Tai biến mạch máu não là tình trạng máu cung cấp cho một phần não bị gián đoạn hoặc giảm nặng khiến vùng não đó bị thiếu oxy và dinh dưỡng. Chỉ trong vòng vài phút thiếu máu, thiếu oxy, tế bào não sẽ chết. Nếu vùng tế bào não bị tổn thương nặng hoặc lan rộng có thể dẫn dến tử vong hoặc để lại di chứng nặng nề về rối loạn vận động, nhận thức, ngôn ngữ, thị giác...

Tai biến mạch máu não là nguyên nhân hàng đầu gây tàn phế và là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ 3 trên thế giới. Thống kê cho thấy năm 2005 có khoảng 5,7 triệu trường hợp tử vong do tai biến mạch máu não. Con số này tăng lên 6,5 triệu vào năm 2015 và ước tính 7,8 triệu trường hợp vào năm 2030.

Tai biến mạch máu não có hai thể là xuất huyết não và nhồi máu não.

- Nhồi máu não chiếm khoảng 85% trường hợp tai biến mạch máu não, xảy ra do động mạch nuôi não bị tắc, nguyên nhân do cục máu đông hình thành tại chỗ hoặc từ nơi khác, thường là từ trong tim, di chuyển đến. Xuất huyết não xảy ra khi động mạch trong não bị vỡ, gây chảy máu.

- Xuất huyết não có thể xảy ra do huyết áp tăng cao không kiểm soát được, do rối loạn đông máu vì sử dụng thuốc kháng đông, do dị dạng mạch máu não hoặc vỡ phình mạch máu não.

Trước đây nhiều người vẫn nghĩ tai biến mạch máu não chỉ xảy ra ở người cao tuổi. Nguy cơ mắc bệnh sẽ tăng lên khi tuổi tác gia tăng nhưng nhiều thống kê gần đây cho thấy số lượng người trẻ dưới 45 tuổi bị tai biến mạch máu não ngày càng gia tăng. Đáng nói là so với người lớn tuổi, người trẻ bị tai biến sẽ để lại hậu quả nặng nề hơn cho bản thân, xã hội và nền kinh tế.    

Phát hiện sớm tai biến mạch máu não

Phát hiện sớm các dấu hiệu tai biến mạch máu não để có thể xử trí kịp thời, đúng cách sẽ giúp giảm thiểu hậu quả của bệnh, thậm chí có những trường hợp đã hồi phục hoàn toàn sau đó.

Để nhận biết các dấu hiệu tai biến mạch máu não, hãy nhớ từ FAST (nhanh)

- Face (khuôn mặt): Yêu cầu bệnh nhân cười. Một bên mặt có xệ xuống ?

- Arm (tay): Yêu cầu bệnh nhân giơ hai tay lên. Một bên tay có rũ xuống hay là không thể giơ lên được?

- Speech (lời nói): Yêu cầu bệnh nhân nói các câu đơn giản. Họ có nói lắp, nói không rõ lời, nói khó hiểu hay không?

- Time (thời gian): Nếu bệnh nhân có các dấu hiệu trên, nhiều khả năng đã bị tai biến mạch máu não. Cần lập tức gọi xe cấp cứu. Thời gian cấp cứu rất quan trọng, tính từng giây, từng phút.

Bên cạnh các dấu hiệu nêu trên, tai biến mạch máu não còn có thể biểu hiện các dấu hiệu khác như yếu hoặc tê một nửa người, giảm hoặc mất thị lực, đau đầu dữ dội đột ngột không có nguyên nhân rõ ràng kèm theo nôn mửa, hoa mắt, chóng mặt…

Xử trí

Gần đây nhiều người lan truyền phương pháp cấp cứu tai biến mạch máu não bằng cách dùng kim chích vào 10 đầu ngón tay và nặn máu ra. Phương pháp này không có căn cứ và hoàn toàn không chính xác. Tuyệt đối không nên thực hiện theo.

Cần nhanh chóng chuyển bệnh nhân đến bệnh viện ngay. Đây là một cấp cứu nội khoa. Việc cứu chữa sớm, kịp thời, đúng cách có thể giảm thiểu tổn thương ở não cũng như các biến chứng.

Phòng ngừa

Phòng ngừa chính là phương pháp điều trị tiên phát nhằm giảm tần suất mắc bệnh và tỷ lệ tử vong. Chiến lược phòng ngừa tương tự giữa các lứa tuổi. Cần xác định, loại bỏ, kiểm soát các yếu tố nguy cơ của bệnh song song với áp dụng lối sống lành mạnh điều độ, bỏ hút thuốc lá, không uống rượu nhiều.

Tăng huyết áp, bệnh tim mạch, xơ vữa động mạch, rung nhĩ, đái tháo đường là những yếu tố nguy cơ thường gặp nhất ở người có tuổi. Người trẻ thường có các yếu tố nguy cơ như rối loạn chuyển hóa, rối loạn lipid máu, hút thuốc lá, béo phì, tăng huyết áp, hẹp van tim hai lá gây rung nhĩ.

Theo VnExpress