỉ đạt hơn 30% tiêu chí về dân số và gần 10% tiêu chí về diện tích tự nhiên, trong khi số lượng cán bộ không có sự khác biệt với các đơn vị khác. Xã vẫn được bố trí 21 CBCC cùng nhiều cán bộ bán chuyên trách. Tiên Phong và Châu Sơn là hai xã nhỏ của Duy Tiên thuộc diện phải sáp nhập. Theo đồng chí Hoàng Kim Tôn, Bí thư Chi bộ thôn An Mông 1, xã Tiên Phong, gần đây, vấn đề được CBĐV, nhân dân trong thôn, xã quan tâm nhiều hơn cả là việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy hành chính cấp xã theo tinh thần Nghị quyết Trung ương 18. Việc sáp nhập các xã chưa đủ tiêu chuẩn là cần thiết song mong muốn của CBĐV, nhân dân là có được phương án sắp xếp, bố trí trụ sở làm việc, trường học, trạm y tế... phù hợp, hạn chế thấp nhất sự xáo trộn. Cùng với đó, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả thực thi công việc của bộ máy tổ chức cũng như tiện ích đối với người dân. Chi bộ thôn đã quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc tinh thần chỉ đạo của cấp ủy các cấp, tăng cường thông tin, tuyên truyền giúp CBĐV, nhân dân nắm rõ tinh thần, nội dung nghị quyết cũng như trách nhiệm, nghĩa vụ và quyền lợi, từ đó có sự đồng thuận, nhất trí cao trong quá trình thực hiện.

Quyết tâm chính trị cao cùng với sự vào cuộc của cấp ủy, chính quyền, MTTQ, các đoàn thể từ tỉnh đến cơ sở, sự đồng thuận của CBĐV, nhân dân là yếu tố quan trọng để hoàn thành mục tiêu sáp nhập, giảm đầu mối cấp xã, cấp thôn theo Chương trình hành động số 54 của Tỉnh ủy.

Nguyễn Hằng